عاشورا خون گرمی است که حدود ۱۴۰۰ سال در رگهای شیعه می جوشد و مشت های گره کرده و بیرق های حقانیت را به سوی آسمان برافراشته می کند.
عاشورا قصه نامکرر و شورانگیز عشقی است که هر سال از زبان نوحه خوانان، سینه زنان، زنجیرزنان و دلدادگان حضرت امام حسین (ع) پرشورتر روایت می شود.
مشهد در روز عاشورای حسینی، وادی عشق و دلدادگی است، عزاداران سیدالشهدا (ع) به یاد او و اثبات حقانیت خاندان او رخت عزا بر تن می کنند، بیرق ها را با نام شهدای کربلا زینت می دهند، طبل ها را به نشانه آغاز بزرگترین تراژدی دنیا می کوبند و برای هر یک از لاله های پرپر شده دشت کربلا به نوحه خوانی و عزاداری می پردازند.
بهترین مکان برای اظهار دلدادگی در این کلانشهر حرم ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا (ع) است ، قرنهاست که مجلس روضه خوانی و عزاداری اباعبدالله الحسین (ع) در حرم مطهر رضوی برگزار می شود و عزاداران حسینی این آیین را به باشکوه ترین و بهترین نحو در آن برپا می کنند.
از تمام صحن ها و رواق های حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) نوای حزن و اندوه به گوش می رسد و عزاداران حسینی را به سوی خود می کشاند.
به گواه اسناد تاریخی، بارگاه ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در طول ۴۰۰ سال گذشته بطور پیوسته میزبان سوگواران سیدالشهدا (ع) در ماه های محرم و صفر بوده و عطر و بوی حسینی محرم هر سال صحن و سرای حرم مطهر آن حضرت را فرا می گیرد.
اسناد بسیار در مرکز اسناد سازمان کتابخانه های آستان قدس رضوی گواه تاریخ پرآوازه سوگواری سیدالشهدا (ع) از دوره صفوی تا قاجار در حرم مطهر رضوی می باشد، آیین هایی که تا به امروز همچنان به قوت خود باقی است و هر سال پرشورتر برگزار می شود.
قدمت ۴۰۰ ساله سوگواری سیدالشهدا (ع) در حرم مطهر رضوی
کارشناس مسئول بخش نمایه سازی مرکز اسناد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: اسنادی در این مرکز نگهداری می شود که چگونگی مراسم عزاداری و آداب برگزاری آن را توسط خادمان در ماه های محرم و صفر و از تاسوعای حسینی تا سالروز شهادت حضرت امام رضا (ع) بیان می کند.
زهرا فاطمی مقدم افزود: وجود این اسناد از زمانی است که تشکیلات اداری آستان قدس رضوی شکل گرفته و صورت برگزاری مراسم، آیین های مذهبی و مخارج آنها ثبت شده است. قدیمی ترین سند آیین های سوگواری در بارگاه منور رضوی مربوط به ۴۰۰ سال پیش است.
وی اظهار داشت: طبق این اسناد برنامه های سوگواری در حرم مطهر رضوی از نخستین روز محرم آغاز می شده و با حضور روضه خوانان به صورت مستمر تا روز عاشورا ادامه داشته و گاهی کتاب روضه الشهدا نیز در این مراسم قرائت می شده است.
این کارشناس اسناد آستان قدس رضوی گفت: بر این اساس مراسم سوگواری برای سیدالشهدا (ع) اغلب در ایوان طلای صحن انقلاب اسلامی یا در رواق های دارالضیافه و دارالسیاده برگزار می شده و زائران بسیار در این مراسم حضور می یافتند.
وی افزود: طبق این اسناد در برخی دیگر از نقاط شهر مشهد مانند "خان حسینیه" نیز مجالس عزاداری توسط آستان قدس رضوی برگزار می شده است.
وی مراسم نخل بندی در روز عاشورا، سیاه پوش کردن گلدسته ها و گنبد طلای بارگاه منور رضوی، تعطیلی مکتب خانه حرم مطهر و مغازه های شهر، برگزاری آیین های مذهبی در قالب روضه خوانی، سینه زنی، شبیه خوانی و حمل وسایل و نمادهای گوناگون و اطعام زائران را از جمله آداب و رسوم سوگواری برشمرد که در اسناد آستان قدس رضوی ذکر شده اند.
امروزه برخی آیین ها مانند نخل بندی در روز عاشورا در حرم مطهر رضوی برگزار نمی شود اما سیاه پوش نمودن گنبد و پوش ضریح و سایر نقاط حرم مطهر رضوی، اطعام زائران، روضه خوانی، خطبه خوانی شب عاشورا، سینه زنی و مراسم شام غریبان در این حرم مطهر برگزار می شود.
موقوفات پشتوانه عزاداری های حسینی در حرم مطهر رضوی
عمده هزینه های مربوط به سوگواری حضرت سیدالشهدا (ع) در حرم مطهر رضوی از محل عواید موقوفات آستان قدس رضوی تامین می شود، واقفینی که به عشق اهل بیت (ع) از اموال خویش گذشته اند و آثار و برکات نیت خیراندیشانه آنان قرنهاست که عزاداری های باشکوه را در حرم مطهر رضوی رقم زده است.
معاون امور حقوقی موقوفات آستان قدس رضوی نیز در این باره گفت: از کل وقفنامه های به ثبت رسیده در این معاونت ۹۰ وقفنامه مربوط به عزاداری برای ائمه اطهار (ع) به ویژه حضرت امام حسین (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) است.
حجت الاسلام رضا دانشور ثانی افزود: حدود ۶۰۰ وقفنامه با بیش از سه هزار رقبه و ۲۶ سرفصل در معاونت حقوقی و موقوفات آستان قدس رضوی به ثبت رسیده که ارزش ریالی آنها بیش از صدها هزار میلیارد تومان است.
وی اظهار داشت: موقوفات بسیاری در حوزه های مختلف به ثبت رسیده اما با توجه به افزایش قیمت ها و پراکندگی موضوعات نمی‌توان آمار دقیق ارزش موقوفات آستان قدس رضوی را اعلام کرد.
وی گفت: برخی دیگر از موقوفات آستان قدس رضوی به برگزاری جشن در سالروز ولادت ائمه (ع) از جمله روزهای ۱۳ رجب، ۲۷ رجب و سوم شعبان اختصاص دارد.
حجت الاسلام دانشور ثانی افزود: طبق نیات واقفان نیک اندیش، عواید بیشتر موقوفات در سالروز ولادت یا شهادت حضرت امام حسین (ع) هزینه می‌شود و در دیگر ایام هفته همچون شب‌های چهارشنبه و جمعه نیز متناسب با نیات واقفان برنامه های متعدد در حرم مطهر حضرت امام رضا (ع) اجرا می شود.
وی اظهار داشت: سالانه بیش از هزار میلیارد ریال در مراسم مختلف ملی و مذهبی توسط آستان قدس رضوی هزینه می‌شود که بیشتر آنها مربوط به ایام سوگواری حضرت امام حسین (ع) است.
سوگواری برای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در مشهد حال و هوای دیگری دارد و وجود مضجع شریف ثامن الحجج عزاداری هیات های مذهبی را سامان می دهد، بطوریکه همه به یک سو روانه می شوند و در برابر ساحت مقدس هشتمین پیشوای شیعیان جهان ، رسم ادب بجا آورده و مجلس عزاداری در شان اهل بیت (ع) برپا می کنند.
عاشورا در حرم ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا (ع) نهایت شور و دلدادگی و شیفتگی است، مومنین کبوتروار بر گرد گنبدش می چرخند و نوای عشق سر می دهند و بیرق های سرخ و سیاه را به نشانه عزا به دور حرم می چرخانند.
اینجا محشری برپاست که دلدادگان حضرت امام حسین (ع) همه در آرزوی عزاداری برای اهل بیت (ع) در این صحن و سرا هستند.
۷۴۸۹/۶۰۵۳
