روند هوشمندسازی شهرها در دهه اخیر منجر به ظهور و بروز تکنولوژی‌های نوین شده و هوشمندسازی به بخش‌های مختلف نظیر حمل و نقل، ساخت و ساز، کسب و کار و اداره شهرها نفوذ کرده و ساختن شهر هوشمند را به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل کرده است.
شهرهای خلاق نیز همیشه در هوشمندسازی پیشگام بوده‌اند و در ایران نیز موضوع هوشمندسازی و دولت الکترونیک طی دهه اخیر با جدیت بیشتری دنبال می‌شود که در کلانشهرهایی نظیر تهران و مشهد بستر دیجیتال فراهم شده اما تا رسیدن به وضعیت مطلوب هنوز فاصله است.
توجه به خواست مردم و ظرفیت استارتاپ‌ها
معاون معماری و شهرسازی شهرداری مشهد در باره الزامات هوشمندسازی به خبرنگار ایرنا گفت: هوشمندسازی لازمه توسعه پایدار در شهرهاست و باید روند هوشمندسازی تسریع شود.
محمد رضا حسین‌نژاد افزود: هوشمندسازی و استفاده از فناوری‌های نوین ارتباطی در اداره شهرها به کاهش هزینه‌ها، کاهش اتلاف وقت و خطاها و بهبود عملکرد، دقت و شفاف‌سازی عملکرد می‌انجامد و در کلانشهر مشهد نیز طی سال‌های اخیر موضوع هوشمندسازی با جدیت در دست پیگیری است.
وی ادامه داد: هم اکنون در شهر مشهد شهرداری مناطق هشت و ۱۲ به صورت الکترونیک اداره می‌شود و خدمات به شهروندان به صورت الکترونیکی ارائه می‌گردد که شهروندان استقبال خوبی از این طرح داشته‌اند.
حسین‌نژاد گفت: در حوزه شهرسازی نیز خدمات معماری و شهرسازی نظیر درخواست سوابق ملک، اعلام ضوابط ساخت و ساز، محاسبه تراکم مصوب و مجاز، محاسبه عوارض صدور پروانه، پرداخت عوارض نوسازی و شناسایی کد نوسازی آپارتمان به صورت غیرحضوری و از طریق سامانه‌های الکترونیکی به شهروندان ارائه می‌شود.
وی افزود: همچنین راه‌اندازی مرکز مانیتورینگ هوشمند پایش تخلفات ساختمانی نیز برای صیانت از اراضی شهر و قانونمند سازی اقدامات عمرانی، پیشگیری از تخلفات ساختمانی، سرعت عمل، دقت و کیفیت در اعمال قانون، تلفیق، پردازش و تحلیل سامانه‌های مختلف نظارتی در حال راه‌اندازی است.
وی ادامه داد: مرکز پایش هوشمند تخلفات ساختمانی با بهره گیری از توان و ظرفیت دستگاه‌های مدیریت یکپارچه شهری مشهد در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری و زیر مجموعه اداره کل نظارت بر ساخت و سازها و کمیسیون‌های ماده صد ایجاد می‌شود.
رییس کمیته معماری و طراحی شهری مجمع کلانشهرهای ایران گفت: ارائه خدمات هوشمند شهری بدون درنظرگرفتن خواسته‌های مردم امکان‌پذیر نیست و نیازمند همراهی بخش‌های مختلف جامعه است.
حسین‌نژاد افزود: استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان نیز نقش مهمی در هوشمندسازی شهرها دارند و باید از ظرفیت آنها استفاده کرد، فرایند هوشمندسازی در مشهد شتاب لازم را ندارد و باید برای تسریع آن از ظرفیت همه بخش‌های مرتبط استفاده نمود.
از هوشمندسازی عقب هستیم
معاون برنامه‌ریزی و توسعه انسانی شهرداری مشهد نیز گفت: هوشمندسازی در ساده‌ترین تعریف به معنای امکان اتصال اجزای مختلف شهر به یکدیگر است و در فرایند هوشمندسازی باید این اجزا از طریق کدهایی به یکدیگر متصل شوند.
شهریار آل شیخ افزود: تاکنون چنین ارتباطی در شهرهای کشور، برقرار نشده و بین ساختارهای مختلف اتصال لازم وجود ندارد.
وی ادامه داد: حکمرانی هوشمند از بزرگ‌ترین موانع هوشمندسازی در ایران است و چالش‌هایی در این حوزه وجود دارد، نبود اتصال و ارتباط بین ساختارها و سازمان‌ها به همین موضوع مربوط می‌شود.
معاون شهردار مشهد گفت: شهر هوشمند سبک نوین از زندگی است، باید بتوانیم با استفاده از هوشمندسازی شهری، چالش‌های موجود را برطرف کنیم.
آل شیخ افزود: استارتاپ‌ها نقش مهمی در هوشمندسازی و نهادینه شدن آن در جامعه دارند لذا باید این ظرفیت تقویت شود.
وی ادامه داد: برای استفاده از ظرفیت استارتاپ‌ها ساخت کارخانه نوآوری ویژه فعالیت آنها در دست ساخت است و این کارخانه که سال ۹۹ بهره‌برداری می‌شود، نقش مهمی در زمینه فناوری‌های نوین و شهرهوشمند برای شهر مشهد خواهد داشت.
آل شیخ با اشاره به راه‌اندازی سامانه‌های مختلف نظیر سامانه فاش در شهرداری مشهد در راستای هوشمندسازی و شفافیت گفت: همچنین تنوع نظام پرداختی در مشهد در دستور کار است و نرم افزار هوشمند "شهر من" نیز طی ماه‌های اخیر برای تجمیع نرم‌افزارهای مختلف شهروندی رونمایی شده است.
وی با اشاره به پیش نیازهای حرکت در مسیر شهر هوشمند افزود: داشتن نگاه تعاملی در این حوزه ضروری است، اعتماد و اطمینان دوسویه و باور به حل معضلات شهر و مردم، پیش نیازهایی است که در تعامل داخلی و بیرونی با دستگاه‌ها و معاونت‌های مختلف، راهگشای امور خواهد بود.
حکمرانی هوشمند
رییس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر مشهد نیز هوشمندسازی را از الزامات زندگی شهری دانست و گفت: در فرایند هوشمندسازی حکمرانی هوشمند باید مورد توجه باشد.
بتول گندمی افزود: حکمرانی هوشمند شامل مشارکت فعال شهروندان و استفاده هوشمند از دولت الکترونیک برای ایجاد پل ارتباطی قوی میان نهادهای دولتی و بهبود دسترسی به خدمات است.
وی ادامه داد: در شهر مشهد تاکنون در این زمینه به موفقیت‌های بزرگی دست نیافته‌ایم.
وی گفت: اولویت نخست مدیریت شهری در این دوره، تبدیل شهر مشهد به الگوی شهر هوشمند و کارآمد در کشور است، از این رو در ابتدای فعالیت شورای پنجم، اصلاح رویکردهای شهرداری در خصوص شهر هوشمند در دستور کار قرار گرفت.
عضو شورای اسلامی شهر مشهد افزود: نگاه صرف به شهر هوشمند در حوزه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در سنوات گذشته شهرداری را از تحقق شهر هوشمند بازداشته است، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات از مولفه‌های اصلی شهر هوشمند است، اما تنها مولفه نیست و نگاه جامع‌تری باید در این حوزه وجود داشته باشد لذا اصلاحات لازم انجام و در برنامه عملیاتی شهرداری در نظر گرفته شد.
وی ادامه داد: ارزیابی برنامه عملیاتی مصوب شهرداری در خصوص هوشمندسازی نیز در دست اقدام است و اصلاح و به روز رسانی‌های لازم انجام خواهد شد.
گندمی گفت: تکمیل سامانه فاش، توسعه خدمات الکترونیک شهروندی و اپلیکیشن جامع شهر من، هوشمندسازی خدمات مدیریت شهری با استفاده از زیرساخت IOT یا همان اینترنت اشیا، توسعه المان‌های هوشمند در سطح شهر، هوشمند سازی آبیاری فضای سبز، هوشمند سازی تفکیک زباله و جمع‌آوری زباله‌های خشک به صورت هوشمند از طرح ریزی‌هایی بوده که در شورا مطرح و توسط شهرداری عملیاتی شده یا می‌شود.
وی افزود: ترافیک و آلودگی‌های زیست محیطی، تراکم جمعیتی در حوزه‌های خاص شهری، فقر مسکن، اختلاف طبقات اجتماعی، مشکلات کالبدی و فضایی از جمله مشکلات فعلی شهر مشهد است که رفع و حل آنها نیازمند استفاده از فناوری‌های نوین و روش‌های تازه است و شهر هوشمند می‌تواند در کاهش این مشکلات تاثیر بسزایی داشته باشد.
مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد نیز با بیان اینکه هم‌اینک شرایط مطلوبی در حوزه الکترونیک کردن خدمات مورد نیاز شهروندان در مشهد وجود دارد گفت: مشهد به خاطر میزبانی از جمعیت میلیونی زائر و مجاور، نیازمند شتاب بیشتر در تحقق شهر هوشمند است تا بتواند خدمات مطلوب‌تری در تراز یک شهر بین‌المللی ارائه دهد.
محمد جواد رجائیان با اشاره به برگزاری نهمین نمایشگاه شهر هوشمند در مشهد افزود: در این نمایشگاه که اوایل بهمن ماه امسال در نمایشگاه بین‌المللی مشهد برگزار می‌شود، برترین شرکت‌های ارائه دهنده خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات حضور خواهند داشت و به تبادل اطلاعات و معرفی خدمات خواهند پرداخت.
وی ادامه داد: استارتاپ‌های خط‌شکن، حامیان استارتاپ‌ها و شتاب‌دهنده‌ها و استارتاپ‌های نوپا در این نمایشگاه حضور داشته و دستاوردهای خود را ارائه خواهند نمود.
وی گفت: همچنین سه پروژه جدید هوشمندسازی شهری در این نمایشگاه رونمایی می‌شود و برنامه‌ریزی برای یک ماراتون برنامه‌نویسی ۲ روزه بدون توقف در حاشیه این نمایشگاه برای حل مسئله‌های مربوط به حوزه‌های مختلف شهرداری در دست انجام است که برگزیدگان این ماراتون امتیاز عقد قرارداد با شهرداری مشهد را کسب خواهندکرد.
رجائیان افزود: اقتضائات دنیای جدید، حرکت شهرها و به ویژه کلان‌شهرها به سوی هوشمند شدن را ناگزیر کرده و مشهد نیز به عنوان پایتخت معنوی کشور در این مسیر گام برمی‌دارد.
