با وجود اینکه تاکید بسیاری بر انجام امر به معروف و نهی از منکر شده اما چنانکه باید به عنوان یک فرهنگ در سطح جامعه جای خود را پیدا نکرده و افراد زیادی نسبت به مصادیق معروف و منکر یا مرز بین امور شخصی و دخالت در کار دیگران آگاهی لازم را ندارند.
در میزگردی که با حضور مسئول ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی، عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی و 2 نفر از کارشناسان حوزه علمیه مشهد در محل دفتر ایرنا در مشهد برگزار شد راهکارهای احیای امر به معروف با رویکرد گفتمانسازی در الگوهای رفتاری مورد بررسی قرار گرفت.
* امر به معروف و نهی از منکر باید به فرهنگ تبدیل شود
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی در این میزگرد گفت: طبق مطالعات و تحقیقات انجام شده در ستاد استان فرهنگ سازی، فراگیرسازی، مصونسازی و بازسازی برای تبدیل یک مفهوم به فرهنگ ضروری است و هم اینک فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر در جامعه وجود ندارد.
سید عبدالله ارجائی افزود: تبدیل یک مفهوم به فرهنگ نیاز به مدل دارد و ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی پس از بررسی و تحقیق از مراجع مختلف علمی به این نتیجه رسیده که در مراکز علمی، حوزه های علمیه و دانشگاهها مدل و الگویی در این خصوص وجود ندارد و این مراکز در بهترین حالت این مورد را به منابع خود ارجاع می دهند.
وی ادامه داد: در مورد بخشهای مدل و الگو نیز ادبیات علمی واحدی وجود ندارد و در مورد اینکه آیا فرهنگ جزو گفتمان سازی است یا گفتمانسازی جزو فرهنگ، اختلاف نظر وجود دارد. وظیفه حکومت اسلامی رهنمون کردن جامعه به نهایت سعادت می باشد که همان بهشت و تعالی وعده داده شده توسط خداوند است و به تعالی رساندن جامعه وجه تمایز حکومت اسلامی از دولتهای غیراسلامی است.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی گفت: در نظام و قانون اساسی جمهوری اسلامی در این خصوص بهترین سازو کارها وجود دارد اما عملی نشده اند و در مواردی توسط مسئولان که خود باید الگوی جامعه باشند، نقض و در مقابل آن قرار گرفته اند.
وی افزود: در جامعه عواملی از جمله ترس از عدم حمایت قانونی، تنبلی، ترس از به خطر افتادن موقعیت اجتماعی و موارد مشابه باعث شده امر به معروف اقامه نشود که با توجه به تصویب و ابلاغ قانون مترقی حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر بخشی از این مساله حل شده و امیدواریم فریضتین به فرهنگ تبدیل و همگانی شود.
ارجائی ادامه داد: نقشهای الگویی، اجرایی و همچنین نظارتی مدیران در حکومت اسلامی اهمیت زیادی در رهنمون کردن جامعه بسوی خیر و صلاح و سعادت دارد ولی پرسش این است، مدیری که خلق و خو، رفتار، گفتار و حتی عملکرد اسلامی ندارد و به صورت واضح منکرات متعدد را انجام می دهد چگونه می خواهد الگو بوده و جامعه را به سمت و سوی خیر راهنمایی کند.
وی گفت: قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر در زمینه معرفی و حدود این فریضه الهی به عنوان وظیفه ای همگانی جزو قوانین مترقی نظام اسلامی است اما در دولتهای مختلف با بهانه های گوناگون مورد توجه قرار نگرفت. این قانون بعد از 36 سال به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و ابلاغ و لازم الاجرا شد.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی افزود: مسئولانی که می خواهند این فریضه مهم را اجرا کنند ابتدا باید خود باور قلبی به این امر مهم داشته باشند و مشخص است مدیری که وعده خلاف بدهد و کار خلاف قانون بکند نمی تواند مروج خوبیها و ناهی منکرات باشد.
وی ادامه داد: طبق 'قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر' برای همه دستگاهها، نهادها و موسسات دولتی و خصوصی وظایفی تعریف شده که در صورت اقامه کامل آن امنیت و نشاط در جامعه فراگیر خواهد شد.
ارجائی به فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه بزرگترین معروف حفظ نظام اسلامی است اشاره و بیان کرد: هر کس در هر جایگاهی با رفتار یا گفتار خود موجبات تضعیف نظام اسلامی را فراهم کند بزرگترین منکر را انجام داده است.
* نهادهای دینی و اخلاقی باید در رفتار و رویکرد خود تجدیدنظر کنند
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این میزگرد گفت: در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران ادعای اخلاقی، اسلامی و بهبود فضای سلامت روانی جامعه را دارد روند رو به تزاید آسیبها و ناهنجاریهای اجتماعی نشان می دهد پیشرفت اخلاقی در این 38 سال قابل توجه نبوده است.
دکتر علی یوسفی افزود: نهادهای مختلف فرهنگی و مذهبی جامعه که وظیفه اخلاقی و دینی کردن جامعه را بر عهده دارند باید در رویکرد، شیوه ها و رفتار خود تغییر ایجاد نمایند و یک نواندیشی دینی و فهم متفاوت را به جای رویکردهای قبلی دنبال کنند.
وی ادامه داد: حکومت محصول اجتماع و یک نهاد اجتماعی است، مردم آن را ساخته اند و پابرجا نگه می دارند برای خیر و صلاح آن نیز مردم نسبت به دولت و بر عکس باید تلاش کنند اما در زمانی که ناهنجاریهای اجتماعی رو به افزایش است خطای حاکمیت مطرح می شود و مربوط به یک دولت یا چند شخص نمی شود.
این جامعه شناس گفت: گاهی اوقات نظام تصمیم گیری، قانون یا نهادسازی اشتباه باعث می شود جامعه به سمت معروف حرکت نکند و خطا به صورت مکرر و منظم انجام شود در این صورت نیاز به بازنگری حاکمیتی احساس می شود.
وی اظهار نظر کرد: هم اکنون امر به معروف و نهی از منکر و به عنوان مصداق در موضوع حجاب به صورت مهار و اعمال نظر حکومت مطرح است. حکومتی و بیرونی شدن این فریضه الهی برای رونق پیدا کردن آن محدودیت اجتماعی ایجاد می کند.
دکتر یوسفی افزود: احزاب، نهادهای مدنی، مطبوعات و رسانه ها می توانند نقش مهمی در خصوص نظارت و مهار اجتماعی در سطح جامعه و بر دولت انجام دهند اما شیوه هایی که در مورد امر به معروف و نهی از منکر در جامعه تجربه می شود پسندیده نیست چنانکه نظام تعلیم و تربیت نیز بازدارنده از بدیها نیست و احیا این فریضه الهی نیازمند خوانش و بازنگری عمیق در سیاستگزاریها است.
وی ادامه داد: در جوامعی که مسلمان نیستند دروغ، فریب، نیرنگ و فرار مالیاتی به سختی در آنها رخ می دهد و هر کس این کارها را انجام دهد هزینه های زیادی باید بپردازد که این عوامل بخاطر نهادسازی ریشه دار در آن کشورها است.
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: 'اشاعه فرهنگی' در بین کشورها متداول است و همه سعی می کنند داشته های خود را به دیگران برسانند. در جهان کنونی هر کس از رسانه، فناوری و ابزار ارتباطی نوین بهتر استفاده کند در رسیدن به اهدافش موفقتر خواهد بود.
وی افزود: نشان دادن مسیر هدایت و بهشت یکطرفه نیست که فقط از سوی حکومت به مردم نشان داده شود بلکه مردم نیز حق نظارت بر مدیران را دارند و می گویند با نظارت خود می خواهیم حاکمان خطا نکنند و با رفتار درست، آنها نیز به سوی بهشت رهنمون شوند.
یوسفی ادامه داد: در فطرت انسانها میل به خوبی وجود دارد اما آنچه که امروز در سطح جامعه دیده می شود نظارت غلیظ حکومت بر مردم است در حالی که آنچه اهمیت دارد نظارت مردم بر حکومت است که این نظارت دچار اختلال شده است.
وی گفت: امر به معروف و نهی از منکر 2 فریضه مهم، بزرگ، اخلاقی و رفتاری جامعه است که از بعد اجتماعی یک حق مدنی و اجتماعی و از بعد شرعی یک تکلیف همگانی است و همه در برابر احیای این 2 فریضه و دعوت به خوبی و پرهیز از بدی وظیفه دارند.
این جامعه شناس افزود: آنچه در امر به معروف و نهی از منکر به چشم می آید محدودسازی آن به مباحث ساده و ابتدایی مانند بدحجابی است در حالی که به لحاظ فهمی که از آیات و روایات می شود این فریضه یک وظیفه 2طرفه می باشد اما تبدیل به یک وظیفه یک طرفه و حکومتی شده است.
وی ادامه داد: شیوه ها و روشهای اجرا و مقتضیات اجرایی این فریضه همه تبدیل به یک محدودیت شده است. این روشها بهنگام نیستند در حالی که باید جدید و متناسب با مقتضیات جامعه باشند.
دکتر یوسفی گفت: مهار درونی، جنبه بنیادی امر به معروف و نهی از منکر را تشکیل می دهد که در اعماق نظام تعلیم و تربیت ورود پیدا می کند. باید به دنبال ارتقا مفهومی امر به معروف و پرهیز از تنازل آن به حجاب و چند رفتار ساده اجتماعی همراه با تکیه بیشتر بر نظارت مردم بر حکومت و استفاده از شیوه های نو در مهار و نظارت اجتماعی باشیم.
وی افزود: امر به معروف و نهی از منکر و تنفر انسانها از بدیها و اقبال به خوبی باید در درون منش و شخصیت افراد جامعه باشد. این امر به عمل نهادهایی که کار جامعه پذیری و به عبارتی نظام تعلیم و تربیت را بر عهده دارند بستگی دارد. اگر فساد و سوء تصمیمات در جایی وجود دارد ناشی از فقدان نهادهای نظارتی بر حکومت است که چنانکه باید در جامعه پا نگرفته اند.
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: هرگاه قانون تبدیل به باور شود و ضمانت اجتماعی و قانونی پیدا کند و مردم نیز قائل به درست بودن آن باشند و در کنار اینها اهرمهای لازم را برای اجرا داشته باشد چنین قانونی فراگیر می شود.
وی گفت: نظارت اجتماعی با توصیه و تاکید زبانی اتفاق نمی افتد بلکه افراد با تجربه تشکیل گروه و اجتماع می آموزند به سمت خوبیها راه پیدا کنند و اگر این موضوع در زندگی روزمره و در همه لایه های زندگی مردم جریان پیدا کند احیای فریضه امر به معروف انجام می شود.
* گفتمانسازی امر به معروف نیازمند همگرایی نگرشی بین مسئولان
مدیر مکتب علمیه نرجس مشهد نیز در میزگرد ایرنا گفت: فقدان همگرایی نگرشی بین مسئولان باعث شده امر به معروف و نهی از منکر مورد توجه جدی قرار نگیرد و هنوز بین برخی از مسئولان سئوال است که آیا حکومت موظف است مردم را به بهشت رهنمون کند یا خیر.
منور شایسته خوی افزود: حوزه های علمیه، دانشگاهها و مسئولان هر کدام حرف خود را بیان می کنند و مجموعه ای از سردمداران دنیا هزینه های زیادی برای نابودی اسلام انجام می دهند و برخی نیز در داخل هوشمندانه و مغرضانه اشاعه منکر می کنند. در این میان دغدغه برخی صرف بودجه های کلان پیرامون ارزشها است در حالی که برخی از اینها رگ گردن ارزشها را می زند.
وی ادامه داد: به رغم این مسائل و با در نظر گرفتن هجمه هایی که در طول 38 سال اخیر متوجه نظام و فرهنگ اسلامی ما بوده رشد اخلاقی جامعه روند خوبی را طی کرده و جوانانی که در شرایط امروز تقوای خود را حفظ می کنند درجه آنها از شیخ انصاری بالاتر است.
مدیر مکتب نرجس مشهد گفت: به علت گستردگی کارها و مسئولیتها اولویت بندی درستی در این 38 سال در موضوع حق و تکلیف انجام نشده لذا باید موضوعاتی مانند امر به معروف و نهی از منکر از قالب مفاهیم خارج و تبدیل به فرهنگ شود.
وی افزود: امام سجاد(ع) در دعای مکارم الاخلاق می فماید که برای ایجاد و گسترش عدالت اجتماعی مسئولان باید لباس تقوا و انسانهای صالح را بر تن کنند و در این بین باید کارهای خوب را افشا کنند و زشتیها و عیوب را بپوشانند.
شایسته خوی ادامه داد: هم اینک در جامعه بر روی مبارزه با منکرات تمرکز شده و در موضوع امر به معروف و نهی از منکر در همه جا ابتدا منکرات، زشتیها و مبارزه با آنها تیتر می شود و بخاطر اینکه انسان در برابر موارد بازدارنده مقاومت می کند ترس از این فریضه الهی و به دنبال آن غفلت از اجرا بوجود می آید.
وی سخن برخی مسئولان مبنی بر اینکه وظیفه ای در به بهشت بردن مردم نداریم را نادرست توصیف و بیان کرد: مفسران خیر را اسلام معنی کرده اند که آخرین مرحله آن لقا پروردگار و رسیدن به سعادت ابدی است و همه مسئولان برای رساندن جامعه در این زمینه وظیفه دارند.
مدیر مکتب نرجس مشهد گفت: فقدان شناخت مفاهیم و انسان از خود باعث کم توجهی به امر به معروف و نهی از منکر می شود. اگر انسان جایگاه خود را بشناسد و از خود به عنوان به عنوان خلیفة الله شناخت کافی داشته باشد نسبت به انجام وظایف دینی و اجتماعی خود بیشتر توجه می کند.
وی افزود: قرآن بهترین امت را امتی می داند که دعوت به خیر می کند. اگر در جامعه بدنبال اجرایی کردن خیر باشیم مولود این تفکر انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر است.
شایسته خوی ادامه داد: برای انجام این فریضه الهی موضوع حیثیت اجتماعی انسان نیز اهمیت دارد. همیشه انجام این امور را از بیرون آغاز کرده ایم در حالی که ابتدا فرد باید منتقد خود باشد و طبق تعبیر قرآن که نفس سرزنشگر را همان وجدان تعریف می کند نسبت به خود چنین تفکری داشته باشد و سپس این روش را در سطح خانواده اجرایی کند تا به فرهنگ تبدیل شود.
* ضعف اعتقادی عامل ترک معروف و انجام منکر است
مدیر حوزه علمیه حضرت فاطمه الزهرا(س) توس نیز در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: ضعف اعتقادی، ناآگاهی نسبت به وجوب این فریضه الهی، ناآگاهی نسبت به مصادیق معروف و منکر، روحیه سازشکاری و همرنگ با جماعت شدن، احتمال فقدان تاثیرگذاری و دنیادوستی از جمله مواردی است که میل به انجام منکر و ترک معروف را مهیا می کند.
عصمت ادبی افزود: برای رسیدن به وضع مطلوب نقش مسئولان دولتی در گفتمانسازی این فریضه الهی بسیار مهم است. به عنوان نمونه مسئولان باید جزو نخستین افرادی باشند که مقید به شرکت در نماز جماعت، حضور در راهپیماییها و دارا بودن زندگی متوسط باشند.
وی ادامه داد: اساس نبوت تطهیر نفوس و رساندن انسانها به سر منزل سعادت است. در ادبیات دینی اسلامی در مواجهه با منکرات 2 راه رفع و دفع وجود دارد و هم اکنون آنچه اجرا می شود رفع است در حالی که باید به ریشه انجام کارها نگاه کرد و سم زدایی و دفع باید از ریشه انجام شود.
مدیر حوزه علمیه حضرت فاطمه الزهرا(س) توس گفت: رفع منکر از ایجاد معروف زحمت کمتری دارد در حالی که زحمت رفع منکر بسیار بیشتر از دفع آن است به خصوص که در دنیای کنونی مبارزه با هر منکر جدید ابزار و ساز و کار خاص خود را طلب می کند و تا با آن منکر مبارزه شود منکر جدیدی پیدا می شود.
وی افزود: تغییر ذائقه فرهنگی و سبک زندگی که بخاطر ضعف بنیانهای اعتقادی و معادباوری صورت گرفته باعث کم توجهی به امر به معروف و نهی از منکر شده است. برای اصلاح آن باید مبانی دینی بطور صحیح برای افراد بیان شود تا مبانی دینی بطور خودکار در افراد پرورش یابد.
ادبی ادامه داد: امام صادق(ع) می فرماید وقتی شخصی منکری را می بیند در حالی که توان مقابله با آن را دارد اما کاری انجام ندهد دشمنی خود را با خدا آشکار کرده است.
وی گفت: مسئولان و دولتها نقش خطیری در گفتمانسازی امر به معروف و نهی از منکر دارند و اگر در عملکرد و رفتارشان متوجه مسئولیت بزرگ خود باشند تاثیر زیادی در احیا این فریضه الهی دارد. مسئولان و مدیران اسلامی باید خود را خدمتگزار مردم بدانند و نسبت به فرامین رهبری و رعایت همه زوایای رهنمودهای ایشان حساس باشند.
طبق اصل هشتم قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت.
'قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر' در قالب 24 ماده و 19 تبصره 23 فروردین 1394به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
خبرنگار: مصطفی نخعی **انتشاردهنده: حسین کریم زاده
7507/1858
انتهای پیام در میزگردی که با حضور مسئول ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی، عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی و 2 نفر از کارشناسان حوزه علمیه مشهد در محل دفتر ایرنا در مشهد برگزار شد راهکارهای احیای امر به معروف با رویکرد گفتمانسازی در الگوهای رفتاری مورد بررسی قرار گرفت.
* امر به معروف و نهی از منکر باید به فرهنگ تبدیل شود
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی در این میزگرد گفت: طبق مطالعات و تحقیقات انجام شده در ستاد استان فرهنگ سازی، فراگیرسازی، مصونسازی و بازسازی برای تبدیل یک مفهوم به فرهنگ ضروری است و هم اینک فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر در جامعه وجود ندارد.
سید عبدالله ارجائی افزود: تبدیل یک مفهوم به فرهنگ نیاز به مدل دارد و ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی پس از بررسی و تحقیق از مراجع مختلف علمی به این نتیجه رسیده که در مراکز علمی، حوزه های علمیه و دانشگاهها مدل و الگویی در این خصوص وجود ندارد و این مراکز در بهترین حالت این مورد را به منابع خود ارجاع می دهند.
وی ادامه داد: در مورد بخشهای مدل و الگو نیز ادبیات علمی واحدی وجود ندارد و در مورد اینکه آیا فرهنگ جزو گفتمان سازی است یا گفتمانسازی جزو فرهنگ، اختلاف نظر وجود دارد. وظیفه حکومت اسلامی رهنمون کردن جامعه به نهایت سعادت می باشد که همان بهشت و تعالی وعده داده شده توسط خداوند است و به تعالی رساندن جامعه وجه تمایز حکومت اسلامی از دولتهای غیراسلامی است.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی گفت: در نظام و قانون اساسی جمهوری اسلامی در این خصوص بهترین سازو کارها وجود دارد اما عملی نشده اند و در مواردی توسط مسئولان که خود باید الگوی جامعه باشند، نقض و در مقابل آن قرار گرفته اند.
وی افزود: در جامعه عواملی از جمله ترس از عدم حمایت قانونی، تنبلی، ترس از به خطر افتادن موقعیت اجتماعی و موارد مشابه باعث شده امر به معروف اقامه نشود که با توجه به تصویب و ابلاغ قانون مترقی حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر بخشی از این مساله حل شده و امیدواریم فریضتین به فرهنگ تبدیل و همگانی شود.
ارجائی ادامه داد: نقشهای الگویی، اجرایی و همچنین نظارتی مدیران در حکومت اسلامی اهمیت زیادی در رهنمون کردن جامعه بسوی خیر و صلاح و سعادت دارد ولی پرسش این است، مدیری که خلق و خو، رفتار، گفتار و حتی عملکرد اسلامی ندارد و به صورت واضح منکرات متعدد را انجام می دهد چگونه می خواهد الگو بوده و جامعه را به سمت و سوی خیر راهنمایی کند.
وی گفت: قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر در زمینه معرفی و حدود این فریضه الهی به عنوان وظیفه ای همگانی جزو قوانین مترقی نظام اسلامی است اما در دولتهای مختلف با بهانه های گوناگون مورد توجه قرار نگرفت. این قانون بعد از 36 سال به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و ابلاغ و لازم الاجرا شد.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی افزود: مسئولانی که می خواهند این فریضه مهم را اجرا کنند ابتدا باید خود باور قلبی به این امر مهم داشته باشند و مشخص است مدیری که وعده خلاف بدهد و کار خلاف قانون بکند نمی تواند مروج خوبیها و ناهی منکرات باشد.
وی ادامه داد: طبق 'قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر' برای همه دستگاهها، نهادها و موسسات دولتی و خصوصی وظایفی تعریف شده که در صورت اقامه کامل آن امنیت و نشاط در جامعه فراگیر خواهد شد.
ارجائی به فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه بزرگترین معروف حفظ نظام اسلامی است اشاره و بیان کرد: هر کس در هر جایگاهی با رفتار یا گفتار خود موجبات تضعیف نظام اسلامی را فراهم کند بزرگترین منکر را انجام داده است.
* نهادهای دینی و اخلاقی باید در رفتار و رویکرد خود تجدیدنظر کنند
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این میزگرد گفت: در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران ادعای اخلاقی، اسلامی و بهبود فضای سلامت روانی جامعه را دارد روند رو به تزاید آسیبها و ناهنجاریهای اجتماعی نشان می دهد پیشرفت اخلاقی در این 38 سال قابل توجه نبوده است.
دکتر علی یوسفی افزود: نهادهای مختلف فرهنگی و مذهبی جامعه که وظیفه اخلاقی و دینی کردن جامعه را بر عهده دارند باید در رویکرد، شیوه ها و رفتار خود تغییر ایجاد نمایند و یک نواندیشی دینی و فهم متفاوت را به جای رویکردهای قبلی دنبال کنند.
وی ادامه داد: حکومت محصول اجتماع و یک نهاد اجتماعی است، مردم آن را ساخته اند و پابرجا نگه می دارند برای خیر و صلاح آن نیز مردم نسبت به دولت و بر عکس باید تلاش کنند اما در زمانی که ناهنجاریهای اجتماعی رو به افزایش است خطای حاکمیت مطرح می شود و مربوط به یک دولت یا چند شخص نمی شود.
این جامعه شناس گفت: گاهی اوقات نظام تصمیم گیری، قانون یا نهادسازی اشتباه باعث می شود جامعه به سمت معروف حرکت نکند و خطا به صورت مکرر و منظم انجام شود در این صورت نیاز به بازنگری حاکمیتی احساس می شود.
وی اظهار نظر کرد: هم اکنون امر به معروف و نهی از منکر و به عنوان مصداق در موضوع حجاب به صورت مهار و اعمال نظر حکومت مطرح است. حکومتی و بیرونی شدن این فریضه الهی برای رونق پیدا کردن آن محدودیت اجتماعی ایجاد می کند.
دکتر یوسفی افزود: احزاب، نهادهای مدنی، مطبوعات و رسانه ها می توانند نقش مهمی در خصوص نظارت و مهار اجتماعی در سطح جامعه و بر دولت انجام دهند اما شیوه هایی که در مورد امر به معروف و نهی از منکر در جامعه تجربه می شود پسندیده نیست چنانکه نظام تعلیم و تربیت نیز بازدارنده از بدیها نیست و احیا این فریضه الهی نیازمند خوانش و بازنگری عمیق در سیاستگزاریها است.
وی ادامه داد: در جوامعی که مسلمان نیستند دروغ، فریب، نیرنگ و فرار مالیاتی به سختی در آنها رخ می دهد و هر کس این کارها را انجام دهد هزینه های زیادی باید بپردازد که این عوامل بخاطر نهادسازی ریشه دار در آن کشورها است.
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: 'اشاعه فرهنگی' در بین کشورها متداول است و همه سعی می کنند داشته های خود را به دیگران برسانند. در جهان کنونی هر کس از رسانه، فناوری و ابزار ارتباطی نوین بهتر استفاده کند در رسیدن به اهدافش موفقتر خواهد بود.
وی افزود: نشان دادن مسیر هدایت و بهشت یکطرفه نیست که فقط از سوی حکومت به مردم نشان داده شود بلکه مردم نیز حق نظارت بر مدیران را دارند و می گویند با نظارت خود می خواهیم حاکمان خطا نکنند و با رفتار درست، آنها نیز به سوی بهشت رهنمون شوند.
یوسفی ادامه داد: در فطرت انسانها میل به خوبی وجود دارد اما آنچه که امروز در سطح جامعه دیده می شود نظارت غلیظ حکومت بر مردم است در حالی که آنچه اهمیت دارد نظارت مردم بر حکومت است که این نظارت دچار اختلال شده است.
وی گفت: امر به معروف و نهی از منکر 2 فریضه مهم، بزرگ، اخلاقی و رفتاری جامعه است که از بعد اجتماعی یک حق مدنی و اجتماعی و از بعد شرعی یک تکلیف همگانی است و همه در برابر احیای این 2 فریضه و دعوت به خوبی و پرهیز از بدی وظیفه دارند.
این جامعه شناس افزود: آنچه در امر به معروف و نهی از منکر به چشم می آید محدودسازی آن به مباحث ساده و ابتدایی مانند بدحجابی است در حالی که به لحاظ فهمی که از آیات و روایات می شود این فریضه یک وظیفه 2طرفه می باشد اما تبدیل به یک وظیفه یک طرفه و حکومتی شده است.
وی ادامه داد: شیوه ها و روشهای اجرا و مقتضیات اجرایی این فریضه همه تبدیل به یک محدودیت شده است. این روشها بهنگام نیستند در حالی که باید جدید و متناسب با مقتضیات جامعه باشند.
دکتر یوسفی گفت: مهار درونی، جنبه بنیادی امر به معروف و نهی از منکر را تشکیل می دهد که در اعماق نظام تعلیم و تربیت ورود پیدا می کند. باید به دنبال ارتقا مفهومی امر به معروف و پرهیز از تنازل آن به حجاب و چند رفتار ساده اجتماعی همراه با تکیه بیشتر بر نظارت مردم بر حکومت و استفاده از شیوه های نو در مهار و نظارت اجتماعی باشیم.
وی افزود: امر به معروف و نهی از منکر و تنفر انسانها از بدیها و اقبال به خوبی باید در درون منش و شخصیت افراد جامعه باشد. این امر به عمل نهادهایی که کار جامعه پذیری و به عبارتی نظام تعلیم و تربیت را بر عهده دارند بستگی دارد. اگر فساد و سوء تصمیمات در جایی وجود دارد ناشی از فقدان نهادهای نظارتی بر حکومت است که چنانکه باید در جامعه پا نگرفته اند.
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: هرگاه قانون تبدیل به باور شود و ضمانت اجتماعی و قانونی پیدا کند و مردم نیز قائل به درست بودن آن باشند و در کنار اینها اهرمهای لازم را برای اجرا داشته باشد چنین قانونی فراگیر می شود.
وی گفت: نظارت اجتماعی با توصیه و تاکید زبانی اتفاق نمی افتد بلکه افراد با تجربه تشکیل گروه و اجتماع می آموزند به سمت خوبیها راه پیدا کنند و اگر این موضوع در زندگی روزمره و در همه لایه های زندگی مردم جریان پیدا کند احیای فریضه امر به معروف انجام می شود.
* گفتمانسازی امر به معروف نیازمند همگرایی نگرشی بین مسئولان
مدیر مکتب علمیه نرجس مشهد نیز در میزگرد ایرنا گفت: فقدان همگرایی نگرشی بین مسئولان باعث شده امر به معروف و نهی از منکر مورد توجه جدی قرار نگیرد و هنوز بین برخی از مسئولان سئوال است که آیا حکومت موظف است مردم را به بهشت رهنمون کند یا خیر.
منور شایسته خوی افزود: حوزه های علمیه، دانشگاهها و مسئولان هر کدام حرف خود را بیان می کنند و مجموعه ای از سردمداران دنیا هزینه های زیادی برای نابودی اسلام انجام می دهند و برخی نیز در داخل هوشمندانه و مغرضانه اشاعه منکر می کنند. در این میان دغدغه برخی صرف بودجه های کلان پیرامون ارزشها است در حالی که برخی از اینها رگ گردن ارزشها را می زند.
وی ادامه داد: به رغم این مسائل و با در نظر گرفتن هجمه هایی که در طول 38 سال اخیر متوجه نظام و فرهنگ اسلامی ما بوده رشد اخلاقی جامعه روند خوبی را طی کرده و جوانانی که در شرایط امروز تقوای خود را حفظ می کنند درجه آنها از شیخ انصاری بالاتر است.
مدیر مکتب نرجس مشهد گفت: به علت گستردگی کارها و مسئولیتها اولویت بندی درستی در این 38 سال در موضوع حق و تکلیف انجام نشده لذا باید موضوعاتی مانند امر به معروف و نهی از منکر از قالب مفاهیم خارج و تبدیل به فرهنگ شود.
وی افزود: امام سجاد(ع) در دعای مکارم الاخلاق می فماید که برای ایجاد و گسترش عدالت اجتماعی مسئولان باید لباس تقوا و انسانهای صالح را بر تن کنند و در این بین باید کارهای خوب را افشا کنند و زشتیها و عیوب را بپوشانند.
شایسته خوی ادامه داد: هم اینک در جامعه بر روی مبارزه با منکرات تمرکز شده و در موضوع امر به معروف و نهی از منکر در همه جا ابتدا منکرات، زشتیها و مبارزه با آنها تیتر می شود و بخاطر اینکه انسان در برابر موارد بازدارنده مقاومت می کند ترس از این فریضه الهی و به دنبال آن غفلت از اجرا بوجود می آید.
وی سخن برخی مسئولان مبنی بر اینکه وظیفه ای در به بهشت بردن مردم نداریم را نادرست توصیف و بیان کرد: مفسران خیر را اسلام معنی کرده اند که آخرین مرحله آن لقا پروردگار و رسیدن به سعادت ابدی است و همه مسئولان برای رساندن جامعه در این زمینه وظیفه دارند.
مدیر مکتب نرجس مشهد گفت: فقدان شناخت مفاهیم و انسان از خود باعث کم توجهی به امر به معروف و نهی از منکر می شود. اگر انسان جایگاه خود را بشناسد و از خود به عنوان به عنوان خلیفة الله شناخت کافی داشته باشد نسبت به انجام وظایف دینی و اجتماعی خود بیشتر توجه می کند.
وی افزود: قرآن بهترین امت را امتی می داند که دعوت به خیر می کند. اگر در جامعه بدنبال اجرایی کردن خیر باشیم مولود این تفکر انجام فریضه امر به معروف و نهی از منکر است.
شایسته خوی ادامه داد: برای انجام این فریضه الهی موضوع حیثیت اجتماعی انسان نیز اهمیت دارد. همیشه انجام این امور را از بیرون آغاز کرده ایم در حالی که ابتدا فرد باید منتقد خود باشد و طبق تعبیر قرآن که نفس سرزنشگر را همان وجدان تعریف می کند نسبت به خود چنین تفکری داشته باشد و سپس این روش را در سطح خانواده اجرایی کند تا به فرهنگ تبدیل شود.
* ضعف اعتقادی عامل ترک معروف و انجام منکر است
مدیر حوزه علمیه حضرت فاطمه الزهرا(س) توس نیز در میزگرد ایرنا در مشهد گفت: ضعف اعتقادی، ناآگاهی نسبت به وجوب این فریضه الهی، ناآگاهی نسبت به مصادیق معروف و منکر، روحیه سازشکاری و همرنگ با جماعت شدن، احتمال فقدان تاثیرگذاری و دنیادوستی از جمله مواردی است که میل به انجام منکر و ترک معروف را مهیا می کند.
عصمت ادبی افزود: برای رسیدن به وضع مطلوب نقش مسئولان دولتی در گفتمانسازی این فریضه الهی بسیار مهم است. به عنوان نمونه مسئولان باید جزو نخستین افرادی باشند که مقید به شرکت در نماز جماعت، حضور در راهپیماییها و دارا بودن زندگی متوسط باشند.
وی ادامه داد: اساس نبوت تطهیر نفوس و رساندن انسانها به سر منزل سعادت است. در ادبیات دینی اسلامی در مواجهه با منکرات 2 راه رفع و دفع وجود دارد و هم اکنون آنچه اجرا می شود رفع است در حالی که باید به ریشه انجام کارها نگاه کرد و سم زدایی و دفع باید از ریشه انجام شود.
مدیر حوزه علمیه حضرت فاطمه الزهرا(س) توس گفت: رفع منکر از ایجاد معروف زحمت کمتری دارد در حالی که زحمت رفع منکر بسیار بیشتر از دفع آن است به خصوص که در دنیای کنونی مبارزه با هر منکر جدید ابزار و ساز و کار خاص خود را طلب می کند و تا با آن منکر مبارزه شود منکر جدیدی پیدا می شود.
وی افزود: تغییر ذائقه فرهنگی و سبک زندگی که بخاطر ضعف بنیانهای اعتقادی و معادباوری صورت گرفته باعث کم توجهی به امر به معروف و نهی از منکر شده است. برای اصلاح آن باید مبانی دینی بطور صحیح برای افراد بیان شود تا مبانی دینی بطور خودکار در افراد پرورش یابد.
ادبی ادامه داد: امام صادق(ع) می فرماید وقتی شخصی منکری را می بیند در حالی که توان مقابله با آن را دارد اما کاری انجام ندهد دشمنی خود را با خدا آشکار کرده است.
وی گفت: مسئولان و دولتها نقش خطیری در گفتمانسازی امر به معروف و نهی از منکر دارند و اگر در عملکرد و رفتارشان متوجه مسئولیت بزرگ خود باشند تاثیر زیادی در احیا این فریضه الهی دارد. مسئولان و مدیران اسلامی باید خود را خدمتگزار مردم بدانند و نسبت به فرامین رهبری و رعایت همه زوایای رهنمودهای ایشان حساس باشند.
طبق اصل هشتم قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت.
'قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر' در قالب 24 ماده و 19 تبصره 23 فروردین 1394به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
خبرنگار: مصطفی نخعی **انتشاردهنده: حسین کریم زاده
7507/1858
کپی شد
