آبی آسمان با لکه های سفید ابرها به دشت ها و تپه های کم ارتفاعی می رسد که سبز روشن است، این رنگ خاص در پای تپه ها کم کم تیره می شود و چشم نوازی این رنگ ها با طیفی از رنگ های سرخ دیدنی تر می شود آن هم وقتی که سرخ، رنگ تن پوش عروسان ترکمن باشد.
بخش وسیعی از شهرستان راز و جرگلان در شمال غربی خراسان شمالی مناطق کوهستانی و دره های نه چندان عمیق است. رودها و حوضه های آبریز منطقه شامل رودهای سومبار، جرگلان و غلامان در شمال منطقه و حوضه آبریز رود تنگه ترکمن در جنوب شهرستان است. رشته کوه کپه داغ و دره سومبار در شمال به عنوان مرزی طبیعی بین ترکمنستان و شهرستان راز و جرگلان قرار گرفته و از جنوب به ارتفاعات شهرستان های بجنورد و مانه و سملقان محدود می شود.
*پوشاک و زیورآلات زنان ترکمن
نوروز که می آید، بیشتر راز و جرگلانی هایی که تمام سال از خانه و خانواده دورند به دیار خود برمی گردند و بازار عروسی ها و در کنار آن آیین هایی مانند مسابقات اسب سواری و کشتی کوراش گرم می شود و برای هر یک از این مراسم لباس ویژه و زیورآلات زیبایی لازم است.
پوشاک، زیورآلات و صنایع دستی راز و جرگلان در نوع خود منحصر به فرد و بی نظیر است به ویژه لباس قوم ترکمن.
لباس ترکمن های این منطقه از ابریشم، پوست، کتان و پنبه تهیه می شود و شامل تن‌پوش، پاپوش، سربند و اجزای متنوع دیگر است و زیور آلات مختلف به زیبایی پوشاک ترکمن ها می افزاید.
یکی از مهمترین علل تنوع زیاد پوشاک در این منطقه این است که بانوان ترکمن در هر دوره سنی لباس خاصی می پوشند که البته ناگفته نماند در این سالها پوشش بانوان هم متاثر از لباس شهری ها تغییر کرده، اما هنوز هم در مراسم خاصی مانند عید قربان و عروسی ها این لباس ها پوشیده می شود.
این پوشاک برش های ساده ای دارند اما رنگ ها و تزئینات آن چشمگیر است و جالب تر این که لباس منزل بانوان ترکمن با افزایش سن و تجرد و تأهل آن ها تغییر می کند و این پوشاک آنها نه تنها برای منزل، بلکه برای کارهای مختلف حتی پخت نان نیز خاص است.
بانوان حتی برای تشریفات مختلف و خروج از منزل هم لباس مخصوص می پوشند و به همه این ها سربند، یقه و کلاه های مختلف هم اضافه می شود و البته مردان هم در هر مراسم با توجه به شان و جایگاه و سن و سال، پوشاک خاصی دارند.
* ابریشم بافی
جنس و رنگ غالب پوشاک ابریشم سرخ تمشکی است. ابریشم هایی که به دست هنرمند زنان راز و جرگلان تولید می شود و تولید ابریشم، از پرورش کرم ابریشم گرفته تا تبدیل پیله ها به نخ و بافتن پارچه از مهمترین جاذبه های گردشگری این دیار است و لباس مردان هم بسته به هر موقعیتی، ساده و زیباست.
زیورآلات ترکمن ها در مقایسه با زیورآلات دیگر اقوام ایرانی بسیار متفاوت است. آنها فقط انگشتر، گردن‌بند و دستبند ندارند بلکه برای هر عضو بدن زیورآلات خاص دارد که سر و پیشانی کمر و را می‌پوشاند و معمولا بسیار سنگین است و برخی از زیورآلات نیز بر روی لباس دوخته می شود.
گذشته از پوشاک، زیورآلات و پارچه های ابریشمین این دیار، دست بافته های دیگر زنان ترکمن هم بسیار زیباست، پادری، پشتی، قالیچه و قالی های زیبای ترکمنی از جاذبه های گردشگری راز و جرگلان است
*نمدمالی
کهن ترین شیوه و روش فراهم سازی زیرانداز که تاکنون شناخته شده، یعنی نمدمالی هم در این دیار رواج دارد و نمدمالی ترکمن از جمله انواع مهم و معروف نمدمالی ایران است.
اساس اندازه، طرح و نقوش در نمدمالی میان اقوام ترکمن بر مبنای طرح ذهنی هنرمند انجام می گیرد و بیشترین تولید نمد در این منطقه از نوع فرش، زیرانداز و پادری است.
* اسب و قالی، محور معیشت راز و جرگلان
بافت فرش و قالیچه ترکمن بخش بزرگی از اقتصاد شهرستان راز و جرگلان را تحت تاثیر خود دارد. نقوش بسیار زیبا و خاص آن چشم را نوازش می دهد. نقش فرش های ترکمن از لحاظ شکل هندسی و شکستگی خطوط، خاص مردم کوچ نشین است که به صورت ذهنی و در انواع طرح های ترکمن یموتی، شانه ای، آغال، چهار قاب، غزال گز و قاشقی بافته می شود.
* اسب اصیل ترکمن
نوروز که از راه می رسد خطه زیبا و کهن راز و جرگلان هم زیر سم اسب هایی که شور بهار آن ها را به تاخت درآورده، می لرزد.
خوش شانس که باشید می توانید گله های اسب اصیل و زیبای ترکمن را ببینید که دسته دسته دشت های راز و جرگلان را می پیمایند و زیبایی خود را به رخ می کشند.
ترکمن ها با اسب هایشان معروفند و جرگلان هم محل پرورش اسب اصیل ترکمن نه تنها در خراسان شمالی بلکه در کشور و دنیا است و گفته می شود از 2 هزار سر اسب اصیل ترکمن هزار سر در خراسان شمالی و از این تعداد 600 سر در راز و جرگلان است.
اسب با فرهنگ و آداب و رسوم این قوم عجین است. مردمان این جا عاشق اسب های زیبای خود هستند و ناگفته نماند که اسب اصیل ترکمن از باستانی ترین و پلی ژن ترین اسب های ایران و بانک ژنی غنی است که بر تارک صنعت اسب ایران می درخشد.
اسب با زندگی و معیشت ساکنان این شهرستان درآمیخته است و می تواند به عنوان برند اقتصادی و گردشگری نه تنها راز و جرگلان، بلکه خراسان شمالی هم مطرح شود.
هر سال به ویژه در نوروز و اعیادی مانند عید قربان و فطر که مسابقات سوارکاری رونق بیشتری دارد، گردشگران و اسب دوستان هم به این شهرستان سفر می کنند تا شاهد این رویدادهای زیبا باشند.
*راز و رمز راز
راز مرکز شهرستان راز و جرگلان است و قریب به اتفاق رازی ها تات هستند.
تات ها ریشه دارترین قوم استان خراسان شمالی و از جمله منطقه راز و جرگلان هستند و این قوم امروزه میراثدار بخش قابل توجهی از فرهنگ و آیین های اصیل و کهن خود هستند.
علاوه بر شهر راز گویش بیشتر اهالی روستاهای گوینیک، راستقان، اسفروج، قوش تپه، آنابای و سوخسو رحیمی نیز تاتی است.
برخی اسناد تاریخی گواه این ادعاست که ترک های بومی بخش غلامان (غلامان و آلمادوشن) در عصر قاجار از گرماب ترکمنستان به این مناطق آمده اند و گفته می شود ترک های آذری زبان تازه قلعه نیز در اواخر قاجار و اوایل دوره پهلوی از سراب و تبریز به این حدود کوچ کرده اند. زیارت و نذور بقعه امامزاده نبی غلامان، جشن های نوروزی، عروسی ها، آیین ها و سنت های سوگواری محرم و صفر، لباس سنتی زنان ترک غلامان و نیز پخت نان یوخا در عید سعید فطر از ویژگی های فرهنگی ترک های غلامان به شمار می رود.
همچنین شواهد تاریخی به ما می گوید ترکمنان این دیار نیز از ایل گوگلان، طایفه مستقل نخورلی، طایفه مستقل تکه و طایفه مستقل مقدس تیره اتا هستند.
اما از همه مهمتر هم زیستی تات ها، ترکمن، ترک ها و کردها در نهایت امنیت و صحت و سلامت در این گنجینه فرهنگی است که جاذبه منحصر به فردی در کشور ایجاد کرده است.
* جاذبه های گردشگری راز و جرگلان
فرش دوروی تمام ابریشم راز و جرگلان معروف خاص و عام است و این فرش در روستای گردشگری «دویدوخ» بخش جرگلان بافته می شود.
روستای ترکمن نشین دویدوخ از توابع یکه سعود و در فاصله 70 کیلومتری شهر راز، مرکز شهرستان راز و جگلان و 160 کیلومتری شمال غربی بجنورد، مرکز استان قرار دارد.
این روستا دارای بافت معماری سنتی بسیار زیبایی است و علاوه بر اینکه مرکز بافت قالی دو روی ابریشم است، پارچه های ابریشمی و سوزن دوزی های سنتی آن نیز مشهور است.
حفظ لباس سنتی و اصیل ترکمنی و فرهنگ و آیین های سنتی از ویژگی های این روستای هدف گردشگری است.
*پارک جنگلی گوینیک
پارک گوینیک در فاصله یک کیلومتری غرب روستایی با همین نام در مسیر گذر مراکز پرجمعیت جرگلان - غلامان قرار دارد و امکانات خوبی برای گردشگران نیز در این پارک فراهم است.
*روستای تات نشین راستقان
راستقان از روستاهای مرزی شهرستان راز و جرگلان در بخش غلامان است و از جاذبه های این روستا می توان به ارس براخوردی، باغ پادشاهی، بقعه شاهزاده حمید، چشمه سید نصیب اشاره کرد.
در این روستا از کرک و پشم دست بافته هایی مانند دستکش و پاپوش بافته می شود و کلاه کرکی بافت این روستا نیز ویژه و منحصر به فرد است
*چشمه فرح دین
در فاصله حدود یک کیلومتری شرق روستای فرحدین در 30 کیلومتری شهر راز، در دل درختان چنار و در کوهستان فرحدین، چشمه فرحدین جاذبه طبیعی بسیار زیبایی خلق کرده که البته گمنام است.
با توجه به راه دسترسی و فاصله 30 کیلومتری آن از راز، کمتر از این چشمه طبیعی زیبا نام برده می شود اما دیدن این چشمه که در بهار پرآبتر از همیشه است، یادگار زیبایی از این شهرستان در ذهن گردشگران خلق می کند.
امام دره، نیز روستای کوچک ترکمن نشین زیبایی است که کمتر معرفی شده و در امتداد جاده روستای فرحدین قرار دارد و در شمال غربی این روستا دره زیبای پیر پهلوان یا دره سمور واقع است.
این دیدنی ها فقط بخش کوچکی از زیبایی های این خطه است و اگر به این شهرستان سفر کنید می توانید در هر گوشه آن جاذبه ها و زیبایی هایی ببینید که در نوع خود بی نظیر است.
خراسان شمالی 863 هزار نفر جمعیت دارد و شهرستان 70 هزار نفری راز و جرگلان در شمال غرب استان واقع شده است.
در این شهرستان 4 اقامتگاه بومگردی به گردشگران خدمات می دهند.
ب/5132
انتهای پیام بخش وسیعی از شهرستان راز و جرگلان در شمال غربی خراسان شمالی مناطق کوهستانی و دره های نه چندان عمیق است. رودها و حوضه های آبریز منطقه شامل رودهای سومبار، جرگلان و غلامان در شمال منطقه و حوضه آبریز رود تنگه ترکمن در جنوب شهرستان است. رشته کوه کپه داغ و دره سومبار در شمال به عنوان مرزی طبیعی بین ترکمنستان و شهرستان راز و جرگلان قرار گرفته و از جنوب به ارتفاعات شهرستان های بجنورد و مانه و سملقان محدود می شود.
*پوشاک و زیورآلات زنان ترکمن
نوروز که می آید، بیشتر راز و جرگلانی هایی که تمام سال از خانه و خانواده دورند به دیار خود برمی گردند و بازار عروسی ها و در کنار آن آیین هایی مانند مسابقات اسب سواری و کشتی کوراش گرم می شود و برای هر یک از این مراسم لباس ویژه و زیورآلات زیبایی لازم است.
پوشاک، زیورآلات و صنایع دستی راز و جرگلان در نوع خود منحصر به فرد و بی نظیر است به ویژه لباس قوم ترکمن.
لباس ترکمن های این منطقه از ابریشم، پوست، کتان و پنبه تهیه می شود و شامل تن‌پوش، پاپوش، سربند و اجزای متنوع دیگر است و زیور آلات مختلف به زیبایی پوشاک ترکمن ها می افزاید.
یکی از مهمترین علل تنوع زیاد پوشاک در این منطقه این است که بانوان ترکمن در هر دوره سنی لباس خاصی می پوشند که البته ناگفته نماند در این سالها پوشش بانوان هم متاثر از لباس شهری ها تغییر کرده، اما هنوز هم در مراسم خاصی مانند عید قربان و عروسی ها این لباس ها پوشیده می شود.
این پوشاک برش های ساده ای دارند اما رنگ ها و تزئینات آن چشمگیر است و جالب تر این که لباس منزل بانوان ترکمن با افزایش سن و تجرد و تأهل آن ها تغییر می کند و این پوشاک آنها نه تنها برای منزل، بلکه برای کارهای مختلف حتی پخت نان نیز خاص است.
بانوان حتی برای تشریفات مختلف و خروج از منزل هم لباس مخصوص می پوشند و به همه این ها سربند، یقه و کلاه های مختلف هم اضافه می شود و البته مردان هم در هر مراسم با توجه به شان و جایگاه و سن و سال، پوشاک خاصی دارند.
* ابریشم بافی
جنس و رنگ غالب پوشاک ابریشم سرخ تمشکی است. ابریشم هایی که به دست هنرمند زنان راز و جرگلان تولید می شود و تولید ابریشم، از پرورش کرم ابریشم گرفته تا تبدیل پیله ها به نخ و بافتن پارچه از مهمترین جاذبه های گردشگری این دیار است و لباس مردان هم بسته به هر موقعیتی، ساده و زیباست.
زیورآلات ترکمن ها در مقایسه با زیورآلات دیگر اقوام ایرانی بسیار متفاوت است. آنها فقط انگشتر، گردن‌بند و دستبند ندارند بلکه برای هر عضو بدن زیورآلات خاص دارد که سر و پیشانی کمر و را می‌پوشاند و معمولا بسیار سنگین است و برخی از زیورآلات نیز بر روی لباس دوخته می شود.
گذشته از پوشاک، زیورآلات و پارچه های ابریشمین این دیار، دست بافته های دیگر زنان ترکمن هم بسیار زیباست، پادری، پشتی، قالیچه و قالی های زیبای ترکمنی از جاذبه های گردشگری راز و جرگلان است
*نمدمالی
کهن ترین شیوه و روش فراهم سازی زیرانداز که تاکنون شناخته شده، یعنی نمدمالی هم در این دیار رواج دارد و نمدمالی ترکمن از جمله انواع مهم و معروف نمدمالی ایران است.
اساس اندازه، طرح و نقوش در نمدمالی میان اقوام ترکمن بر مبنای طرح ذهنی هنرمند انجام می گیرد و بیشترین تولید نمد در این منطقه از نوع فرش، زیرانداز و پادری است.
* اسب و قالی، محور معیشت راز و جرگلان
بافت فرش و قالیچه ترکمن بخش بزرگی از اقتصاد شهرستان راز و جرگلان را تحت تاثیر خود دارد. نقوش بسیار زیبا و خاص آن چشم را نوازش می دهد. نقش فرش های ترکمن از لحاظ شکل هندسی و شکستگی خطوط، خاص مردم کوچ نشین است که به صورت ذهنی و در انواع طرح های ترکمن یموتی، شانه ای، آغال، چهار قاب، غزال گز و قاشقی بافته می شود.
* اسب اصیل ترکمن
نوروز که از راه می رسد خطه زیبا و کهن راز و جرگلان هم زیر سم اسب هایی که شور بهار آن ها را به تاخت درآورده، می لرزد.
خوش شانس که باشید می توانید گله های اسب اصیل و زیبای ترکمن را ببینید که دسته دسته دشت های راز و جرگلان را می پیمایند و زیبایی خود را به رخ می کشند.
ترکمن ها با اسب هایشان معروفند و جرگلان هم محل پرورش اسب اصیل ترکمن نه تنها در خراسان شمالی بلکه در کشور و دنیا است و گفته می شود از 2 هزار سر اسب اصیل ترکمن هزار سر در خراسان شمالی و از این تعداد 600 سر در راز و جرگلان است.
اسب با فرهنگ و آداب و رسوم این قوم عجین است. مردمان این جا عاشق اسب های زیبای خود هستند و ناگفته نماند که اسب اصیل ترکمن از باستانی ترین و پلی ژن ترین اسب های ایران و بانک ژنی غنی است که بر تارک صنعت اسب ایران می درخشد.
اسب با زندگی و معیشت ساکنان این شهرستان درآمیخته است و می تواند به عنوان برند اقتصادی و گردشگری نه تنها راز و جرگلان، بلکه خراسان شمالی هم مطرح شود.
هر سال به ویژه در نوروز و اعیادی مانند عید قربان و فطر که مسابقات سوارکاری رونق بیشتری دارد، گردشگران و اسب دوستان هم به این شهرستان سفر می کنند تا شاهد این رویدادهای زیبا باشند.
*راز و رمز راز
راز مرکز شهرستان راز و جرگلان است و قریب به اتفاق رازی ها تات هستند.
تات ها ریشه دارترین قوم استان خراسان شمالی و از جمله منطقه راز و جرگلان هستند و این قوم امروزه میراثدار بخش قابل توجهی از فرهنگ و آیین های اصیل و کهن خود هستند.
علاوه بر شهر راز گویش بیشتر اهالی روستاهای گوینیک، راستقان، اسفروج، قوش تپه، آنابای و سوخسو رحیمی نیز تاتی است.
برخی اسناد تاریخی گواه این ادعاست که ترک های بومی بخش غلامان (غلامان و آلمادوشن) در عصر قاجار از گرماب ترکمنستان به این مناطق آمده اند و گفته می شود ترک های آذری زبان تازه قلعه نیز در اواخر قاجار و اوایل دوره پهلوی از سراب و تبریز به این حدود کوچ کرده اند. زیارت و نذور بقعه امامزاده نبی غلامان، جشن های نوروزی، عروسی ها، آیین ها و سنت های سوگواری محرم و صفر، لباس سنتی زنان ترک غلامان و نیز پخت نان یوخا در عید سعید فطر از ویژگی های فرهنگی ترک های غلامان به شمار می رود.
همچنین شواهد تاریخی به ما می گوید ترکمنان این دیار نیز از ایل گوگلان، طایفه مستقل نخورلی، طایفه مستقل تکه و طایفه مستقل مقدس تیره اتا هستند.
اما از همه مهمتر هم زیستی تات ها، ترکمن، ترک ها و کردها در نهایت امنیت و صحت و سلامت در این گنجینه فرهنگی است که جاذبه منحصر به فردی در کشور ایجاد کرده است.
* جاذبه های گردشگری راز و جرگلان
فرش دوروی تمام ابریشم راز و جرگلان معروف خاص و عام است و این فرش در روستای گردشگری «دویدوخ» بخش جرگلان بافته می شود.
روستای ترکمن نشین دویدوخ از توابع یکه سعود و در فاصله 70 کیلومتری شهر راز، مرکز شهرستان راز و جگلان و 160 کیلومتری شمال غربی بجنورد، مرکز استان قرار دارد.
این روستا دارای بافت معماری سنتی بسیار زیبایی است و علاوه بر اینکه مرکز بافت قالی دو روی ابریشم است، پارچه های ابریشمی و سوزن دوزی های سنتی آن نیز مشهور است.
حفظ لباس سنتی و اصیل ترکمنی و فرهنگ و آیین های سنتی از ویژگی های این روستای هدف گردشگری است.
*پارک جنگلی گوینیک
پارک گوینیک در فاصله یک کیلومتری غرب روستایی با همین نام در مسیر گذر مراکز پرجمعیت جرگلان - غلامان قرار دارد و امکانات خوبی برای گردشگران نیز در این پارک فراهم است.
*روستای تات نشین راستقان
راستقان از روستاهای مرزی شهرستان راز و جرگلان در بخش غلامان است و از جاذبه های این روستا می توان به ارس براخوردی، باغ پادشاهی، بقعه شاهزاده حمید، چشمه سید نصیب اشاره کرد.
در این روستا از کرک و پشم دست بافته هایی مانند دستکش و پاپوش بافته می شود و کلاه کرکی بافت این روستا نیز ویژه و منحصر به فرد است
*چشمه فرح دین
در فاصله حدود یک کیلومتری شرق روستای فرحدین در 30 کیلومتری شهر راز، در دل درختان چنار و در کوهستان فرحدین، چشمه فرحدین جاذبه طبیعی بسیار زیبایی خلق کرده که البته گمنام است.
با توجه به راه دسترسی و فاصله 30 کیلومتری آن از راز، کمتر از این چشمه طبیعی زیبا نام برده می شود اما دیدن این چشمه که در بهار پرآبتر از همیشه است، یادگار زیبایی از این شهرستان در ذهن گردشگران خلق می کند.
امام دره، نیز روستای کوچک ترکمن نشین زیبایی است که کمتر معرفی شده و در امتداد جاده روستای فرحدین قرار دارد و در شمال غربی این روستا دره زیبای پیر پهلوان یا دره سمور واقع است.
این دیدنی ها فقط بخش کوچکی از زیبایی های این خطه است و اگر به این شهرستان سفر کنید می توانید در هر گوشه آن جاذبه ها و زیبایی هایی ببینید که در نوع خود بی نظیر است.
خراسان شمالی 863 هزار نفر جمعیت دارد و شهرستان 70 هزار نفری راز و جرگلان در شمال غرب استان واقع شده است.
در این شهرستان 4 اقامتگاه بومگردی به گردشگران خدمات می دهند.
ب/5132
کپی شد
