جهانی شدن، فرایند اجتناب ناپذیری است که از قرن نوزدهم آغاز شده و در قرن بیستم سرعت گرفته و امروزه همچنان با سرعت به تکامل خود ادامه می دهد.
این فرایند گرچه در آغاز در زمینه اقتصادی ظهور و بروز یافت اما پس از مدتی به سایر حوزه نیز وارد شد تا جایی که امروز در عرصه فرهنگ و ارزشها خود را به عنوان مبنایی ترین پایه و ستون شکل گیری نظام اجتماعی نشان می دهد.
در این فرایند الگوهای ارتباطی بطور روزافزون از مرزهای ملی فراتر رفته و تعداد اتصال به اینترنت و شمار کاربران آن در حال افزایش است.
امکانات ارتباطی مدرن از جمله اینترنت، ماهواره، فناوری های دیجیتالی و رسانه های مجازی و دیجیتالی امکان ارتباط و خبرگیری همزمان میان بخش های وسیعی از جهان را ممکن کرده است.
این تکنولوژی های مدرن مرزهای جغرافیایی را در نوردیده و به عمق مرزهای ارزشی و فرهنگی و نظام های اجتماعی نفوذ کرده و به شکل بسیار تاثیر گذار در حال اثربخشی و اعمال نفوذ بر فرهنگ ها و ارزشهای اجتماعی، خانوادگی، دینی و فرهنگی است.
امروزه دیگر کسی نمی تواند نقش رسانه ها و میزان نفوذ آنها را در ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کتمان کند.
شماری از صاحبنظران عرصه رسانه و علوم ارتباطات بر این باورند که امروز جهان در دست کسی است که رسانه ها را در اختیار دارد چرا که نقش عمده رسانه ها در شکل دهی افکار عمومی موجب شده نظام های اجتماعی تحت تاثیرات مثبت و منفی رسانه ها قرار گیرد.
به همین دلیل رسانه های دیجیتالی و مجازی به مثابه شمشیر دولبه هستند که در صورت عدم آمادگی فرهنگی، عدم اطلاع رسانی عمومی و تقویت نکردن بنیان فرهنگی و ارزشهای اجتماعی در عین حال که می توانند مفید و در راستای تقویت نظام اجتماعی و ارزشی باشند، موجب فروپاشی فرهنگی و اجتماعی شوند.
* تغییرات اجتماعی ضرورت توسعه
جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: تغیرات اجتماعی یکی از ضرورت های توسعه است که نقش رسانه ها در آن بسیار پررنگ است و در این میان رسانه های نوین و مجازی اثرگذاری منحصر به فرد دارند.
غلامرضا حسنی درمیان افزود: فروپاشی نظام اجتماعی در حقیقت به معنای حرکت از نظام سنتی به سوی مدرنیته است زیرا نظام اجتماعی دچار تغییرات فراوان در روند این حرکت می شود.
وی اظهار داشت: در این پروسه تغییرات در حوزه خانواده به عنوان نهاد موثر در جامعه پذیری، قطعی و حتمی است و به نوعی می توان گفت رسانه های نوین از طریق شکاف بین نسلی که امری طبیعی و حتمی است تغییرات الگوهای رفتاری را به نمایش می گذارند.
وی گفت: اگر روند تغییرات ناشی از حرکت جامعه سنتی به مدرن برنامه ریزی شده، مدیریت شده و هدایت شده باشد به هیچ وجه نظام اجتماعی تهدید نمی شود بلکه مستحکم تر نیز خواهد شد.
این جامعه شناس افزود: رسانه به عنوان ابزار فروپاشی نیست بلکه محتوا و نحوه مدیریت رسانه تعیین می کند که تغییرات اجتماعی در حال شکل گیری تا چه حد در جهت فرایند یک توسعه معقول و برنامه ریزی شده و در راستای اهداف نظام اجتماعی است.
وی اظهار داشت: امروز منشا قدرت رسانه ای در جهان، مراکز سرمایه داری هستند که رسانه ها را در اختیار دارند و به هین دلیل شاهد تقابل فرهنگی میان کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته هستیم.
وی گفت: قدرت رسانه ای به اندازه ای است که مرزها را در نوردیده و جهان را به دهکده کوچک تبدیل کرده که دیگر در آن نمی توان قدرت رسانه را نادیده گرفت و پای اصلی ماندگاری یا حذف و تغییر ارزشها و الگو ها در نقاط مختلف جهان، رسانه ها هستند.
*درون مایه قوی، مصونیت می آورد
این استاد جامعه شناس افزود: در فضای امروز رسانه ای و رسانه های مدرن هر چه کشوری درون مایه قوی تر و بنیان های فرهنگی و ارزشی قوی تر داشته باشد، مصونیت فرهنگی بیشتری دارد.
وی اظهار داشت: همانطور که جسم کودکان را با واکسن در برابر ابتلا به بیماری ها مقاوم می کنیم، ذهنها را نیز باید به باورها و ارزشهایی که موجب مصونیت فرهنگی می شود مجهز کنیم.
وی گفت: این تجهیز از طریق الگو سازی صحیح، اطلاع رسانی موثر و تقویت باورها محقق می شود تا فرد در مقابل موج تغییرات مصون بماند یا آسیب کمتر ببیند.
حسنی درمیان افزود: اگر رسانه را یک ابزار در این جهان بدانیم باید به مدیریت محتوا و مدیریت اطلاعات در آن اقدام نماییم که لازمه آن آینده پژوهی در زمینه تغییرات احتمالی ناشی از فعالیت رسانه های مدرن و راههای مدیریت آن است.
وی اظهار داشت: مخاطبان هوشیار، هوشمند و دارای آمادگی مقابله با برخوردها می توانند به خوبی با موجی از آثار روانی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی رسانه های مدرن همراه شوند و کمتر آسیب ببینند.
وی گفت: در مقابل رسانه های مجازی باید معطوف به انسان باشیم تا ابزاری در جلوگیری از فروپاشی اجتماعی داشته باشیم بنابراین اگر نسل آماده برای بهره گیری مفید و موثر از این ابزار داشته باشیم کمتر دچار فروپاشی اجتماعی خواهیم بود و توسعه سنت و ارزشهای خود را می توانیم در قالب های جدید شکل دهیم.
این استاد دانشگاه افزود: بنابراین رسانه ها ابزاری در خدمت توسعه فرهنگی هستند و توانمندی افراد و جوامع است که این خدمت را رقم می زند.
* نهادهای آموزشی دست به کار شوند
حسنی درمیان اظهار داشت: نهادهای آموزشی و به طور خاص آموزش و پرورش به عنوان متولی اصلی آموزش باید به جای تکیه بر آموزشهای حافظه محور، نسلی را تربیت کند که آماده زندگی نوین در دنیای مدرن بوده و قادر به رودررویی با هجمه رسانه ای باشد.
وی گفت: نسل آینده باید از نظر ذهنی و جهان بینی تربیت و توانمند شود زیرا جوانان امروز در برابر تبلیغات کاذب و ارزشهای فرهنگ های غیر خودی از مصونیت کمتری برخوردارند که این امر ناشی از ضعف پرورش این نسل است.
وی با بیان اینکه هجمه های فرهنگی همه جوامع را تهدید می کند و حتی کشورهای تولید کننده این محتواها خود نیز تحت تاثیر پیامدهای منفی آن قرار می گیرند، افزود: در آن کشورها نیز میزانی از ریزش های اخلاقی به دلیل گستره رسانه و ابزار و قدرتی که رسانه دارد، روی می دهد.
حسنی ادامه داد: باید تدبیری اندیشید که به همراه ورود تکنولوژی جدید، فرهنگ مصرف و چالشهای احتمالی ناشی از مصرف آن نیز مدیریت و کنترل شود.
وی اظهار داشت: اگر انسان هایی را تربیت کنیم که دچار فرهنگ لجام گسیخته مصرف نباشند و درگیر سبک زندگی افراطی نشوند، شاهد آسیب های کمتری خواهیم بود.
*شناخت فرصت اصل بنیادین
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار خراسان رضوی نیز با بیان اینکه رسانه های مجازی می توانند شکل دهنده نظام اجتماعی باشند گفت: به گفته آلوین تافلر در موج سوم رسانه ای دنیا هستیم و باید به این واقعیت رسید که دنیا، دنیای رسانه های مجازی و دیجیتال است.
محمد رحیم نوروزیان افزود: رسانه های دیجیتال کارکردهای خاص و متعدد دارند و فرصت های بسیار در جوامع فراهم می کنند که باید با شناخت این فرصت ها از آنها استفاده کرد.
وی با تاکید بر اینکه این رسانه ها می توانند به قوام اجتماعی و تحکم نظام اجتماعی کمک کنند، اظهار داشت: اما نکته بنادین در این است که ما چگونه از این فرصت ها استفاده می کنیم و برای استفاده از این ابزار چه برنامه ریزی داریم.
وی گفت: متولیان و مسئولان در این زمینه باید به روز باشند و سواد رسانه ای در تمام سطوح از جمله مردم و مسئولان افزایش یابد.
وی افزود: اگر رسانه های مجازی و دیجیتال کارکرد غلط در جامعه ای دارد، مشکل از برنامه ریزان و متصدیان آن جامعه است.
نوروزیان اظهار داشت: رسانه های مزبور ابزارهایی هستند که بیش از آن که تهدید باشند نوعی فرصت هستند و در جامعه و نظام ما که دارای خمیر مایه فرهنگی و ارزشی است، بکارگیری درست این ابزارها می تواند فرصت بی بدیل برای انتقال حرفها و نظرات ما باشد.
معاون استاندار خراسان رضوی گفت: استفاده صحیح، کارشناسی شده و آگاهانه از رسانه های مجازی توام با برنامه ریزی مناسب می تواند جامعه را به سوی انسجام و تحکیم نظام اجتماعی هدایت کند.
7496 / 6053
انتهای پیام این فرایند گرچه در آغاز در زمینه اقتصادی ظهور و بروز یافت اما پس از مدتی به سایر حوزه نیز وارد شد تا جایی که امروز در عرصه فرهنگ و ارزشها خود را به عنوان مبنایی ترین پایه و ستون شکل گیری نظام اجتماعی نشان می دهد.
در این فرایند الگوهای ارتباطی بطور روزافزون از مرزهای ملی فراتر رفته و تعداد اتصال به اینترنت و شمار کاربران آن در حال افزایش است.
امکانات ارتباطی مدرن از جمله اینترنت، ماهواره، فناوری های دیجیتالی و رسانه های مجازی و دیجیتالی امکان ارتباط و خبرگیری همزمان میان بخش های وسیعی از جهان را ممکن کرده است.
این تکنولوژی های مدرن مرزهای جغرافیایی را در نوردیده و به عمق مرزهای ارزشی و فرهنگی و نظام های اجتماعی نفوذ کرده و به شکل بسیار تاثیر گذار در حال اثربخشی و اعمال نفوذ بر فرهنگ ها و ارزشهای اجتماعی، خانوادگی، دینی و فرهنگی است.
امروزه دیگر کسی نمی تواند نقش رسانه ها و میزان نفوذ آنها را در ساختار سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کتمان کند.
شماری از صاحبنظران عرصه رسانه و علوم ارتباطات بر این باورند که امروز جهان در دست کسی است که رسانه ها را در اختیار دارد چرا که نقش عمده رسانه ها در شکل دهی افکار عمومی موجب شده نظام های اجتماعی تحت تاثیرات مثبت و منفی رسانه ها قرار گیرد.
به همین دلیل رسانه های دیجیتالی و مجازی به مثابه شمشیر دولبه هستند که در صورت عدم آمادگی فرهنگی، عدم اطلاع رسانی عمومی و تقویت نکردن بنیان فرهنگی و ارزشهای اجتماعی در عین حال که می توانند مفید و در راستای تقویت نظام اجتماعی و ارزشی باشند، موجب فروپاشی فرهنگی و اجتماعی شوند.
* تغییرات اجتماعی ضرورت توسعه
جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: تغیرات اجتماعی یکی از ضرورت های توسعه است که نقش رسانه ها در آن بسیار پررنگ است و در این میان رسانه های نوین و مجازی اثرگذاری منحصر به فرد دارند.
غلامرضا حسنی درمیان افزود: فروپاشی نظام اجتماعی در حقیقت به معنای حرکت از نظام سنتی به سوی مدرنیته است زیرا نظام اجتماعی دچار تغییرات فراوان در روند این حرکت می شود.
وی اظهار داشت: در این پروسه تغییرات در حوزه خانواده به عنوان نهاد موثر در جامعه پذیری، قطعی و حتمی است و به نوعی می توان گفت رسانه های نوین از طریق شکاف بین نسلی که امری طبیعی و حتمی است تغییرات الگوهای رفتاری را به نمایش می گذارند.
وی گفت: اگر روند تغییرات ناشی از حرکت جامعه سنتی به مدرن برنامه ریزی شده، مدیریت شده و هدایت شده باشد به هیچ وجه نظام اجتماعی تهدید نمی شود بلکه مستحکم تر نیز خواهد شد.
این جامعه شناس افزود: رسانه به عنوان ابزار فروپاشی نیست بلکه محتوا و نحوه مدیریت رسانه تعیین می کند که تغییرات اجتماعی در حال شکل گیری تا چه حد در جهت فرایند یک توسعه معقول و برنامه ریزی شده و در راستای اهداف نظام اجتماعی است.
وی اظهار داشت: امروز منشا قدرت رسانه ای در جهان، مراکز سرمایه داری هستند که رسانه ها را در اختیار دارند و به هین دلیل شاهد تقابل فرهنگی میان کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته هستیم.
وی گفت: قدرت رسانه ای به اندازه ای است که مرزها را در نوردیده و جهان را به دهکده کوچک تبدیل کرده که دیگر در آن نمی توان قدرت رسانه را نادیده گرفت و پای اصلی ماندگاری یا حذف و تغییر ارزشها و الگو ها در نقاط مختلف جهان، رسانه ها هستند.
*درون مایه قوی، مصونیت می آورد
این استاد جامعه شناس افزود: در فضای امروز رسانه ای و رسانه های مدرن هر چه کشوری درون مایه قوی تر و بنیان های فرهنگی و ارزشی قوی تر داشته باشد، مصونیت فرهنگی بیشتری دارد.
وی اظهار داشت: همانطور که جسم کودکان را با واکسن در برابر ابتلا به بیماری ها مقاوم می کنیم، ذهنها را نیز باید به باورها و ارزشهایی که موجب مصونیت فرهنگی می شود مجهز کنیم.
وی گفت: این تجهیز از طریق الگو سازی صحیح، اطلاع رسانی موثر و تقویت باورها محقق می شود تا فرد در مقابل موج تغییرات مصون بماند یا آسیب کمتر ببیند.
حسنی درمیان افزود: اگر رسانه را یک ابزار در این جهان بدانیم باید به مدیریت محتوا و مدیریت اطلاعات در آن اقدام نماییم که لازمه آن آینده پژوهی در زمینه تغییرات احتمالی ناشی از فعالیت رسانه های مدرن و راههای مدیریت آن است.
وی اظهار داشت: مخاطبان هوشیار، هوشمند و دارای آمادگی مقابله با برخوردها می توانند به خوبی با موجی از آثار روانی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی رسانه های مدرن همراه شوند و کمتر آسیب ببینند.
وی گفت: در مقابل رسانه های مجازی باید معطوف به انسان باشیم تا ابزاری در جلوگیری از فروپاشی اجتماعی داشته باشیم بنابراین اگر نسل آماده برای بهره گیری مفید و موثر از این ابزار داشته باشیم کمتر دچار فروپاشی اجتماعی خواهیم بود و توسعه سنت و ارزشهای خود را می توانیم در قالب های جدید شکل دهیم.
این استاد دانشگاه افزود: بنابراین رسانه ها ابزاری در خدمت توسعه فرهنگی هستند و توانمندی افراد و جوامع است که این خدمت را رقم می زند.
* نهادهای آموزشی دست به کار شوند
حسنی درمیان اظهار داشت: نهادهای آموزشی و به طور خاص آموزش و پرورش به عنوان متولی اصلی آموزش باید به جای تکیه بر آموزشهای حافظه محور، نسلی را تربیت کند که آماده زندگی نوین در دنیای مدرن بوده و قادر به رودررویی با هجمه رسانه ای باشد.
وی گفت: نسل آینده باید از نظر ذهنی و جهان بینی تربیت و توانمند شود زیرا جوانان امروز در برابر تبلیغات کاذب و ارزشهای فرهنگ های غیر خودی از مصونیت کمتری برخوردارند که این امر ناشی از ضعف پرورش این نسل است.
وی با بیان اینکه هجمه های فرهنگی همه جوامع را تهدید می کند و حتی کشورهای تولید کننده این محتواها خود نیز تحت تاثیر پیامدهای منفی آن قرار می گیرند، افزود: در آن کشورها نیز میزانی از ریزش های اخلاقی به دلیل گستره رسانه و ابزار و قدرتی که رسانه دارد، روی می دهد.
حسنی ادامه داد: باید تدبیری اندیشید که به همراه ورود تکنولوژی جدید، فرهنگ مصرف و چالشهای احتمالی ناشی از مصرف آن نیز مدیریت و کنترل شود.
وی اظهار داشت: اگر انسان هایی را تربیت کنیم که دچار فرهنگ لجام گسیخته مصرف نباشند و درگیر سبک زندگی افراطی نشوند، شاهد آسیب های کمتری خواهیم بود.
*شناخت فرصت اصل بنیادین
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار خراسان رضوی نیز با بیان اینکه رسانه های مجازی می توانند شکل دهنده نظام اجتماعی باشند گفت: به گفته آلوین تافلر در موج سوم رسانه ای دنیا هستیم و باید به این واقعیت رسید که دنیا، دنیای رسانه های مجازی و دیجیتال است.
محمد رحیم نوروزیان افزود: رسانه های دیجیتال کارکردهای خاص و متعدد دارند و فرصت های بسیار در جوامع فراهم می کنند که باید با شناخت این فرصت ها از آنها استفاده کرد.
وی با تاکید بر اینکه این رسانه ها می توانند به قوام اجتماعی و تحکم نظام اجتماعی کمک کنند، اظهار داشت: اما نکته بنادین در این است که ما چگونه از این فرصت ها استفاده می کنیم و برای استفاده از این ابزار چه برنامه ریزی داریم.
وی گفت: متولیان و مسئولان در این زمینه باید به روز باشند و سواد رسانه ای در تمام سطوح از جمله مردم و مسئولان افزایش یابد.
وی افزود: اگر رسانه های مجازی و دیجیتال کارکرد غلط در جامعه ای دارد، مشکل از برنامه ریزان و متصدیان آن جامعه است.
نوروزیان اظهار داشت: رسانه های مزبور ابزارهایی هستند که بیش از آن که تهدید باشند نوعی فرصت هستند و در جامعه و نظام ما که دارای خمیر مایه فرهنگی و ارزشی است، بکارگیری درست این ابزارها می تواند فرصت بی بدیل برای انتقال حرفها و نظرات ما باشد.
معاون استاندار خراسان رضوی گفت: استفاده صحیح، کارشناسی شده و آگاهانه از رسانه های مجازی توام با برنامه ریزی مناسب می تواند جامعه را به سوی انسجام و تحکیم نظام اجتماعی هدایت کند.
7496 / 6053
کپی شد
