طبق برآوردهای موجود ارزش جمع‌آوری و بازیافت زباله در جهان سالانه به بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار می‌رسد این درحالی است که روزانه بیش از پنج میلیون تن زباله در جهان تولید می‌شود و طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی سرانه تولید زباله در ایران بیش از دو برابر متوسط جهانی است.
روزانه بیش از ۵۸ هزار تن زباله در ایران تولید می‌شود که می تواند در فرایند تفکیک و بازیافت، سود قابل توجهی را نصیب چرخه اقتصادی کشور کند اما متاسفانه پای چرخه اقتصادی پسماند در فرایند بازیافت و تفکیک از مبدا لنگ می‌زند و تنها ۲۰ درصد از زباله تولیدی در کشور بازیافت می‌شود.
طبق اعلام معاونت امور شهرداریهای سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور سهم شهرها از این مقدار، روزانه ۴۸ هزار تن و سهم روستاها روزانه ۱۰ هزار تن است همچنین از این مقدار تنها ۲۵ درصد پردازش می‌شود و ۷۵ درصد آن به‌طور مستقیم دفن می‌شود.
تفکیک زباله از مبدا نقش مهمی در فرایند بازیافت زباله دارد و افزایش این سهم در گروی مشارکت شهروندان است اما در ایران، سطح مشارکت خیلی کمتر از حد انتظار است و تنها حدود ۱۰ درصد زباله‌ها از مبدا تفکیک می‌شود که به اذعان کارشناسان این حوزه با فرهنگ‌سازی، تسهیل شرایط تفکیک از مبدا و عوامل انگیزشی می‌توان این سرانه را به میزان قابل توجهی افزایش داد.
در کلانشهر سه و نیم میلیون نفری مشهد نیز روزانه حدود دو هزار تن زباله تولید می‌شود که تنها ۱۰ درصد آن زباله خشک غیرقابل بازیافت است.
۲۰ درصد پسماند شهری قابل تفکیک از مبدا است
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در خصوص وضعیت جمع‌آوری و بازیافت پسماند در کلانشهر مشهد گفت: حدود ۲۰ درصد از پسماند تولیدی شهروندان قابلیت تفکیک از مبدا را دارد تا در جریان فرایند بازیافت قرار گیرد، ۱۰ درصد نیز پسماند خشک غیر قابل بازیافت است و حدود ۷۰ درصد از زباله تولیدی نیز مواد آلی است.
ابوالفضل کریمیان افزود: روزانه حدود ۲۳۰ تن زباله خشک به روش‌های مختلف در این کلانشهر جمع‌آوری می‌شود که حدود ۱۱ درصد آن توسط شهروندان و از مبداء تفکیک می‌شود.
وی ادامه داد: چند سالی است که روی سهم ۱۰ تا ۱۱ درصدی تفکیک زباله از مبدا ثابت مانده‌ایم لذا برنامه‌های مختلفی برای افزایش سهم مشارکت مردم در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد گفت: این سازمان سعی کرده است از طریق انگیزه‌های مالی و تسهیل شرایط بازیافت از مبدا زمینه ترغیب بیشتر شهروندان را برای مشارکت در این طرح فراهم کند.
کریمیان افزود: علاوه بر ۴۴ ایستگاه مبادله پسماند خشک و ۶۳ دستگاه خودرو که به جمع آوری زباله خشک شهروندان در سطح شهر اقدام می‌کنند طرح هوشمندسازی جمع‌آوری پسماند خشک هم در دستور قرار گرفت.
وی ادامه داد: این طرح به صورت آزمایشی در دو ناحیه در شهرداری منطقه ۹ مشهد در حال اجراست و این منطقه به نرم افزار "سیمپ" مجهز است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد گفت: این نرم‌افزار برای گوشی‌های هوشمند طراحی شده و امکان درخواست جمع‌آوری و خرید پسماندهای خشک شهروندان را به صورت آنلاین فراهم می‌کند.
کریمیان افزود: شهروندان با نصب این اپلیکیشن می‌توانند با تعیین زمان و درخواست خودرو نسبت به تحویل زباله‌های خشک اقدام کنند که بلافاصله خودرو برای تحویل گرفتن زباله خشک به محل اعزام و معادل ارزش اقتصادی زباله دریافتی کیف پول شهروندی افراد شارژ می‌شود.
وی ادامه داد: خوشبختانه شهروندان در این طرح همکاری و مشارکت خوبی داشته و حدود ۱۰ هزار نفر در این منطقه نرم‌افزار مربوط را برای استفاده نصب کرده اند و درخواست‌های جمع‌آوری زباله خشک خود را ارسال می‌کنند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد گفت: با اجرای این طرح، سرانه جمع‌آوری زباله خشک خانوارها نیز به بیش از دو برابر افزایش یافته و به طور متوسط در هر درخواست حدود ۹ کیلوگرم زباله خشک دریافت می‌شود.
کریمیان افزود: آسیب‌شناسی این طرح و شناسایی نقاط ضعف و قوت آن انجام شده است و درحال توسعه این طرح به تمام مناطق شهر مشهد از طریق واگذاری کار به بخش خصوصی هستیم.
وی ادامه داد: فراخوان واگذاری کار به بخش خصوصی منتشر شده است و این آمادگی وجود دارد که بخشی از کار به شرکت‌هایی که بتوانند طبق شرح خدمات تعیین شده خود را تجهیز کنند واگذار شود.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد با بیان اینکه متقاضیان تا پایان ماه جاری مهلت دارند طبق شرایط تدوین‌شده اعلام آمادگی کنند گفت: این طرح به زودی در سراسر نقاط شهر اجرایی می‌شود و همه شهروندان می‌توانند با نصب اپلیکیشن در هر ساعتی درخواست جمع‌آوری زباله خشک کنند.
کریمیان افزود: اگر شهروندان در طرح تفکیک زباله از مبدا مشارکت کامل داشته باشند نه تنها چرخه اقتصادی بازیافت رونق می‌گیرد بلکه پدیده زباله گردی نیز از بین می‌رود.
بازیافت بیش از ۲۳ هزار تن کاغذ و تولید بیش از چهار هزار تن کود در مشهد
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد از بازیافت ۲۳ هزار و ۳۰۵ تن کاغذ و کارتُن در نیمه نخست امسال خبر داد و افزود: این میزان بازیافت موجب جلوگیری از قطع ۳۹۶ هزار اصله درخت برای تولید کاغذ شده است.
کریمیان گفت: به طور میانگین در نیمه نخست امسال روزانه حدود ۱۴۴ تن کاغذ در مشهد به صورت زباله خشک جمع‌آوری و وارد چرخه بازیافت شد.
وی ادامه داد: با توجه به اهمیت بازیافت کاغذ، این سازمان از سال ۷۶ سطل های کارتن پلاست را جهت جمع‌آوری کاغذهای باطله، به صورت رایگان در ادارات، نهادها، آموزشگاه‌ها و مدارس توزیع می‌کند به طوری که پارسال هشت هزار و ۴۵۰ عدد سطل زباله کارتن پلاست به دستگاه‌های مختلف در سطح شهر تحویل شده است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد گفت: کارخانه تولید کود آلی(کمپوست) شهر مشهد از سال ۱۳۷۵ فعال است و در نیمه نخست امسال چهار هزار و ۲۲ تن کود کمپوست در این کلانشهر از زباله‌های خانگی تولید شده است و کود تولیدی دارای گواهینامه استاندارد از سازمان استاندارد ایران است.
آموزش ۲۰۰ هزار شهروند خراسانی در طرح تفکیک از مبدا پسماند خشک
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداریهای خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در این خصوص گفت: این سازمان تلاش کرده با بهره‌گیری از کارشناسان و متخصصان حوزه محیط زیست و تشکیل واحد مدیریت تخصصی محیط زیست سازمان، طرح‌ها و برنامه ریزی‌های خوبی را در این حوزه برای کمک به ارتقای حوزه مدیریت پسماند و مباحث زیست محیطی شهرداری‌ها در شهرهای مختلف استان تدوین و پیاده‌سازی کند.
میثم کرمانی با اشاره به اجرای طرح تفکیک از مبدا پسماند خشک در شهرهای مختلف استان افزود: این طرح به عنوان یکی از مهمترین پروژه‌ها و فعالیت‌های مشارکتی سازمان همیاری در حوزه خدمات شهری است که تاکنون در شهرهای نیشابور، قدمگاه، عشق آباد و بخش میان جلگه شهرستان نیشابور و چناران عملیاتی شده و با سرعت و کیفیت مناسبی در حال اجراست.
وی با اشاره به اشتغال‌زایی این طرح برای حدود ۱۵۰ نفر از نیروهای بومی در شهرهای استان به صورت مستقیم و غیرمستقیم گفت: در پی اجرای این طرح به حدود ۲۰۰ هزار شهروند خراسانی در شهرستان‌های نیشابور و چناران در خصوص فرآیند و روش تفکیک پسماند خشک در مبدا تولید آن آموزش‌های لازم داده شد.
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداریهای خراسان رضوی گفت: در اجرای طرح تفکیک از مبدا پسماند خشک، تعدادی وانت بار با همراهی کادر اجرایی مجهز به لباس‌های فرم و دارای کارت شناسایی، علاوه بر انجام آموزش‌های لازم به جمع‌آوری پسماندهای خشک قابل بازیافت از منازل، ادارات و اصناف مختلف در سطح شهرهایی که طرح در آنها جریان دارد می پردازند.
کرمانی افزود: در پی تعامل با اعضای شورای اسلامی استان، تلاش های خوبی برای مطرح شدن این طرح در این شورا و اجرای آن به صورت یک پروژه جامع برای تمامی شهرداریهای استان در حال انجام است.
وی ادامه داد: طرح ملی شهرک پسماند ویژه استان خراسان رضوی نیز از طرح‌هایی است که سازمان همیاری خراسان رضوی با همکاری استانداری و سازمان حفاظت محیط زیست این استان در حال پیگیری آن است و اجرایی شدن آن علاوه بر کمک به حوزه محیط زیست، درآمدزایی، کمک به شهرداری‌ها و ایجاد اشتغال را در پی خواهدداشت.
مدیرعامل سازمان همیاری شهرداریهای خراسان رضوی با اشاره به راه اندازی مجدد کارخانه بازیافت لاستیک مشهد گفت: این مجموعه ضمن اشتغال‌آفرینی با جمع‌آوری لاستیک‌های مستعمل، علاوه بر کاهش مخاطرات زیست محیطی پراکنده بودن این اقلام در طبیعت، محصولات مختلفی را از جمله انواع کفپوش های مخصوص برای مصارف گوناگون روانه بازار کرده‌است.
کرمانی افزود: موسسه آموزش، تحقیقات و مشاوره شهرداریهای خراسان رضوی نیز در راستای تحقق راهبرد ارتقاء و رشد حوزه مدیریت شهری و شهروندی، علاوه بر تدوین و اجرای آموزش‌های کاربردی و مطلوب کارکنان و پیمانکاران حوزه شهری و شهرداری، برنامه ریزی و اجرای طرح‌های مختلفی نظیر آموزش‌های شهروندی در حوزه تفکیک پسماند از مبدا، آبیاری درختان و حفظ محیط زیست را در دستور کار دارد.
وی ادامه داد: سازمان همیاری شهرداریهای خراسان رضوی آمادگی دارد با شهرداری‌ها و شوراهای اسلامی شهرهای مختلف این استان در حوزه تامین تجهیزات، ماشین‌آلات، امکانات، مکان‌های دفن و اجرای طرح‌های تفکیک پسماند همکاری کند.
