طی سالهای نه چندان دور نیز روزنامه ها و نشریاتی در عرصه مطبوعات ایران سربرآوردند که در واقع نقش حزیب ایفا کرده و کارکرد
عمده آنها ارائه اطلاعات به مردم در راستای مکاتب فکری و نظری جناحهای خاص فکری و سیاسی بوده است. گرچه این نوع نشریات داعیه نقد کجیها و ناراستیها، بسیج افکار عمومی و هواداران خود له و علیه جریانات دیگر را داشتند اما عمده هدف آنها تاثیرگذاری بر ساختار قدرت و در نهایت خیز برای کسب قدرت بوده است.
برخی از این رفتارها نظیر نقد و پایش رفتار حاکمان جزو کارکردهای مشترک رسانه ها و احزاب می باشد اما رفتاری چون ارائه فهرست انتخاباتی و تلاش برای ورود به عرصه رسمی قدرت از جانب روزنامه نگاران نیازمند مکث و تامل بیشتر است.
* چرا کارکرد حزبی؟
رئیس خانه احزاب خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: در پاسخ به این پرسش که چرا برخی رسانه ها کارکرد حزبی پیدا می کنند باید گفت نه تنها رسانه ها که سایر نهادهای فرهنگی هم در کشور ما گاه کارکرد حزبی پیدا می کنند و علت آن نیز خلاء وجود احزاب است.
جواد آرین منش افزود: شما شاهد بوده اید که در بسیاری از انتخابات، نهادهای فرهنگی فهرست می دهند و نامزد معرفی می کنند در حالی که از لحاظ قانونی فقط احزاب دارای شناسنامه و مجوز از وزارت کشور مجاز هستند نامزد معرفی کنند در حالی که هیاتهای مذهبی و مداحان هم در کشور ما اعلام موضع سیاسی می کنند.
وی ادامه داد: روزنامه ها، هفته نامه ها و خبرگزاریها هم از این قاعده مستثنی نیستند و بخاطر نبود احزاب قوی مجبورند به منابع قدرت و ثروت وابسته شوند تا بتوانند به حیات خود ادامه دهند.
این فعال سیاسی اصولگرا گفت: احزاب سیاسی در دنیای دموکراسی معمولا پیامها، دیدگاهها و نقطه نظراتشان را از طریق رسانه های وابسته به خود بیان می کنند، یعنی روزنامه ها و خبرگزاریهایی وابسته به احزاب وجود دارد.
آرین منش افزود: در کشور ما برخی احزاب سیاسی روزنامه دارند یعنی تعدادی از رسانه ها بطور مشخص و شناسنامه دار وابستگی خود را به یک تشکل حزبی و سیاسی اعلام می کنند و برای مردم هم مشخص است که دیدگاههای اینها دیدگاههای آن تشکل سیاسی است.
وی ادامه داد: تعدادی دیگر از روزنامه ها، هفته نامه ها و خبرگزاریها در کشور وابسته به یک جریان سیاسی هستند اما آن جریان سیاسی نمی خواهد اعلام کند که این رسانه ها وابسته به آن جریان هستند. در واقع این رسانه ها با پز استقلال وارد به میدان می شوند ولی در عمل دیدگاههای یک جریان سیاسی را که ممکن است مجوز فعالیت سیاسی هم نداشته باشد اما در عمل کار سیاسی هم می کند ترویج کنند.
آرین منش گفت: تعدادی از رسانه ها هم از استقلال نسبی برخوردارند یعنی وابسته به مردمند تا این که وابسته به احزاب و جریانها و ارکان قدرت باشند و در واقع با پول مردم اداره می شوند و بطور طبیعی به مردم هم نزدیکترند و بیش از سایر رسانه ها انعکاس دهنده نظرات مردم هستند.
وی افزود: بطور کلی امکان حیات روزنامه ها و رسانه های مستقل که با هزینه های بخش خصوصی اداره شوند در کشور ما تقریبا غیرممکن است همانگونه که تقریبا باشگاه ورزشی مستقل بخش خصوصی هم نداریم و اگر هر از گاهی هم افرادی پیدا شوند که بخواهند به نمایندگی از بخش خصوصی وارد این عرصه شوند عملا به دلیل هزینه های بالا و فقدان درآمد موفق نمی شوند.
رئیس خانه احزاب خراسان رضوی ادامه داد: این در حالی است که مثلا باشگاههای ورزشی در غرب منابع درآمدی مشخصی همچون حامی مالی یا حق پخش تلویزیونی دارند که به آن واسطه آن درآمدها خود را اداره می کنند و سودآورند اما در ایران چنین نیست.
وی گفت: بطور کلی همه فعالیتهای فرهنگی در ایران چنین وضعیتی دارند یعنی سرمایه گذاری در بخش فرهنگ و رسانه در ایران توجیه اقتصادی ندارد و از حمایتهای دولتی هم برخوردار نیست لذا کمتر کسی با نیت سرمایه گذاری وارد عرصه خبر، خبرگزاری و مطبوعات می شود تا شغلی ایجاد کند و به همین دلیل هم هست که خبرنگاران یکی از اقشار آسیب پذیر و محروم از امکانات مادی، اقتصادی و حقوق مناسب هستند.
آرین منش افزود: بخاطر همین نبود استقلال تعدادی از رسانه های مستقل امکان ادامه حیات برایشان پیش نیامد و مجبور شدند که زیرمجموعه یک نهاد، موسسه، ارگان یا سازمانی شوند که در واقع آن سازمان بخاطر انتقال پیام و دیدگاههای خود از وجود این خبرگزاریها و روزنامه ها استفاده کند و در کنار کار روابط عمومی اش از این رسانه ها نیز بهره ببرد.
وی ادامه داد: در صورتی که احزاب قدرتمند در جامعه ما وجود داشته باشند و شفاف عمل کنند ایرادی هم وجود ندارد که از یک رسانه برای انتقال دیدگاهها و نقطه نظرات خود استفاده کنند اما مردم را فریب ندهند و به نام یک رسانه مستقل حرف یک جریان پشت صحنه را به خورد مردم ندهند.
این فعال سیاسی اصولگرا گفت: رسانه هایی هم داریم که در عمل وابسته به یک جریان پشت صحنه اند ولی نام و نشانی از آن جریان بروز نمی دهند. اشکال چنین کاری این است که همین رسانه ها از نقد جریان خودی محرومند یعنی جرات و جسارت نقد خود را ندارند و اگر جریانشان حاکم باشد چشمهایشان را بر روی ضعفها می بندند و توجیه گر جریان حاکم می شوند و به جای این که حرف مردم را بزنند حرف عوامل قدرت و ثروت را می زنند.
وی افزود: حسن روزنامه مستقل این است که می تواند ضعفها و قوتها را بیان و تحلیل کند، سخن مردم را به مسئولان و سخن مسئولان را به مردم منتقل نماید و از یک آزادگی بیشتری برخوردار باشد زیرا وابستگی مانع نقد و آزاداندیشی است.
* کارکرد حزبی رسانه مختص جوامع در حال گذار
دبیر کانون اسلامی دانشگاهیان خراسان در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: شاید این رفتار یکی از مختصات جوامع در حال گذار از سنت به مدرنیته باشد.
محمدصادق جوادی حصار افزود: اگر چند ویژگی برای جوامع در حال گذار در مسیر توسعه تعیین کنیم یکی از آن مختصات و ویژگیها مطالبه دانش و اطلاعات عمومی و نیز مطالبه مشارکت در کنشگریهای اجتماعی و سیاسی است که با هم از مولفه هایی هستند که تمایز دهنده جوامع مدرن از سنتی هستند.
وی ادامه داد: در جوامعی مثل جامعه ما وقتی این مطالبه توسط جمعیتها، اتحادیه ها، صنوف و احزاب ساماندهی و برند نمی شود و آدمها نمی دانند برای پیگیری این مطالبه فردی به کجا مراجعه کنند تا آن را به یک مطالبه جمعی تبدیل کنند معمولا گرد برندهایی مثل مطبوعات جمع می شوند.
دبیر کانون اسلامی دانشگاهیان خراسان گفت: علت وقوع این امر آن است که مطبوعات مخاطب دارند و این مخاطبان مطالبات خود را در یک نشریه یا یک سازمان خبری پیدا می کنند. در این شرایط رسانه مخاطبش را اقناع و ارضا می کند و او را به سمت رفتار مورد نظر خود هدایت می نماید و این روند تحقیقا یا تقریبا همان کاری است که احزاب انجام می دهند.
وی افزود: کار احزاب در جوامع در حال توسعه و سامان یافته این است که یک مجموعه مخاطب برای خود درست کند که حداقل بخشی از جامعه باشد و با این مخاطب ارتباط بگیرد. نیروی مستعد و توانمند برای کنشگری اجتماعی را شناسایی و ساماندهی نماید و با جریانهای مسلط اجتماعی به منظور تاثیر بر آنها یا تسخیر قدرت تعامل کند.
این فعال سیاسی ادامه داد: وقتی در جوامعی مثل جامعه ایران امکان وقوع این اتفاق از طریق احزاب به وجود نمی آید اما آن مطالبه در جامعه موج می زند و از طرفی به تنهایی می دانند که وضع موجود را نمی خواهند و می توانند تغییراتی ایجاد کنند به دنبال چراغی هستند که برافروخته باشد یا پرچمی که در اهتزار باشد یا صدایی که بتواند پژواک دهنده صدای آنها هم باشد و در این شرایط به گرد آن چراغ، آن صدا و آن پرچم جمع می شوند.
عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی گفت: در تاریخ معاصر ایران برخی از احزاب مانند حزب توده این کار را کرده اند و گستردگی یافته اند یا احزاب ملی مثل جبهه ملی اول و دوم که در مقاطعی این کار را انجام دادند. بعد از انقلاب هم تا حدی بعضی از احزاب توانستند این کار را بکنند.
وی افزود: حال اگر احزابی هم میدان پیدا نکردند یا مخاطب نیافتند این موج سرگردان اجتماعی جایی را پیدا می کند که دور آن جمع شود و آنجا اجتماع کند و در موارد زیادی مطبوعات توانسته اند این کار را انجام دهند. به عنوان نمونه برخی از نشریات در مقاطعی به این تشخیص رسیدند که جامعه ایران از بوروکراسی بی در و پیکری که در کشور وجود دارد یا در حال شکل گیری است ناراحت می باشد لذا نشریه ای به نام 'توفیق' در دوران پیش از انقلاب یا 'گل آقا' در دوران پس از انقلاب این موضوع را به نقد کشیدند.
جوادی حصار ادامه داد: روزنامه هایی که ملک الشعرا بهار راه اندازی کرد نیز هر کدام در دورانی برخی از مطالبات مردم را نمایندگی کردند بدون آن که قبلا اخذ نمایندگی کنند و یا روزنامه های متعددی که در دوران پس از دوم خرداد منتشر شدند و مطالباتی که در متن جامعه موج می زد را دسته بندی و برجسته کردند و خودآگاه یا ناخودآگاه تریبون بخشهای مختلف اجتماع شدند.
وی گفت: این رسانه ها وقتی قدرت پیدا کردند تا جامعه هدف خود را سازماندهی کنند مثلا امروز تیتری بزنند و عکس العمل بگیرند و فردا با تیتر یا گزارش و عکسی دیگر بازخورد دیگری از مخاطب خود بگیرند و بطور کلی توان ارتباط با مخاطب خود را یافتند، قدرت اجتماعی می یابند.
او افزود: در این حالت اگر رسانه ها توانستند به صورت سازماندهی شده با مخاطب ارتباط برقرار کنند معمولا به ارگان یک جریان سیاسی تبدیل می شوند و یا اینکه ابتدا حزبی شکل می گیرد و بعد برای خود تریبون درست می کند.
دبیر کانون اسلامی دانشگاهیان خراسان ادامه داد: در یک کلام جراید، نشریات و رسانه ها در فقدان و نبود احزاب قدرتمند سامان بخش اجتماع، نقش حزبی را در مقاطع تاریخی بر عهده می گیرند.
وی ادامه داد: علت اینکه این نقش تداوم ندارد هم در این است که امواج اجتماعی مطالبه گر پیوستگی ندارد یعنی یک روزهایی هست و یک روزهایی نیست.
* فقدان احزاب بالغ و فراگیر
رئیس هیات مدیره خانه مطبوعات خراسان رضوی هم ریشه این مشکل را نبود احزاب بالغ و فراگیر در کشور ذکر و بیان کرد: احزاب بالغ احزابی هستند که بتوانند در جامعه پایگاه اجتماعی لازم را داشته باشند و عضوگیری کنند.
سید جلال فیاضی افزود: گرچه عده ای موسس احزاب هستند ولی به این علت که احزاب نهادهای مدنی واسط بین حاکمیت و مردم تعریف می شوند بنابراین باید کادر رهبری احزاب از پایین به بالا انتخاب شوند و احزاب سیاسی باید قدرت سیاسی را از پایگاه اجتماعی خود بگیرند و در یک ساختار حزبی رقابت کنند.
وی ادامه داد: هم اکنون در هیچیک از جریانهای سیاسی کشور حزب سیاسی بالغ و فراگیر نداریم و نظام رقابت سیاسی ما هم حزبی نیست بلکه فردی است و این افراد هستند که در عرصه سیاسی رقابت می کنند و در راس یک جریان و گروه قرار می گیرند.
رئیس هیات مدیره خانه مطبوعات خراسان رضوی گفت: وقتی احزاب سیاسی بالغ و فراگیر و رقابت سیاسی مبتنی بر احزاب سیاسی در کشوری وجود نداشته باشد دو اتفاق می افتند. نخست اینکه باندهای سیاسی جایگزین احزاب سیاسی می شوند و دوم این که خلاء احزاب بالغ سیاسی را رسانه ها و مطبوعات پر می کنند که در این صورت قطعا کارکرد رسانه ای خود را از دست می دهند.
وی افزود: البته این نکته را باید اعلام کرد که در همه جای دنیا احزاب سیاسی دارای رسانه های رسمی ارگان خود هستند یعنی رسانه هایی که در پیشانی آنها وابستگیشان به احزاب اعلام شده اما اگر یک روزنامه یا رسانه بدون اینکه ارگان یک حزب یا جریان سیاسی باشد کارکرد حزبی پیدا کند قطعا هم به نظام رقابت سیاسی و هم به رسالت رسانه ای خودش لطمه خواهد زد.
او ادامه داد: این در حالی است که رسانه ها باید فارغ از جریانات سیاسی مسئولیت اطلاع رسانی و ارائه تحلیلهای مستقل را برای آگاه سازی مردم بر عهده داشته باشند و متاسفانه ما امروز به علت فقدان احزاب بالغ سیاسی هم گرفتار باندهای سیاسی هستیم که بسیاری از فسادهای سیاسی از وجود این باندها ناشی می شود و هم گرفتار رسانه هایی هستیم که کارکرد حزبی پیدا کرده اند و به رسالت، حیثیت و هویت رسانه ای کشور لطمه زده اند.
* پرداختن رسانه به فعالیت سیاسی طبیعی است
دبیر اول حزب کارگزاران سازندگی ایران در خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: یک گزاره کلی وجود دارد و آن این است که مطبوعات رکن چهارم دموکراسی هستند. یعنی مطبوعات ابزاری جدی برای تحقق مردمسالاری در یک جامعه و رفتن به سمت توسعه سیاسی و اجتماعی می باشند.
امیر اقتناعی افزود: اگر این گزاره را بپذیریم پرداختن رسانه ها به فعالیت سیاسی کاملا طبیعی است و البته روزنامه سیاسی باید کار سیاسی کند و روزنامه اقتصادی کار اقتصادی وروزنامه سرگرمی هم کار سرگرمی.
وی ادامه داد: روزنامه نگاران باید به صورت حرفه ای کار رسانه ای کنند و این نهاد می تواند رکن جدی در عرصه دموکراسی خواهی و توسعه باشد. از آن طرف دولت و قدرت هم باید زمینه و بستر آزادی، رفاه و حاشیه امنیت را برای فعالیت فراهم کند. به عبارت دیگر روزنامه نگاران همانطور که نباید تحت تاثیر قدرت رسمی قرار گیرند نباید تحت تاثیر قدرت غیررسمی هم باشند.
دبیر اول حزب کارگزاران سازندگی ایران در خراسان رضوی گفت: در تمام دنیا رسانه های حرفه ای در قبال جریانهای اجتماعی و سیاسی موضع دارند اما اگر تابلویشان را مخفی کنند یعنی با شعار روزنامه نگار حرفه ای و آزاد اما در راستای مطامع جریانهای خاص باشند و جایی که باید از جانب مردم و جامعه مدنی مطالبه گر باشند به شکل توجیه کننده نقصانها عمل کنند، مطلوب نیستند.
وی افزود: نشریات و رسانه ها نقش جدی در شفاف سازی مسائل دارند و شفاف کردن مسائل و از پشت پرده در آوردن آنها و به عرصه عمومی کشاندنشان از وظایف رسانه ها است. در چنین جامعه ای صاحبان قدرت ملزم به پاسخگویی می شوند و به همان میزان که شفافیت بالا رود فساد در جامعه کاهش می یابد و در واقع بین افزایش شفافیت و فساد رابطه معکوس وجود دارد و باید رسانه ها به این سمت حرکت کنند.
1922/
انتهای پیام عمده آنها ارائه اطلاعات به مردم در راستای مکاتب فکری و نظری جناحهای خاص فکری و سیاسی بوده است. گرچه این نوع نشریات داعیه نقد کجیها و ناراستیها، بسیج افکار عمومی و هواداران خود له و علیه جریانات دیگر را داشتند اما عمده هدف آنها تاثیرگذاری بر ساختار قدرت و در نهایت خیز برای کسب قدرت بوده است.
برخی از این رفتارها نظیر نقد و پایش رفتار حاکمان جزو کارکردهای مشترک رسانه ها و احزاب می باشد اما رفتاری چون ارائه فهرست انتخاباتی و تلاش برای ورود به عرصه رسمی قدرت از جانب روزنامه نگاران نیازمند مکث و تامل بیشتر است.
* چرا کارکرد حزبی؟
رئیس خانه احزاب خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: در پاسخ به این پرسش که چرا برخی رسانه ها کارکرد حزبی پیدا می کنند باید گفت نه تنها رسانه ها که سایر نهادهای فرهنگی هم در کشور ما گاه کارکرد حزبی پیدا می کنند و علت آن نیز خلاء وجود احزاب است.
جواد آرین منش افزود: شما شاهد بوده اید که در بسیاری از انتخابات، نهادهای فرهنگی فهرست می دهند و نامزد معرفی می کنند در حالی که از لحاظ قانونی فقط احزاب دارای شناسنامه و مجوز از وزارت کشور مجاز هستند نامزد معرفی کنند در حالی که هیاتهای مذهبی و مداحان هم در کشور ما اعلام موضع سیاسی می کنند.
وی ادامه داد: روزنامه ها، هفته نامه ها و خبرگزاریها هم از این قاعده مستثنی نیستند و بخاطر نبود احزاب قوی مجبورند به منابع قدرت و ثروت وابسته شوند تا بتوانند به حیات خود ادامه دهند.
این فعال سیاسی اصولگرا گفت: احزاب سیاسی در دنیای دموکراسی معمولا پیامها، دیدگاهها و نقطه نظراتشان را از طریق رسانه های وابسته به خود بیان می کنند، یعنی روزنامه ها و خبرگزاریهایی وابسته به احزاب وجود دارد.
آرین منش افزود: در کشور ما برخی احزاب سیاسی روزنامه دارند یعنی تعدادی از رسانه ها بطور مشخص و شناسنامه دار وابستگی خود را به یک تشکل حزبی و سیاسی اعلام می کنند و برای مردم هم مشخص است که دیدگاههای اینها دیدگاههای آن تشکل سیاسی است.
وی ادامه داد: تعدادی دیگر از روزنامه ها، هفته نامه ها و خبرگزاریها در کشور وابسته به یک جریان سیاسی هستند اما آن جریان سیاسی نمی خواهد اعلام کند که این رسانه ها وابسته به آن جریان هستند. در واقع این رسانه ها با پز استقلال وارد به میدان می شوند ولی در عمل دیدگاههای یک جریان سیاسی را که ممکن است مجوز فعالیت سیاسی هم نداشته باشد اما در عمل کار سیاسی هم می کند ترویج کنند.
آرین منش گفت: تعدادی از رسانه ها هم از استقلال نسبی برخوردارند یعنی وابسته به مردمند تا این که وابسته به احزاب و جریانها و ارکان قدرت باشند و در واقع با پول مردم اداره می شوند و بطور طبیعی به مردم هم نزدیکترند و بیش از سایر رسانه ها انعکاس دهنده نظرات مردم هستند.
وی افزود: بطور کلی امکان حیات روزنامه ها و رسانه های مستقل که با هزینه های بخش خصوصی اداره شوند در کشور ما تقریبا غیرممکن است همانگونه که تقریبا باشگاه ورزشی مستقل بخش خصوصی هم نداریم و اگر هر از گاهی هم افرادی پیدا شوند که بخواهند به نمایندگی از بخش خصوصی وارد این عرصه شوند عملا به دلیل هزینه های بالا و فقدان درآمد موفق نمی شوند.
رئیس خانه احزاب خراسان رضوی ادامه داد: این در حالی است که مثلا باشگاههای ورزشی در غرب منابع درآمدی مشخصی همچون حامی مالی یا حق پخش تلویزیونی دارند که به آن واسطه آن درآمدها خود را اداره می کنند و سودآورند اما در ایران چنین نیست.
وی گفت: بطور کلی همه فعالیتهای فرهنگی در ایران چنین وضعیتی دارند یعنی سرمایه گذاری در بخش فرهنگ و رسانه در ایران توجیه اقتصادی ندارد و از حمایتهای دولتی هم برخوردار نیست لذا کمتر کسی با نیت سرمایه گذاری وارد عرصه خبر، خبرگزاری و مطبوعات می شود تا شغلی ایجاد کند و به همین دلیل هم هست که خبرنگاران یکی از اقشار آسیب پذیر و محروم از امکانات مادی، اقتصادی و حقوق مناسب هستند.
آرین منش افزود: بخاطر همین نبود استقلال تعدادی از رسانه های مستقل امکان ادامه حیات برایشان پیش نیامد و مجبور شدند که زیرمجموعه یک نهاد، موسسه، ارگان یا سازمانی شوند که در واقع آن سازمان بخاطر انتقال پیام و دیدگاههای خود از وجود این خبرگزاریها و روزنامه ها استفاده کند و در کنار کار روابط عمومی اش از این رسانه ها نیز بهره ببرد.
وی ادامه داد: در صورتی که احزاب قدرتمند در جامعه ما وجود داشته باشند و شفاف عمل کنند ایرادی هم وجود ندارد که از یک رسانه برای انتقال دیدگاهها و نقطه نظرات خود استفاده کنند اما مردم را فریب ندهند و به نام یک رسانه مستقل حرف یک جریان پشت صحنه را به خورد مردم ندهند.
این فعال سیاسی اصولگرا گفت: رسانه هایی هم داریم که در عمل وابسته به یک جریان پشت صحنه اند ولی نام و نشانی از آن جریان بروز نمی دهند. اشکال چنین کاری این است که همین رسانه ها از نقد جریان خودی محرومند یعنی جرات و جسارت نقد خود را ندارند و اگر جریانشان حاکم باشد چشمهایشان را بر روی ضعفها می بندند و توجیه گر جریان حاکم می شوند و به جای این که حرف مردم را بزنند حرف عوامل قدرت و ثروت را می زنند.
وی افزود: حسن روزنامه مستقل این است که می تواند ضعفها و قوتها را بیان و تحلیل کند، سخن مردم را به مسئولان و سخن مسئولان را به مردم منتقل نماید و از یک آزادگی بیشتری برخوردار باشد زیرا وابستگی مانع نقد و آزاداندیشی است.
* کارکرد حزبی رسانه مختص جوامع در حال گذار
دبیر کانون اسلامی دانشگاهیان خراسان در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: شاید این رفتار یکی از مختصات جوامع در حال گذار از سنت به مدرنیته باشد.
محمدصادق جوادی حصار افزود: اگر چند ویژگی برای جوامع در حال گذار در مسیر توسعه تعیین کنیم یکی از آن مختصات و ویژگیها مطالبه دانش و اطلاعات عمومی و نیز مطالبه مشارکت در کنشگریهای اجتماعی و سیاسی است که با هم از مولفه هایی هستند که تمایز دهنده جوامع مدرن از سنتی هستند.
وی ادامه داد: در جوامعی مثل جامعه ما وقتی این مطالبه توسط جمعیتها، اتحادیه ها، صنوف و احزاب ساماندهی و برند نمی شود و آدمها نمی دانند برای پیگیری این مطالبه فردی به کجا مراجعه کنند تا آن را به یک مطالبه جمعی تبدیل کنند معمولا گرد برندهایی مثل مطبوعات جمع می شوند.
دبیر کانون اسلامی دانشگاهیان خراسان گفت: علت وقوع این امر آن است که مطبوعات مخاطب دارند و این مخاطبان مطالبات خود را در یک نشریه یا یک سازمان خبری پیدا می کنند. در این شرایط رسانه مخاطبش را اقناع و ارضا می کند و او را به سمت رفتار مورد نظر خود هدایت می نماید و این روند تحقیقا یا تقریبا همان کاری است که احزاب انجام می دهند.
وی افزود: کار احزاب در جوامع در حال توسعه و سامان یافته این است که یک مجموعه مخاطب برای خود درست کند که حداقل بخشی از جامعه باشد و با این مخاطب ارتباط بگیرد. نیروی مستعد و توانمند برای کنشگری اجتماعی را شناسایی و ساماندهی نماید و با جریانهای مسلط اجتماعی به منظور تاثیر بر آنها یا تسخیر قدرت تعامل کند.
این فعال سیاسی ادامه داد: وقتی در جوامعی مثل جامعه ایران امکان وقوع این اتفاق از طریق احزاب به وجود نمی آید اما آن مطالبه در جامعه موج می زند و از طرفی به تنهایی می دانند که وضع موجود را نمی خواهند و می توانند تغییراتی ایجاد کنند به دنبال چراغی هستند که برافروخته باشد یا پرچمی که در اهتزار باشد یا صدایی که بتواند پژواک دهنده صدای آنها هم باشد و در این شرایط به گرد آن چراغ، آن صدا و آن پرچم جمع می شوند.
عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی گفت: در تاریخ معاصر ایران برخی از احزاب مانند حزب توده این کار را کرده اند و گستردگی یافته اند یا احزاب ملی مثل جبهه ملی اول و دوم که در مقاطعی این کار را انجام دادند. بعد از انقلاب هم تا حدی بعضی از احزاب توانستند این کار را بکنند.
وی افزود: حال اگر احزابی هم میدان پیدا نکردند یا مخاطب نیافتند این موج سرگردان اجتماعی جایی را پیدا می کند که دور آن جمع شود و آنجا اجتماع کند و در موارد زیادی مطبوعات توانسته اند این کار را انجام دهند. به عنوان نمونه برخی از نشریات در مقاطعی به این تشخیص رسیدند که جامعه ایران از بوروکراسی بی در و پیکری که در کشور وجود دارد یا در حال شکل گیری است ناراحت می باشد لذا نشریه ای به نام 'توفیق' در دوران پیش از انقلاب یا 'گل آقا' در دوران پس از انقلاب این موضوع را به نقد کشیدند.
جوادی حصار ادامه داد: روزنامه هایی که ملک الشعرا بهار راه اندازی کرد نیز هر کدام در دورانی برخی از مطالبات مردم را نمایندگی کردند بدون آن که قبلا اخذ نمایندگی کنند و یا روزنامه های متعددی که در دوران پس از دوم خرداد منتشر شدند و مطالباتی که در متن جامعه موج می زد را دسته بندی و برجسته کردند و خودآگاه یا ناخودآگاه تریبون بخشهای مختلف اجتماع شدند.
وی گفت: این رسانه ها وقتی قدرت پیدا کردند تا جامعه هدف خود را سازماندهی کنند مثلا امروز تیتری بزنند و عکس العمل بگیرند و فردا با تیتر یا گزارش و عکسی دیگر بازخورد دیگری از مخاطب خود بگیرند و بطور کلی توان ارتباط با مخاطب خود را یافتند، قدرت اجتماعی می یابند.
او افزود: در این حالت اگر رسانه ها توانستند به صورت سازماندهی شده با مخاطب ارتباط برقرار کنند معمولا به ارگان یک جریان سیاسی تبدیل می شوند و یا اینکه ابتدا حزبی شکل می گیرد و بعد برای خود تریبون درست می کند.
دبیر کانون اسلامی دانشگاهیان خراسان ادامه داد: در یک کلام جراید، نشریات و رسانه ها در فقدان و نبود احزاب قدرتمند سامان بخش اجتماع، نقش حزبی را در مقاطع تاریخی بر عهده می گیرند.
وی ادامه داد: علت اینکه این نقش تداوم ندارد هم در این است که امواج اجتماعی مطالبه گر پیوستگی ندارد یعنی یک روزهایی هست و یک روزهایی نیست.
* فقدان احزاب بالغ و فراگیر
رئیس هیات مدیره خانه مطبوعات خراسان رضوی هم ریشه این مشکل را نبود احزاب بالغ و فراگیر در کشور ذکر و بیان کرد: احزاب بالغ احزابی هستند که بتوانند در جامعه پایگاه اجتماعی لازم را داشته باشند و عضوگیری کنند.
سید جلال فیاضی افزود: گرچه عده ای موسس احزاب هستند ولی به این علت که احزاب نهادهای مدنی واسط بین حاکمیت و مردم تعریف می شوند بنابراین باید کادر رهبری احزاب از پایین به بالا انتخاب شوند و احزاب سیاسی باید قدرت سیاسی را از پایگاه اجتماعی خود بگیرند و در یک ساختار حزبی رقابت کنند.
وی ادامه داد: هم اکنون در هیچیک از جریانهای سیاسی کشور حزب سیاسی بالغ و فراگیر نداریم و نظام رقابت سیاسی ما هم حزبی نیست بلکه فردی است و این افراد هستند که در عرصه سیاسی رقابت می کنند و در راس یک جریان و گروه قرار می گیرند.
رئیس هیات مدیره خانه مطبوعات خراسان رضوی گفت: وقتی احزاب سیاسی بالغ و فراگیر و رقابت سیاسی مبتنی بر احزاب سیاسی در کشوری وجود نداشته باشد دو اتفاق می افتند. نخست اینکه باندهای سیاسی جایگزین احزاب سیاسی می شوند و دوم این که خلاء احزاب بالغ سیاسی را رسانه ها و مطبوعات پر می کنند که در این صورت قطعا کارکرد رسانه ای خود را از دست می دهند.
وی افزود: البته این نکته را باید اعلام کرد که در همه جای دنیا احزاب سیاسی دارای رسانه های رسمی ارگان خود هستند یعنی رسانه هایی که در پیشانی آنها وابستگیشان به احزاب اعلام شده اما اگر یک روزنامه یا رسانه بدون اینکه ارگان یک حزب یا جریان سیاسی باشد کارکرد حزبی پیدا کند قطعا هم به نظام رقابت سیاسی و هم به رسالت رسانه ای خودش لطمه خواهد زد.
او ادامه داد: این در حالی است که رسانه ها باید فارغ از جریانات سیاسی مسئولیت اطلاع رسانی و ارائه تحلیلهای مستقل را برای آگاه سازی مردم بر عهده داشته باشند و متاسفانه ما امروز به علت فقدان احزاب بالغ سیاسی هم گرفتار باندهای سیاسی هستیم که بسیاری از فسادهای سیاسی از وجود این باندها ناشی می شود و هم گرفتار رسانه هایی هستیم که کارکرد حزبی پیدا کرده اند و به رسالت، حیثیت و هویت رسانه ای کشور لطمه زده اند.
* پرداختن رسانه به فعالیت سیاسی طبیعی است
دبیر اول حزب کارگزاران سازندگی ایران در خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: یک گزاره کلی وجود دارد و آن این است که مطبوعات رکن چهارم دموکراسی هستند. یعنی مطبوعات ابزاری جدی برای تحقق مردمسالاری در یک جامعه و رفتن به سمت توسعه سیاسی و اجتماعی می باشند.
امیر اقتناعی افزود: اگر این گزاره را بپذیریم پرداختن رسانه ها به فعالیت سیاسی کاملا طبیعی است و البته روزنامه سیاسی باید کار سیاسی کند و روزنامه اقتصادی کار اقتصادی وروزنامه سرگرمی هم کار سرگرمی.
وی ادامه داد: روزنامه نگاران باید به صورت حرفه ای کار رسانه ای کنند و این نهاد می تواند رکن جدی در عرصه دموکراسی خواهی و توسعه باشد. از آن طرف دولت و قدرت هم باید زمینه و بستر آزادی، رفاه و حاشیه امنیت را برای فعالیت فراهم کند. به عبارت دیگر روزنامه نگاران همانطور که نباید تحت تاثیر قدرت رسمی قرار گیرند نباید تحت تاثیر قدرت غیررسمی هم باشند.
دبیر اول حزب کارگزاران سازندگی ایران در خراسان رضوی گفت: در تمام دنیا رسانه های حرفه ای در قبال جریانهای اجتماعی و سیاسی موضع دارند اما اگر تابلویشان را مخفی کنند یعنی با شعار روزنامه نگار حرفه ای و آزاد اما در راستای مطامع جریانهای خاص باشند و جایی که باید از جانب مردم و جامعه مدنی مطالبه گر باشند به شکل توجیه کننده نقصانها عمل کنند، مطلوب نیستند.
وی افزود: نشریات و رسانه ها نقش جدی در شفاف سازی مسائل دارند و شفاف کردن مسائل و از پشت پرده در آوردن آنها و به عرصه عمومی کشاندنشان از وظایف رسانه ها است. در چنین جامعه ای صاحبان قدرت ملزم به پاسخگویی می شوند و به همان میزان که شفافیت بالا رود فساد در جامعه کاهش می یابد و در واقع بین افزایش شفافیت و فساد رابطه معکوس وجود دارد و باید رسانه ها به این سمت حرکت کنند.
1922/
کپی شد
