دلالی و واسطه‌گری در حوزه کشاورزی شهرستان سبزوار به دلیل نوسان قیمت‌ها و عدم نظارت کافی گسترش یافته بطوریکه دلالان تولیدات کشاورزی را با بهای اندک خریداری کرده و با عرضه به بازار در فرصت مناسب بدون هیچ زحمتی سودهای بسیار به دست می‌آورند.
سودهایی که به ضرر تولیدکننده و مصرف کننده است و هرسال در فصل برداشت محصولات با جولان دلالان به اوج خود می‌رسد و نگرانی‌هایی را در بخش کشاورزی ایجاد می‌کند.
پسته، زعفران، چغندرقند، فلفل، پیاز و هندوانه عمده‌ترین محصولاتی است که کشاورزان سبزوار به علت فعالیت بیش از حد دلالان در خرید آنها دیگر توان ادامه تولید این محصولات را ندارند.
دلالان کمر کشاورزان را خم کرده‌اند
یکی از کشاورزان منطقه گفت: سال گذشته قیمت پیاز افزایش یافت لذا بسیاری از زمین‌های خود را به کشت پیاز اختصاص دادم اما امسال در فصل برداشت به خاطر نبود مشتری به ناچار محصول خود را به یک دهم قیمت پارسال و کیلویی هفت هزار ریال به دلالان فروختم.
محمد کروژدهی افزود: امسال هم قیمت فلفل و هندوانه در فصل برداشت به قدری افت کرده بود که حتی هزینه آبیاری محصول را پاسخگو نبود با این وجود دلالان محصول را بسیار کمتر از قیمت بازار هم خریداری نمی‌کردند تا قیمت مجدد کاهش یابد.
وی ادامه داد: رکود در بازار فروش برخی محصولات و هزینه بسیار تولید، کشاورزان را در شرایط سخت قرار می‌دهد و آنها را برای رهایی از مشکلات به ناچار مجبور به پذیرش پیشنهادات یکطرفه دلالان می‌کند.
این کشاورز گفت: خرید تضمینی محصولات کشاورزی از سوی دولت اقدام ارزشمند در حمایت از کشاورزان و کوتاه کردن دست دلالان است اما انتظار داریم این خرید تضمینی و حمایتی همه محصولات کشاورزی را در بر گیرد و همچنین دولت مطالبات کشاورزان را زودتر پرداخت کند.
پتک دلالان بر سر کاروانسراهای تجاری سبزوار
رییس اتحادیه بازرگانان و کاروانسراداران سبزوار نیز گفت: این شهرستان پیشینه تجاری قوی داشته و عبور جاده بین‌المللی ابریشم از این شهرستان و وجود ۱۱ سرای تاریخی و پنج کاروانسرا بیانگر رونق تجارت در آن بوده است.
فخرالدین فتاحی افزود: تجار سبزوار در دهه‌های گذشته نقش موثر در تعیین قیمت برخی محصولات کشاورزی از جمله زیره سبز، تخمه ژاپنی، پنبه و خشکبار در سطح کشورهای منطقه داشته و مبداء صادرات این محصولات به کشورهای همجوار بوده‌اند.
وی ادامه داد: در چند سال اخیر بسیاری از تاجران معروف سبزوار به علت بی‌ثباتی بازار و رواج دلالی، پروانه‌های فعالیت خود را باطل کرده و سرمایه‌های خود را در امور غیر تولید به کار گرفته‌اند.
فتاحی اظهار داشت: دلالی زخمی کهنه بر جان کشاورزان گذاشته که با مبارزه و حذف آن می‌توان به رونق بازار زارعان و تجار امید داشت.
بورس محصولات کشاورزی راهکار مناسب
مدیر جهاد کشاورزی سبزوار گفت: این شهرستان با تولید سالانه ۶۰ هزار تن جو، ۳۰ هزار تن گندم، ۱۵ هزار تن پنبه و یک هزار و ۵۰۰ تن زیره سبز یکی از قطب‌های تولید کشاورزی استان خراسان رضوی است که این امر حضور دلالان در این منطقه را افزایش داده است.
منصور برغمدی افزود: فعالیت بی‌ضابطه دلالان یکی از مشکلات بخش کشاورزی است که با ایجاد نوسانات در بازار، محصولات کشاورزان را به بهای کمتر خریداری می‌کنند.
وی ادامه داد: یکی دیگر از عوامل فعالیت زیاد دلالان در سبزوار، حجم بسیار نقدینگی در این شهرستان است بطوریکه بازار این شهر محصول پسندتر بوده و کشاورزان بسیاری از شهرهای استان برای فروش محصولات خود به این شهر مراجعه می‌کنند.
وی گفت: اقداماتی برای ساماندهی فعالیت دلالان در سبزوار آغاز شده بطوریکه تاکنون با همکاری اتاق اصناف ۱۰۰ پروانه فعالیت برای واسطه‌گران حوزه دام صادر شده و در پی ساماندهی دلالان حوزه کشاورزی نیز هستیم.
برغمدی با اشاره به فعالیت بیش از ۲۰ هزار کشاورز در این شهرستان افزود: نظام‌های صنفی به صورت اتاق اصناف کشاورزی ایجاد شده که با عضویت بهره‌برداران بستر لازم برای حمایت از کشاورزان فراهم شده است تا رنجش این قشر تلاشگر به حداقل برسد.
وی با بیان اینکه خام فروشی معضل تولید است ادامه داد: در صورت فرآوری محصولات کشاورزی فعالیت دلالان محدود و سود مناسبی نصیب کشاورزان خواهد شد.
وی گفت: وجود کارخانه‌های پنبه پاک کنی و زیره پاک کنی در سبزوار سبب شده این محصولات در همین شهرستان فرآوری و سپس به دیگر مناطق فرستاده شود بطوریکه ۹۸ درصد زیره تولیدی سبزوار پس از فرآوری در کارخانه‌های این شهرستان به کشورهای اروپایی و آسیای میانه صادر می‌شود و دلالان کمترین نقش در فروش آنها دارند.
تقویت تعاونی های روستایی
رییس اداره تعاون روستایی سبزوار نیز گفت: یکی از رسالت‌های این نهاد در حمایت از بخش کشاورزی، خرید تضمینی و حمایتی محصولات به منظور حذف دلالانی است که هیچ زحمتی برای به ثمر نشستن تولید ندارند.
امرالله شمس افزود: دلالان بطور شبکه‌ای عمل کرده و نفوذ بسیار دارند بطوریکه تابستان امسال در شهرستان جوین در مسافت کوتاهی ۱۴ دلال گندم با بهره‌گیری از فرصت‌ها این محصول را به قیمت کمتر از خرید تضمینی از کشاورزان خریداری می‌کردند.
وی با اشاره به تفکیک تجار و دلالان ادامه داد: دلالان فقط به سود بیشتر می‌اندیشند و به جای تلاش در افزایش تولیدات و صادرات محصول در پی اغفال کشاورزان هستند، از طرفی حضور آنها بی‌رغبتی کشاورزان برای فروش محصولات به دولت را به همراه داشته است.
شمس گفت: ۴۹ شرکت تعاونی تولید در شهرستان سبزوار فعالیت دارد که با تقویت تعاونی‌های روستایی، تامین نقدینگی برای خرید محصولات کشاورزی، پرداخت تسهیلات صنایع تبدیلی و افزایش ظرفیت انبارداری و نگهداری کالاها، سود محصولات عاید کشاورزان خواهد شد.
وی با اشاره به نقش شرکت‌های تعاونی تولید روستایی افزود: تمام فعالیت‌های بخش کشاورزی شامل خرید و فروش محصولات، توزیع و خرید فرآورده‌ها در تعاونی‌ها انجام می‌شود و تقویت شرکت تعاونی روستایی به پایداری جمعیت مناطق روستایی کمک می‌کند.
رییس اداره تعاون روستایی سبزوار ادامه داد: خرید تضمینی و حمایتی محصولات کشاورزی از سوی دولت با هدف نزدیک کردن قیمت خرید به قیمت بازار انجام می‌شود که این اقدام منجر به تشویق بیشتر کشاورزان به تولید محصولات کشاورزی شده است.
وی همچنین با اشاره به افزایش فعالیت دلالان زعفران در سبزوار گفت: در خرید حمایتی این محصول پرداخت مطالبات کشاورزان کمی زمانبر است که دلالان از این فرصت سوء استفاده کرده و محصول برخی کشاورزان را که نیاز مالی دارند به قیمت کمتر خریداری می‌کنند.
شهرستان سبزوار در ۲۳۰ کیلومتری غرب مشهد، ۳۵ هزار هکتار کشتزار، ۱۶ هزار هکتار عرصه باغی و ۲۵ هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی دارد.
