رمضان ماه دعا و نیایش، بهار قرآن و رونق مساجد است که هر ساله در آستانه این ماه، با برپایی دهه نکوداشت مساجد، غبار از رخسار مساجد برگرفته و آنها را برای میزبانی از نمازگزاران روزه دار آماده می کنند.
در مناطق شهری و روستایی خراسان شمالی هزار و 700 مسجد دایر است که تاکنون پنج باب آن که قدمتی بیشتر، و از نظر بنا و سازه ویژگی های ممتازتری داشته اند، به عنوان اثر تاریخی ملی به ثبت رسیده اند.
* مسجد جامع جاجرم
یکی از مساجد تاریخی و معروف خراسان شمالی مسجد جامع جاجرم است. معماری زیبا و هنرمندانه مسجد جامع جاجرم، چنان آرامشی به فضا می بخشد که لذت عبادت در آن را دوچندان می کند.
این مسجد در مرکز بافت تاریخی در جنوب این شهر و در 200 متری قلعه قدیمی جاجرم واقع است و برخی پژوهشگران بنای اولیه آن را به دوران سلجوقی نسبت می دهند.
قدمت این بنا که هر کاشی آن حکایت دستان هنرمند سازندگان آن را بیان می کند، عمری به درازای 9 قرن دارد و تاریخ ساخت آن به اوایل اسلام و به روایتی به سال 577 هجری قمری بازمی گردد.
وارد مسجد که می شویم ایوانی با سقف جناقی در ضلع شمالی نظر بیننده را جلب می کند و سپس یک حیاط کوچک در وسط و دو سکو با سقف‌های گنبدی و گچ‌کاری شده در شرق و غرب از دیگر قسمت های این مسجد است.
ضلع جنوبی مسجد هم به وسیله چهار ترمینه به هشت گوش تبدیل شده و این گنبد با تزئینات زیبای گچبری، روی آن استوار شده است.
این مسجد دارای شبستانی است که در ضلع غربی قرار دارد و مصالح آن از خشت، گل و آجر و دارای کتیبه‌های مختلفی است که بر پیشانی دالان و بالای محراب آن قرار دارد.
این مسجد برجسته ترین مسجد تاریخی با ارزش و با قدمت بالا در خراسان شمالی است که در تمام طول سال و در آیین های مختلف از آن استفاده می‌شود و حتی از این مسجد در سفرنامه های مک‌گریگور، ناصرالدین شاه و اعتمادالسلطنه هم یاد شده است.
مسجد جامع جاجرم، بر خلاف الگوی رایج مسجدسازی، مناره ندارد و در مجموع نمای بیرونی آن ساده و عاری از تزئین است و فقط بر پیشانی ایوان و در محل ورود به گنبدخانه چند کاشی فیروزه ای کتیبه دار وجود دارد.
این بنا به شماره 1580 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
* مسجد جامع استاد
یکی دیگر از مساجد خراسان شمالی مسجد جامع روستای استاد و از آثار مذهبی- تاریخی شهرستان فاروج است که به دلیل انجام تعمیرات فراوان و چندباره، تاریخ دقیق ساخت آن معلوم نیست.
این مسجد از نوع مساجد شبستانی ساده و پلان آن متشکل از یک مستطیل است که در وسط آن ستون‌های چهارگوش بزرگی به قطر 2 متر وجود دارد. این ستون‌ها در قسمت بالا به وسیله قوس‌های جناقی کند که فشار حاصل از سقف را به پایه‌ها منتقل می‌کنند به هم ارتباط یافته است.
* مسجد جامع درق
مسجد جامع درق یکی از آثار ارزشمند مذهبی، تاریخی شهرستان گرمه قلمداد می شود که در دوره صفوی بنا شده است.
این مسجد کوچک با الگوی معماری سنتی و مصالح خشت و گل ساخته شده و سقف آن با مجموعه ای از قوس های ضربی پوشش یافته است. در وسط بنا چهار ستون درشت چهارگوش وجود دارد که پایه های گنبد بزرگ مرکزی بر روی آنها قرار گرفته است.
صحن این مسجد، مستطیل شکل است و از اصول هندسی تبعیت می کند و کف سازی آن با سنگفرش به صورت منظم اجرا شده است.
در محوطه بنا حوض آب قرار دارد که از آب درون آن علاوه بر نقش نمادین، برای وضو گرفتن نیز استفاده می شود.
دیواری مشبک که از آجر ساخته شده، صحن مسجد را از محیط اطراف جدا کرده است و در کنار ورودی، میدان تعزیه وجود دارد که مراسم تعزیه خوانی در ایام سوگواری محرم در آن برپا می شود. ایوان یکی از عناصر قدیم معماری ایرانی است که در مسجد جامع درق با توجه به اقلیم آن به صورت یک فضای کوچک با سقف تخت به عنوان جلوخان اجرا شده و محراب این اثر فاقد تزئینات است و تنها به عنوان نشانه ای برای جهت قبله ساخته شده است.
در برخی کتب تاریخی و سفرنامه ها، از شهر درق و مسجد جامع آن نام برده شده که از آن جمله می توان به کتاب مطلع الشمس، اثر اعتماد السلطنه اشاره کرد.
بنای مسجد جامع درق و بافت اطراف آن در سال 1391 مرمت شده و در حال حاضر ساکنان این منطقه همچون گذشته به صورت پویا از آن در انواع مراسم مذهبی بهره برداری می کنند. این مسجد به شماره 17387 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
* مسجد جامع ایور
مسجد جامع ایور یکی از بناهای تاریخی ارزشمند خراسان شمالی در شهرستان جاجرم محسوب می شود که بر اساس کتیبه داخل بنا، تاریخ ساخت آن مربوط به سال 1171 هجری قمری است.
این مسجد با مصالح خشت و گل ساخته شده و سقف آن با گنبدهای کوچک ضربی، پوشش یافته که پایه آنها بر روی هفت ستون و شش نیم ستون مدور بزرگ قرار گرفته است.
در کتیبه سنگی بنا، بانی مسجد رحیم بک و معمار آن قنبرعلی آقا خراسانی ذکر شده است.
این بنا از یک شبستان با پلان مستطیل که دارای ستون های درشت با ردیف های موازی است، تشکیل شده و به وسیله چندین بازشو مستقیما به فضای بیرونی مرتبط می شود و با توجه به سبک معماری و اقلیم منطقه، این بنا فاقد صحن است. در مسجد جامع ایور تزئینات خاصی وجود ندارد و در مرمتی که در سال 91 صورت گرفته، جداره داخلی و خارجی بنا با ملات گچ و کاهگِل اندود شده است.
از ویژگی های خاص این بنا وجود کتیبه ای است که بر روی یکی از ستون ها قرار دارد و اشعاری با خط نستعلیق بر آن حک شده است.
با توجه به مرمت تکمیلی که در سال های اخیر بر روی این بنا صورت گرفته، ساکنان منطقه همچون گذشته در مراسم مذهبی و اقامه نماز از این بنا استفاده می کنند. مسجد جامع ایور نیز به شماره 17384 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
* مسجد صفوی روستای کرف جاجرم
یکی دیگر از مساجد استان که ثبت ملی شده، مسجد روستای کرف از توابع بخش جلگه سنخواست در شهرستان جاجرم است. این مسجد مربوط به دوره صفوی است که در اسفندماه 1386 با شمارهٔ ثبت 22217 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ثبت ملی 5 مسجد
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: تا کنون پنج مسجد این استان در شمار آثار تاریخی ملی به ثبت رسیده است.
علی مستوفیان در مورد ویژگی های این مساجد اظهار کرد: این مساجد به جهت ویژگی های شاخصی که در زمینه معماری، تاریخی و فرهنگی دارند، شناسایی و ثبت ملی شده اند.
وی در مورد احتمال شناسایی مساجد دیگری که ممکن است در زمره آثار ثبت شده ملی قرار بگیرند، گفت: این احتمال وجود دارد و در صورت شناسایی آثار تاریخی با توجه به ویژگیهای اثر و اولویتها اقدام به تهیه پرونده ثبتی از سوی این اداره کل می‌شود.
وی ادامه داد: مسجد جامع شهرستان جاجرم نخستین مسجدی بود که در سال 56 ثبت ملی شد و مساجد دیگر نیز به تدریج ثبت ملی شده اند که آخرین آن مسجد کرف است.
621 اثر تاریخی، طبیعی و ناملموس خراسان شمالی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
از مجموع آثار ثبت شده این استان در فهرست آثار ملی، 509 اثر تاریخی، 42 اثر طبیعی، 70 اثر ناملوس اند و 11 اثر نیز به ثبت جهانی رسیده اند.
ب/5132
انتهای پیام در مناطق شهری و روستایی خراسان شمالی هزار و 700 مسجد دایر است که تاکنون پنج باب آن که قدمتی بیشتر، و از نظر بنا و سازه ویژگی های ممتازتری داشته اند، به عنوان اثر تاریخی ملی به ثبت رسیده اند.
* مسجد جامع جاجرم
یکی از مساجد تاریخی و معروف خراسان شمالی مسجد جامع جاجرم است. معماری زیبا و هنرمندانه مسجد جامع جاجرم، چنان آرامشی به فضا می بخشد که لذت عبادت در آن را دوچندان می کند.
این مسجد در مرکز بافت تاریخی در جنوب این شهر و در 200 متری قلعه قدیمی جاجرم واقع است و برخی پژوهشگران بنای اولیه آن را به دوران سلجوقی نسبت می دهند.
قدمت این بنا که هر کاشی آن حکایت دستان هنرمند سازندگان آن را بیان می کند، عمری به درازای 9 قرن دارد و تاریخ ساخت آن به اوایل اسلام و به روایتی به سال 577 هجری قمری بازمی گردد.
وارد مسجد که می شویم ایوانی با سقف جناقی در ضلع شمالی نظر بیننده را جلب می کند و سپس یک حیاط کوچک در وسط و دو سکو با سقف‌های گنبدی و گچ‌کاری شده در شرق و غرب از دیگر قسمت های این مسجد است.
ضلع جنوبی مسجد هم به وسیله چهار ترمینه به هشت گوش تبدیل شده و این گنبد با تزئینات زیبای گچبری، روی آن استوار شده است.
این مسجد دارای شبستانی است که در ضلع غربی قرار دارد و مصالح آن از خشت، گل و آجر و دارای کتیبه‌های مختلفی است که بر پیشانی دالان و بالای محراب آن قرار دارد.
این مسجد برجسته ترین مسجد تاریخی با ارزش و با قدمت بالا در خراسان شمالی است که در تمام طول سال و در آیین های مختلف از آن استفاده می‌شود و حتی از این مسجد در سفرنامه های مک‌گریگور، ناصرالدین شاه و اعتمادالسلطنه هم یاد شده است.
مسجد جامع جاجرم، بر خلاف الگوی رایج مسجدسازی، مناره ندارد و در مجموع نمای بیرونی آن ساده و عاری از تزئین است و فقط بر پیشانی ایوان و در محل ورود به گنبدخانه چند کاشی فیروزه ای کتیبه دار وجود دارد.
این بنا به شماره 1580 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
* مسجد جامع استاد
یکی دیگر از مساجد خراسان شمالی مسجد جامع روستای استاد و از آثار مذهبی- تاریخی شهرستان فاروج است که به دلیل انجام تعمیرات فراوان و چندباره، تاریخ دقیق ساخت آن معلوم نیست.
این مسجد از نوع مساجد شبستانی ساده و پلان آن متشکل از یک مستطیل است که در وسط آن ستون‌های چهارگوش بزرگی به قطر 2 متر وجود دارد. این ستون‌ها در قسمت بالا به وسیله قوس‌های جناقی کند که فشار حاصل از سقف را به پایه‌ها منتقل می‌کنند به هم ارتباط یافته است.
* مسجد جامع درق
مسجد جامع درق یکی از آثار ارزشمند مذهبی، تاریخی شهرستان گرمه قلمداد می شود که در دوره صفوی بنا شده است.
این مسجد کوچک با الگوی معماری سنتی و مصالح خشت و گل ساخته شده و سقف آن با مجموعه ای از قوس های ضربی پوشش یافته است. در وسط بنا چهار ستون درشت چهارگوش وجود دارد که پایه های گنبد بزرگ مرکزی بر روی آنها قرار گرفته است.
صحن این مسجد، مستطیل شکل است و از اصول هندسی تبعیت می کند و کف سازی آن با سنگفرش به صورت منظم اجرا شده است.
در محوطه بنا حوض آب قرار دارد که از آب درون آن علاوه بر نقش نمادین، برای وضو گرفتن نیز استفاده می شود.
دیواری مشبک که از آجر ساخته شده، صحن مسجد را از محیط اطراف جدا کرده است و در کنار ورودی، میدان تعزیه وجود دارد که مراسم تعزیه خوانی در ایام سوگواری محرم در آن برپا می شود. ایوان یکی از عناصر قدیم معماری ایرانی است که در مسجد جامع درق با توجه به اقلیم آن به صورت یک فضای کوچک با سقف تخت به عنوان جلوخان اجرا شده و محراب این اثر فاقد تزئینات است و تنها به عنوان نشانه ای برای جهت قبله ساخته شده است.
در برخی کتب تاریخی و سفرنامه ها، از شهر درق و مسجد جامع آن نام برده شده که از آن جمله می توان به کتاب مطلع الشمس، اثر اعتماد السلطنه اشاره کرد.
بنای مسجد جامع درق و بافت اطراف آن در سال 1391 مرمت شده و در حال حاضر ساکنان این منطقه همچون گذشته به صورت پویا از آن در انواع مراسم مذهبی بهره برداری می کنند. این مسجد به شماره 17387 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
* مسجد جامع ایور
مسجد جامع ایور یکی از بناهای تاریخی ارزشمند خراسان شمالی در شهرستان جاجرم محسوب می شود که بر اساس کتیبه داخل بنا، تاریخ ساخت آن مربوط به سال 1171 هجری قمری است.
این مسجد با مصالح خشت و گل ساخته شده و سقف آن با گنبدهای کوچک ضربی، پوشش یافته که پایه آنها بر روی هفت ستون و شش نیم ستون مدور بزرگ قرار گرفته است.
در کتیبه سنگی بنا، بانی مسجد رحیم بک و معمار آن قنبرعلی آقا خراسانی ذکر شده است.
این بنا از یک شبستان با پلان مستطیل که دارای ستون های درشت با ردیف های موازی است، تشکیل شده و به وسیله چندین بازشو مستقیما به فضای بیرونی مرتبط می شود و با توجه به سبک معماری و اقلیم منطقه، این بنا فاقد صحن است. در مسجد جامع ایور تزئینات خاصی وجود ندارد و در مرمتی که در سال 91 صورت گرفته، جداره داخلی و خارجی بنا با ملات گچ و کاهگِل اندود شده است.
از ویژگی های خاص این بنا وجود کتیبه ای است که بر روی یکی از ستون ها قرار دارد و اشعاری با خط نستعلیق بر آن حک شده است.
با توجه به مرمت تکمیلی که در سال های اخیر بر روی این بنا صورت گرفته، ساکنان منطقه همچون گذشته در مراسم مذهبی و اقامه نماز از این بنا استفاده می کنند. مسجد جامع ایور نیز به شماره 17384 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
* مسجد صفوی روستای کرف جاجرم
یکی دیگر از مساجد استان که ثبت ملی شده، مسجد روستای کرف از توابع بخش جلگه سنخواست در شهرستان جاجرم است. این مسجد مربوط به دوره صفوی است که در اسفندماه 1386 با شمارهٔ ثبت 22217 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ثبت ملی 5 مسجد
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: تا کنون پنج مسجد این استان در شمار آثار تاریخی ملی به ثبت رسیده است.
علی مستوفیان در مورد ویژگی های این مساجد اظهار کرد: این مساجد به جهت ویژگی های شاخصی که در زمینه معماری، تاریخی و فرهنگی دارند، شناسایی و ثبت ملی شده اند.
وی در مورد احتمال شناسایی مساجد دیگری که ممکن است در زمره آثار ثبت شده ملی قرار بگیرند، گفت: این احتمال وجود دارد و در صورت شناسایی آثار تاریخی با توجه به ویژگیهای اثر و اولویتها اقدام به تهیه پرونده ثبتی از سوی این اداره کل می‌شود.
وی ادامه داد: مسجد جامع شهرستان جاجرم نخستین مسجدی بود که در سال 56 ثبت ملی شد و مساجد دیگر نیز به تدریج ثبت ملی شده اند که آخرین آن مسجد کرف است.
621 اثر تاریخی، طبیعی و ناملموس خراسان شمالی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
از مجموع آثار ثبت شده این استان در فهرست آثار ملی، 509 اثر تاریخی، 42 اثر طبیعی، 70 اثر ناملوس اند و 11 اثر نیز به ثبت جهانی رسیده اند.
ب/5132
کپی شد
