عضو هیات علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست گفت: پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های بیشتر، دولت درآمدهای نفتی خود را از دست داد.
دکتر علیرضا کرباسی افزود: دولت‌ها برای بهبود اوضاع کشور باید سیاست‌های تعدیل ساختار اقتصادی اتخاذ کنند که به عنوان مثال یکی از سیاست‌های تعدیل، نرخ ارز است که باید برای ثبات سرمایه‌گذاری اقتصادی به صورت ثابت حفظ شود، با وجود قصد دولت برای این تثبیت اما اکنون با ارز چند نرخی مواجه هستیم، باید توجه داشت دولت‌ها باید نرخ ارز را شناور کنند و این اصل اجتناب ناپذیر است.
وی ادامه داد: واقعی سازی نرخ بهره بانکی و تصمیم گیری برای بنزین و افزایش قیمت آن نیز از دیگر سیاست‌های تعدیلی در همه دولت‌ها بوده است تا اقتصاد ثبات پیدا کند و هر اقدامی به جز این‌ها تنها به منزله وصله پینه کردن اقتصاد است.
قاچاق ۱۰ درصد بنزین کشور
کرباسی یکی ازدلایل مصرف زیاد بنزین در کشور را ارزان بودن آن عنوان کرد و گفت: با توجه به اختلاف قیمت بنزین در داخل و خارج از مرزها روزانه حدود ۱۰ درصد بنزین مصرفی کشور به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود، علاوه بر آن آلایندگی سوخت بنزین و مسایل زیست محیطی به عنوان دیگر دلایل افزایش قیمت این فرآورده مطرح شده است.
وی با انتقاد از نحوه اطلاع رسانی دولت در زمینه اصلاح نرخ بنزین افزود: در دولت قبل پیش از افزایش قیمت بنزین این موضوع در رسانه‌ها مطرح شد و مردم در معرض دلایل موافقان و مخالفان تغییر قیمت قرار گرفتند اما در این دولت ناگهان قیمت تغییر کرد و به مردم اطلاع رسانی نشد لذا اعتماد عمومی را از دست داد.
وی ادامه داد: بر اساس تعریف سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) اگر ۶۰ درصد هزینه خانوار به تهیه غذا اختصاص یابد آن خانواده فقیر است، از دیگر سو با توجه به سهم ۱۵ درصدی کشاورزی دراقتصاد کشور و تاثیرپذیری این بخش از افزایش قیمت بنزین می‌توان نتیجه گرفت که افزایش قیمت‌ها بر مساله فقر در جامعه اثر منفی خواهد داشت.
کرباسی به پیش‌بینی‌های دولت در زمینه میزان افزایش تورم اشاره کرد و گفت: این رقم ها با آنچه در جامعه وجود دارد متفاوت است.
قیمت بنزین با کیفیت خودروهای داخلی تناسب ندارد
یکی دیگر از استادان دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست گفت: بر اساس قانون قرار بود نرخ بنزین طی پنج سال به نرخ بین‌المللی یا خلیچ فارس برسد که دولت بواسطه عدم افزایش سالانه طی پنج سال به قانون عمل نکرد.
دکتر حسین محمدی افزود: افزایش قیمت بنزین تناسبی با کیفیت خودروها ندارد، در صورتی که با وجود برندهای معتبر در دنیا وضع به گونه دیگری است و این خودروها آلایندگی خودروهای داخلی را ندارد.
مصرف بنزین کاهش نیافته است
عضو هیات علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: افزایش قیمت بنزین در ایران دو اثر منفی و مثبت دارد که البته بیشتر آثار آن منفی است، افزایش هزینه‌های زندگی کشاورزان و مجموعه زنجیره تولید و بازار در ایران از جمله تاثیرات افزایش این قیمت هستند.
دکتر محمود دانشور کاخکی افزود: با توجه به آماری که پلیس راهور منتشر کرده است مصرف روزانه بنزین افزایش یافته و این ارقام با آمار رسمی مسوولان مغایرت دارد.
وی ادامه داد: در حال حاضر بواسطه اینکه خودروهای مسافربر یا باربر طی هشت ساعت کار نمی‌توانند درآمد مورد نیاز را کسب کنند به فعالیت بیشتر رومی‌آورند و ساعت کار و در نتیجه مصرف بنزین آنها بیشتر می‌شود لذا افزایش مصرف بنزین پس از تغییر قیمت، منطقی به نظر می رسد.
دانشور به تعدیل ساختارها اشاره کرد و گفت: تعدیل ساختار اقتصادی نباید یکجانبه باشد نخست باید تعدیل ساختاری در اقتصاد شکل گیرد و سپس به دنبال تعدیل در زندگی مردم رفت، چرا که مردم برای اصلاح ساختارهای زندگی خود به ثبات اقتصادی در جامعه نیاز دارند.
جراحی بدون بیهوشی
این استاد دانشگاه با انتقاد از نحوه اجرایی کردن افزایش قیمت بنزین گفت: این یک جراحی بدون بیهوشی بود و می‌توان گفت افزایش قیمت بنزین تاثیرات منفی بیشتری نسبت به اثرات مثبت آن داشته است از جمله در کشاورزی این مساله روی داده و در بلند مدت اثرات آن در این حوزه خود را نشان خواهد داد.
یکی از اعضای هیات علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد نیز اظهار داشت: دولت در خصوص افزایش نرخ بنزین از سیاست خاصی تبعیت نکرده است و تنها به دلیل فشارها برای تامین پول و هزینه هایش دست به تغییر قیمت بنزین زده است، با وقایع رخ داده دور از انتظار نبود که کسی به این تغییرات قیمتی اعتراض کند.
محمود صبوحی صابونی افزود: دولت دراین خصوص مدیریت نامناسب داشت و گفتمان حاکمیت اخلاق محور نبود.
وی ادامه داد: بر اساس صحبت دولتمردان جلوگیری از قاچاق بنزین، بهبود درآمد دولت و کمک به اقشار ضعیف و کنترل مصرف بنزین سه دلیل افزایش قیمت این حامل انرژی بود و البته معلوم نیست هدف دولت در این سه بخش با تغییر قیمت محقق خواهد شد یا خیر؟
وی به هزینه های اجتماعی و مادی تغییر قیمت بنزین اشاره کرد و افزود: این سیاست و اقدام، هزینه‌های اجرایی بسیار داشت، برخی هزینه‌ها از جمله هزینه قطع اینترنت چقدر بود؟
این استاد دانشگاه فردوسی ادامه داد: اولین پیامد افزایش بنزین بر خرده فروشان است، با این تغییر قیمت هزینه‌های اختیاری مردم کاهش یافته و انتظار می‌رود خرید آنلاین افزایش یابد که در زمینه تقویت تجارت آنلاین پیش بینی و اقدامات لازم صورت نگرفت.
وی با انتقاد از افزایش قیمت خودرو با افزایش قیمت بنزین گفت: استقبال از ناوگان حمل و نقل عمومی به شدت افزایش یافت و در حال حاضر قطارشهری و اتوبوس با بیشترین ظرفیت مشغول کار هستند.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد نیز به جهش چندین برابری نرخ دلار و بنزین از سال ۸۴ تا ۹۷ اشاره و بیان کرد: این چند برابر شدن‌ها چیزی به جز بی ثباتی برای مردم ندارد و زندگی مردم را پرتلاطم می‌کند از طرف دیگر هدف بانک مرکزی در این تغییر نرخ بنزین این است که هزینه‌های اجتماعی و تورم را در زندگی مردم کاهش دهد.
علی چشمی با بیان اینکه بنزین ۱۰۰۰ تومانی جامعه را به بیش مصرفی واداشته بود افزود: بخشی از دلایل مشکل افزایش مصرف بنزین به ساختارهای غلط اقتصادی و بخشی دیگر به فرهنگ مصرف باز می‌گردد اما در عین حال نباید قاچاق زیاد بخشی از ۱۰۰ میلیون لیتر مصرف روزانه این فراورده را از نظر دور داشت.
وی با بیان اینکه سایر کشورها موضوع مدیریت مصرف سوخت را با مالیات ستانی کنترل می‌کنند افزود: دولت آلمان ۷۳ سنت مالیات از هر لیتر بنزین می‌گیرد و با ۱۹ درصد مالیات دیگر تقریبا از هر لیتر بنزین یک دلار مالیات می‌گیرد در حالی که قیمت تمام شده این سوخت برای هر آلمانی لیتری یک دلار و ۵۵ سنت است، ژاپن نیز همین حدود بر یک بنزین مالیات می‌گیرد.
این اقتصاددان ادامه داد: هرچند هم اکنون دولت از هر لیتر بنزین حدود ۳۰ درصد دریافت می‌کند اما این دریافت شکل مالیات ندارد.
چشمی گفت: البته دولت‌ها با دریافت مالیات‌ها خدمات ارایه می‌دهند و با ثبات نرخها، ثبات و رشد اقتصادی و نرخ پایین بیکاری برای مردم خود تامین می‌کنند حال سوال اینجاست که با وضع جدید قیمت سوخت چه منافع و هزینه‌هایی برای مردم ایجاد شده است؟
وی با اشاره به نکات مثبت افزایش قیمت بنزین افزود: با اعمال نرخ جدید مصرف بنزین در آذر ماه از ۱۰۰ میلیون لیتر در روز به ۷۵ میلیون لیتر رسید از سوی دیگر دولت می‌تواند مازاد این بنزین را صادر کند و درآمد حاصل از فروش بنزین سه هزار تومانی را به اقشار ضعیف تخصیص دهد.
وی ادامه داد: با وجود این برخی مشاغل خرد وابسته به حمل و نقل مانند خودروهای کرایه ، با این نرخ بنزین نمی‌توانند کار کنند، کاهش مصرف بنزین بر کشاورزان اثر سوء دارد و بر بخش گردشگری نیز تاثیر منفی بیشتری می‌گذارد که این موضوع برای مشهد و خراسان رضوی اهمیت بسیار دارد.
چشمی افزود: اعتراضات آبان ماه با وجود هزینه‌هایی که بواسطه خرابی‌ها و تخریب‌ها در شهرها ایجاد شد، هزینه‌های مهم دیگری از جمله هزینه جان انسان‌ها را برای کشور داشت که سیاستگزاران باید پیش از تعیین قیمت جدید بنزین با کمک جامعه شناسان این هزینه را برای تصمیم خود در نظر می‌گرفتند.
این نشست به همت گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و با همکاری انجمن علمی اقتصاد توسعه منطقه ای ایران در دانشکده کشاورزی این دانشگاه برگزار شد.
