کرونا در این چند هفته کاری کرد کارستان، که هزاران فعال محیط زیست، شکاربان و جنگلبان با صدها توصیه، هشدار و انذار در ماهها و سالها تلاش بی وقفه، قادر به انجام آن نشده بودند و این کرونا بود که آرامش را به طبیعت هدیه کرد.
به گفته فعالان محیط زیست، شیوع بیماری کرونا در جهان که از ووهان چین آغاز و جهان گیر شد و قرنطینه های پس از آن در کشورهای مختلف جهان، با اتفاقات خوبی نیز همراه شده است که کاهش آلودگی هوا، بهبود شرایط محیط زیست و حیات وحش و منابع طبیعی از آن جمله است.
کرونای مثبت
یک کارشناس ارشد محیط زیست در خراسان شمالی با اشاره به اثرات مثبت کرونا بر محیط زیست گفت: با کاهش یا توقف فعالیت های واحدهای صنعتی و تولیدی، ممنوعیت رفت و آمدهای غیر ضرور و کاهش تولید و دفع زباله های صنعتی و پسماندهای خطرناک، زمین نفس کشید و اکنون می توان دریافت که انسان تا چه اندازه اثر مخربی بر زیست زمین دارد.
رضوان رحیمی افزود: کاهش تردد در تفرجگاه ها نه تنها موجب احیای زیستگاه های گیاهان دارویی و افزایش زادآوری وحوش شده است، بلکه تلفات حیات وحش در جاده ها را نیز کاهش داده است.
وی با اشاره به اتفاقاتی که در چهارشنبه سوری هر سال، ایام سفرهای نوروزی و ۱۳ بدر می افتاد، اظهار کرد: امسال نه هوا آلوده شد، نه درختان و بوته ها و گیاهان باارزش مرتعی آسیب دیدند و نه شاهد ماهیگیری و شکار غیرمجاز وحوش بودیم.
وی در ادامه گفت: گزارش ها و گفته های فعالان محیط زیست نشان می دهد که در برخی کشورها با خلوت شدن خیابان ها، حیوانات به داخل شهرها نیز وارد شده اند و کودکان از پنجره خانه ها بعضا حیواناتی را در کوی و خیابان ها دیدند که پیش از این حتی در باغ وحش ها و زیستگاه هایشان نیز شاید کمتر دیده می شدند.
متخصصان زیست محیطی در حال رصد تأثیرات مثبت قرنطینه مردم بر روی طبیعت هستند زیرا باکاهش رفت و آمدو سفر شاهد نه تنها آلودگی های هوا بلکه آلودگی صوتی نیز کاهش یافت.
افزایش گونه های محیط زیست
این کارشناس ارشد محیط زیست با اشاره به این که بسیاری از گونه های جانوری و گیاهی خراسان شمالی در ایام کرونایی با افزایش جمعیت روبه رو شده اند افزود: خراسان شمالی اگر چه از استانهای صنعتی با آلایندگی بالا نبوده است اما با توجه به اینکه سال گذشته روزهای بی شماری با آلودگی هوا و رسیدن به مرز هشدار مواجه بود، از ابتدای امسال هیچ روزی با آلودگی مواجه نبوده است که این موضوع نویدبخش روزهای درخشان در ماه های آینده است.
رحیمی افزود: شیوع جهانی کرونا اثبات کرد که طبیعت در برابر آسیب هایی که می بیند اگر چه صبور است اما ناگهان این صبوری به ویروسی به شکل کرونا تبدیل می شود تا به جهان نشان دهد که باید قدر زمین و اجزای آن و حیات وحش را بداند و آن را در بازارهای فروش وحوش به حراج نگذراند.
وی با اشاره به اتفاقاتی که در دوره قرنطینه خانگی روی داد گفت: شاهد بودیم که با اندکی صرفه‌جویی در استفاده از کاغذ و آب، توجه به حفظ پوشش گیاهی خاک، مدیریت مصرف می توان به محیط زیست اجازه حیات و رشد داد و ای کاش پس از کرونا مردم بیشتر به حفظ محیط زیست و نگهداری از کره زمین اهمیت بدهند.
آغاز زادآوری پیش از موعد حیات وحش
وی همچنین با توجه به ممنوعیت حضور و تردد در پارک های ملی و مناطق حفاظت شده محیط زیست گفت: کم‌شدن حضور گردشگران در طبیعت به کاهش زباله و بازگشت آرامش به پارک های ملی منجر شده و نتیجه آن آغاز زایش حیات وحش در سایه آرامش ناشی از نبود گردشگران و شکارچیان است.
وی افزود: محیط بانان در جنگل گلستان خبر داده اند که علاوه بر این که در چند روز گذشته تعداد قابل توجهی از توله خرس های قهوه‌ای را مشاهده کرده اند، زایش کل و بز را هم دیده اند.
رحیمی افزود: زایش حیات وحش همه ساله در این پارک از ۲۰ فروردین آغاز می‌شود و تا نیمه اول اردیبهشت ادامه دارد اما امسال با کاهش تردد در این منطقه و آرامش نسبی، گویا وحوش زایش ها را چند زودتر آغاز کرده اند و این نویدبخش سال خوبی برای حیات وحش است.
وی ادامه داد: با توجه به منابع آبی مناسب و کاهش تردد مردم پیش بینی می‌شود امسال حیات وحش هم نفس تازه کند و با افزایش گونه های علفخوار مانند قوچ و میش، کل و بز و آهو، در چرخه طبیعی به دنبال آن شاهد افزایش گونه‌های گوشت‌خوار مانند خرس قهوه‌ای، پلنگ و گرگ در مناطق تحت حفاظت محیط زیست و پارک های ملی و نیز جنگل گلستان باشیم.
ممنوعیت ورود مردم به پارک‌های ملی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی نیز از ممنوعیت ورود مردم به پارک‌های ملی و مناطق حفاظت شده در استان، تا اطلاع ثانوی خبر داد.
مهدی اله پور اظهار داشت: با اجرای طرح فاصله گذاری اجتماعی و به منظور پیشگیری از ویروس کرونا، بازدید از پارک های ملی و نیز مناطق تحت مدیریت این اداره کل ممنوع شده بود که این
ممنوعیت هم چنان ادامه دارد.
زایش حیات وحش همه ساله در این پارک از ۲۰ فروردین آغاز می‌شود و تا نیمه اول اردیبهشت ادامه دارد اما امسال با کاهش تردد در این منطقه و آرامش نسبی حیات وحش زایش ها چند زودتر آغاز شد و نوید بخش سال خوبی برای حیات وحش است.
وی گفت: با توجه به شیوع کرونا و تشدید نظارت ها، تاکنون گزارشی از افزایش شکارهای غیرمجاز در استان به دست ما نرسیده است.
خراسان شمالی دارای ۶۵ گونه پستاندار از ۱۹۷ گونه موجود در کشور، ۱۴۱ گونه پرنده از ۵۳۲ گونه موجود در کشور، ۶۸ خزنده از ۲۲۸ گونه کشور، چهار گونه خزنده دوزیست از ۲۰ گونه موجود و هشت گونه ماهی و آبزی از مجموع ۱۶۰ گونه آبزی موجود در کشور است.
برخی از این گونه های جانوری نظیر یوزپلنگ آسیایی، بالابان، هوبره، کبک دری و کرکس مصری در طبقه بندی اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در رده‌های بحرانی و در حال انقراض قرار دارند.
اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی مناطق حفاظت شده و پارک های ملی سالوک، ساریگل و ضامن آهو، مناطق حفاظت شده قرخود، گلول، سرانی و پناهگاه حیات وحش میاندشت جاجرم را که محل زیست یوزپلنگ است با گستره ۱۹۴ هزار و ۱۴۱ هکتار مدیریت می کند.
حدود ۳۴ درصد از پارک ملی گلستان نیز در این استان واقع است.
این پارک ملی زیستگاه هزار و ۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری از جمله نیمی از گونه‌های پستانداران ایران است که به همین دلیل به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
بر اساس آخرین سرشماری حیات وحش با محوریت گونه‌های علفخوار، بیش از پنج هزار راس قوچ و میش، کل و بز و آهو در این پارک شناسایی و سرشماری شده اند.
به گفته کارشناسان حوزه محیط زیست، بیش از ۳۰۰ راس گوزن بومی و منحصر به فرد به نام مرال قرمز به عنوان گونه شاخص از حیوانات علفخوار مهم برای جنگل‌های هیرکانی در این ذخیره‌گاه زیست کره شناسایی شده که با توجه به اینکه این گونه در گذشته در سواحل دریای خزر و ارتفاعات البرز می‌زیست اما امروزه نسل آن در شمال غرب و غرب کشور از بین رفته و فقط در چند منطقه تحت مدیریت جنگل‌های هیرکانی زندگی می‌کند، که باید در حفظ و احیای آن کوشا بود.
گلستان در سال ۱۳۵۴ نخستین پارک ملی ایران شد و در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از ۵۰ ذخیره‌گاه زیست محیطی کره زمین به ثبت رسید.
مدیریت استفاده از مواد شوینده و ضدعفونی کننده
اگر چه کرونا به زمین اجازه تنفس دوباره داد اما باید به تبعات این بیماری و افزایش استفاده از مواد شوینده و ضدعفونی کننده هم توجه کرد.
یک کارشناس بهداشت محیط و زیست شهری در این مورد گفت: اکنون باید نگرانی های ما معطوف به پسماندهای کرونایی و مواد شوینده و ضد عفونی‌کننده باشد که به شدت افزایش یافته است.
مهدی احمدیان با بیان این که بسیاری از درختان کنار خیابان‌ها هنگام ضد عفونی کردن محیط مقدار زیادی سم دریافت کرده‌اند، اظهار داشت: با هر بار ضدعفونی کردن خیابان ها باید بدانیم که این سموم در جوی های آب جریان می یابد.
وی افزود: بسیاری از کارشناسان نگران این هستند که این مواد با جریان یافتن در جوی ها وارد آب‌های زیرزمینی نیز بشود که باید در این مورد چاره اندیشی کرد.
وی با بیان این که پس از کرونا باید بیشتر مراقب آلودگی زمین باشیم، اظهار داشت: رکود فعلی موجب تعطیلی برخی از صنایع خواهد شد اما ممکن است صنایع دیگر فعالیت خود را دو چندان کنند و این خود زنگ خطری دوباره برای آلودگی آب و هوا و خاک است.
وی به مردم توصیه کرد که پس از قرنطینه، حضور هدفمندی در طبیعت داشته باشند نه این که با هجوم خود به طبیعت دوباره اشتباهات قبل تکرار شود، زیرا اگر هوشیار و مراقب زمین نباشیم، ممکن است شاهد بلاهایی بدتر از کرونا باشیم.
اتفاقات خوب کرونایی در عرصه منابع طبیعی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی نیز از کاهش تخریب و تصرف عرصه های استان در سال جدید خبر داد و گفت: در روزهای تعطیل نوروز امسال برخلاف هرسال گزارشی از تخریب و تصرف عرصه های طبیعی نداشته ایم.
فرمانده یگان حفاظت از منابع طبیعی خراسان شمالی نیز در تایید این مطلب اظهار داشت: شیوع کرونا، تخریب و تصرف منابع طبیعی خراسان شمالی را به کمترین رسانده است به گونه‌ای که امسال تنها ۲ پرونده تخریب در این بخش تشکیل شده است.
سرهنگ موسی الرضا حیاتی با بیان پس از قرنطینه حضور هدفمند در طبیعت داشته باشند نه این که با هجوم خود به طبیعت دوباره اشتباهات قبل تکرار شود زیرا اگر هوشیار و مراقب زمین نباشیم، ممکن است شاهد بلاهایی بدتر از کرونا هم باشیم. این که تعطیلات نوروز و نیمه نخست فروردین هر سال موعد آغاز تخریب و تصرف منابع طبیعی است، افزود: امسال شیوع کرونا و محدودیت تردد و فاصله گذاری اجتماعی این تصرف ها را به حداقل رساند.
از دیگر سو مسوول بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی هم از ممنوعیت برداشت گیاهان دارویی خوراکی و صنعتی در سال جاری خبر داد و گفت: با توجه به شیوع بیماری کرونا و به منظور حفظ گونه‌های گیاهی، برداشت هر گونه گیاه خوراکی و دارویی وحشی تازه روییده از منابع طبیعی و مراتع استان تا اطلاع ثانوی ممنوع شده است.
علیرضا احمدی اسکویی اظهار داشت: بخش عمده این ممنوعیت به علت رعایت نکات ایمنی و مقابله با شیوع کرونا و هم چنین برای حفظ و احیای گونه های دارویی مانند کنگر، چریش و آویشن است.
وی اظهار داشت: با توجه به خشکسالی‌های پیاپی در عرصه‌های مرتعی، تعدادی از گونه‌های با ارزش دارویی و صنعتی به دلیل بهره‌برداری‌های بی‌رویه به ویژه در مناطقی با دسترسی آسان در معرض انقراض و نابودی قرار گرفته بود و به همین دلیل برداشت گونه‌های دارویی و خوراکی شامل کنگر، و دنبلان کوهی ممنوع شده است.
گستره حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری این استان ۲ میلیون و ۳۳ هزار و ۳۶ هکتار است که از این وسعت یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع، بیش از ۱۸۳ هزار هکتار بیابان و ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار جنگل است.
به گفته رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا دیروز (چهارشنبه) ۸۵ هزار و ۹۹۶ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و تعداد جان باختگان کرونا در کشور نیز به پنج هزار و ۳۹۱ نفر رسیده است.
