بعد از شیوع این ویروس و فوت تعدادی از هموطنان، برای غسل و کفن آنها شرایط خاصی ایجاد شد. در ابتدا به دلیل شرایط و جو ایجاد شده، درگذشتگان ناشی از این ویروس تیمم داده می‌شدند اما در این زمینه با توجه به استفتائاتی که از مراجع صورت گرفت مراجع تقلید اعلام کردند که اگر امکان غسل وجود نداشت میت را تیمم کنید.
در شرع اسلام غسل و تیمم دو راه در کنار هم نیستند که بتوان یکی از آنها را انتخاب کرد، بلکه اولویت این است که اموات باید غسل داده شوند حتی به فتوای رهبر معظم انقلاب این کار اگر مستلزم صرف هزینه هم باشند باید انجام شود. هزینه می‌تواند در تهیه تجهیزات برای غسل دادن و یا دفع پسماندها و فاضلاب این کار باشد و در هر صورت باید احترام پیکر مسلمان حفظ شود و با انجام مراسم شرعی دفن شود.
به همین منظور جمعی از طلاب جهادی مشهد برای غسل و کفن این درگذشتگان وارد عرصه شدند. با اینکه همه ما به پایان زندگی بعد از چند سال و مرگ اعتقاد داریم اما رفتن به غسالخانه و مواجه شدن با اموات از نزدیک و دست زدن به آنها برای بسیاری از ما دلهره‌آور است. حال در نظر بگیریم درگذشتگان افردی باشند که به خاطر ویروس کرونا از دنیا رفته‌اند.
مشاور مدیر کل سازمان تبلیغات اسلامی خراسان رضوی که خود یکی از افرادی است که در جمع گروه طلاب جهادی به منظور غسل و کفن فوت شدگان ناشی از کرونا حضور داشت در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: مقام معظم رهبری در پاسخ به فتوایی در خصوص غسل افرادی که به خاطر کرونا از دنیا می روند اظهار داشته اند مجرد ابتلای به این بیماری، موجب سقوط احکام واجب مربوط به میت نمی‌شود بنابراین با مراعات کامل نکات بهداشتی و استفاده از تجهیزات ایمنی، هر چند با صرف هزینه، باید حداقل واجب در مورد غسل، حنوط، کفن، نماز میت و دفن انجام شود همچنین در صورتی که امکان غسل ترتیبی نبود باید به صورت ارتماسی، غسل داده شوند و در صورتی که امکان غسل نبود با دست میت، میت را به ترتیب، بدل از غسل با آب و سدر، غسل با آب و کافور و غسل با آب خالص، تیمم داده و حنوط کنند و هر چند از روی لباس کفن کرده و دفن نمایند.
حجت الاسلام مرتضی همتی فر افزود: از دهه دوم اسفند پارسال و بعد از فتوای رهبر معظم انقلاب، جلساتی با حضور جمعی از مسوولان سازمان تبلیغات اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در این دانشگاه، فردوس‌های شهرداری و حوزه علمیه در خصوص غسل و کفن در شرایط کرونا برگزار کردیم که بعد از بررسی شرایط مشخص شد که این اقدام با رعایت اصول بهداشتی امکان پذیر است.
وی اظهار داشت: به دلیل جو خاص و ترس منطقی ای که برای غسل و کفن این اموات ایجاد شده بود سازمان تبلیغات برای تامین نیرو به منظور غسل و کفن فراخوانی صادر کرد که افراد مختلفی از طلاب در این زمینه پیشقدم شدند اما با توجه به این که شرایط خاص سنی و جسمی نیاز داشت در نهایت ۴۰ نفر از مردان و ۳۲ نفر از بانوان برای این کار انتخاب شدند.
مشاور مدیر کل سازمان تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با بیان این که آموزش مسائل شرعی و بهداشتی به افراد داوطلب جهادی داده شد افزود: از ۲۷ اسفند پارسال کار خود را در دو گروه آغاز کردیم. گروه نخست از ساعت هشت صبح تا ۱۱ و گروه دوم از ۱۱ تا ۱۴ وارد غسالخانه می‌شوند و بعد از پایان کار و تا زمانی که آنجا را ضدعفونی می‌کنیم و خارج می‌شویم ساعت ۱۷ می‌شود.
همتی با اشاره به حس و حالی که در هنگام غسل و کفن فوت شدگان ناشی از کرونا در غسالخانه وجود دارد گفت: حس و حال اولیه این بود که فتوای ولی امر مسلمانان و دغدغه ایشان در مورد غسل اموات احیا شد این موضوع باعث خوشحالی ما بود و کار خود را با عشق و علاقه انجام می‌دادیم.
وی افزود: از طرفی بازماندگان اموات را می دیدیم که در خصوص غسل متوفای خود دغدغه داشتند و بسیاری از متوفبان عمر خود را در مساجد و هیات‌های عزاداری صرف کرده و اهل نماز اول وقت بودند و خانواده آنها دوست داشتند بعد از مرگ هم همه مسائل شرعی برای آنها انجام شود که وقتی رضایت خانوده متوفی را می‌دیدیم انرژی مضاعف می‌گرفتیم.
او اظهار داشت: غسالخانه و حضور در کنار اموات برای همه ما درس عبرت است که می‌بینیم افرادی که جز افراد سرشناس در زمینه‌های مختلف از جمله اقتصادی استان بودند بعد از مرگ در کنار افرادی از قشر ضعیف جامعه و با فاصله یک سنگ غسالخانه از هم قرار داشتند و وجه مشترک هر دو دست خالی رفتن از دنیا بود.
نوروز در غسالخانه
مدیر قرارگاه فرهنگی حضرت زینب (س) اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی هم گفت: شغل هیچ کدام از ما که در طرح غسل و کفن فوت شدگان ناشی از کرونا به صورت جهادی داوطلب شدیم این نیست و تعهد و وظیفه اخلاقی ماست که ما را بدینجا کشانده تا این کار را انجام دهیم.
معصومه اسدی افزود: در مرحله نخست ۴۰ نفر از بانوان طلبه برای این کار داوطلب و در نهایت ۳۲ نفر با مد نظر قرار دادن شرایط جسمی و سنی انتخاب شدند و با توجه به تازه کار بودن ما، حس و حالی که در هنگام غسل و کفن داشتیم خاص بود چون هیچ کدام از ما افراد مرده را از نزدیک ندیده بودیم و غسل و کفن نکرده بودیم. و احساسات زنانه از یک طرف و این که می‌دانستیم همه اینها اموات کرونا مثبت هستند جو خاصی را ایجاد کرده بود.
وی ادامه داد: از سوی دیگر، برای انجام یک واجب بر زمین مانده داوطلب شده بودیم و می‌خواستیم فتوای مقام معظم رهبری و ولی امر مسلمانان را انجام دهیم و در غسالخانه حس و حال بازماندگان متوفیان و حزن و اندوه آنها را از نزدیک لمس می‌کردیم.
مدیر قرارگاه فرهنگی حضرت زینب (س) اداره کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی گفت: نوروز امسال متفاوت‌ترین نوروز خود را تجربه کردیم چون روز اول عید و روز مبعث هم ما در غسالخانه مشغول غسل و کفن اموات بودیم.
اسدی افزود: بیشتر افراد کرونا را شوخی گرفته‌اند اما وقتی خدای نکرده یک نفر مبتلا می‌شود نزدیکان او متوجه می‌شوند که چه قدر شرایط برای همه افراد خانواده و نزدیکان او سخت می‌شود.
وی اظهار داشت: مدافعان سلامت، مدافعان حرم و رزمندگان دفاع مقدس هم هر کدام به نوعی حس و حال و شرایط خاص و سختی‌هایی را تجربه کرده‌اند و ما در غسالخانه شرایط و حس و حال کار خود را با آنها شبیه سازی می‌کردیم.
کرونا مرگ در غربت
یکی دیگر از کسانی که در این طرح مشارکت کرده است مدیر دوره دوم ابتدایی پیش حوزوی شهید برونسی مشهد است که در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: در فضای غسل و کفن فوت شدگان ناشی از کرونا به خاطر ترس منطقی و اضطرابی که از سرایت این ویروس وجود داشت افراد زیادی نبودند که وارد این کار شوند و این یک کار روی زمین مانده بود.
حجت الاسلام میثم خاکی با بیان این که در فضای مجازی کلیپ‌های ناراحت کننده‌ای نیز در خصوص فوت شدگان کرونا منتشر شده بود افزود: این موضوع، دردناک بود که عده‌ای از امواتی که عمری متشرع و دیندار بودند و زیر پرچم سیدالشهدا(ع) سینه زدند بدون غسل و کفن به خاک سپرده شوند.
وی ادامه داد: بعد از جلساتی که برگزار شد و با رایزنی‌هایی که صورت گرفت با رعایت پروتکل‌های بهداشتی کار شروع شد و خدا هم توفیق داد. خیلی از طلاب در فضای بیمارستانی تخصص ندارند و اگر آنجا برویم کاری نمی‌توانیم انجام دهیم اما در مسائل غسل و کفن، حداقل کار این است که تئوری آن را خوانده ایم و مسائل شرعی آن را می‌دانیم.
مدیر دوره دوم ابتدایی پیش حوزوی شهید برونسی مشهد با بیان این که آنچه از بیرون در خصوص میت و غسالخانه می‌شنویم یک فضای خاص و ترسناکی را تداعی می‌کند افزود: امام علی(ع) فرمودند از آنچه می‌ترسی خود را در آن بینداز و درگیر کن. ما نیز برای بار نخست بود که می‌خواستیم میت غسل دهیم و ترسی منطقی هم وجود داشت که طبیعی بود این که نکند ما هم کرونا بگیریم و یا ناقل این ویروس به خانوده خود شویم.
خاکی افزود: با توجه به این که همه افراد گروه، خانواده و زن و بچه دارند برخی از افراد حتی به خانواده خود نیز نگفتند تا حساسیت و استرسی برای آنها ایجاد نشود. فقط به آنها گفته بودند که در کار کمک به افراد کرونایی هستند. به همین منظور در خانه نیز رعایت می‌کردیم و حتی فرزندان خود را در آغوش نمی گرفتیم.
وی ادامه داد: اگر هیچ کس برای غسل و کفن این اموات اقدام نمی‌کرد این واجب بر زمین می‌ماند. فوت ناشی از کرونا، مرگ در غربت است. از طرفی شرایط خاصی در دفن و غسل این افراد وجود دارد و از سویی با این که در مشهد فوت می‌کنند به حرم نیز برده نمی‌شوند و بعد از هر غسل و کفن به نیابت از میت، سلامی به امام رضا(ع) می‌دهیم.
وی گفت: غسل ترتیبی با سدر، کافور و آب مطلق انجام می‌شود و سپس ضدعفونی می‌کنیم تا جسد را کفن کنیم. برخی از بازماندگان پیراهن مشکی که میت سال‌ها با آن عزاداری کرده و در هیات‌ها بر تن داشته یا دست خط‌هایی از علما و بزرگان می‌آورند تا در کفن او قرار دهیم. برای احتیاط نماز میت هم به وسیله یک نفر دیگر از طلاب اقامه می‌شود چون ممکن است میت را برای دفن به روستایی ببرند که در آنجا روحانی مستقر و یا کسی که نماز بر او بخواند نباشد.
او افزود: هنگام مرگ از نزدیک می‌بینیم که افرادی که قبلا محافظ و راننده شخصی داشتند دست خالی می آیند و راننده فقط در آمبولانس است. دو نفر هم سر تابوت را می‌گیرند و دیگر از شلوغی اطرافیان در دنیا خبری نیست. می‌بینیم فردی که تا دیروز با ما حال و احوال داشته اند و با آنها دست می‌داده ایم امروز بی جان در مقابل ما قرار دارند و دست و پایشان بی‌اختیار است. مرگ ضعف و سستی آدمیزاد را نشان می‌دهد و اینکه همه ما روزی، بر روی سنگ سرد غسالخانه قرار می‌گیریم.
وی با بیان این که پزشکان در بیمارستان‌ها مدافعان سلامت هستند افزود: ما نام کار خود را مدافعان دیانت نامیدیم. در غسالخانه آنچه اهمیت دارد میت و مسائل شرع و احکام الهی است. امیدواریم این کاری که طلاب جهادی مشهد انجام دادند در همه استان‌ها گسترش یابد.
