هر گوشه از حرم آکنده است از هنر اما شاید بتوان گفت بالاترین هنر شکل گرفته در حرم در گل‌دسته‌ها دیده می‌شود؛ گل‌دسته‌هایی که فقط یک بنای ساختمانی نیستند؛ زیبایی معنوی بلندبالایی را در حرم به وجود می‌آورند که دل‌ربای زائران و مجاورانی است که از دور به مقصد و مقصود خود سلام داده و در بلندای گل‌دسته‌های روبرو در حال زمرمه آرزو هستند.
سید مهدی سیدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا- منطقه خراسان، درباره تاریخچه گل‌دسته‌های حرم امام رضا(ع) گفت: گل‌دسته‌های سبک ایرانی، یک گنبد با دو گلدسته در دو طرف بنا ساخته می‌شود و باید متقارن باشند که از جمله نمونه خوب یک گنبد و دو گلدسته مسجد گوهرشاد است.
وی ادامه داد: از دوره تیموری به بعد، از معماری ایرانی تبعیت کردند و معماری ایرانی وارد بناهای اسلامی مانند معماری شهرهای سمرقند، اصفهان و... شد.
این تاریخ‌پژوه افزود: مسجد گوهرشاد که در سال 821 هجری توسط گوهرشاد همسر شاهرخ و شاهرخ پسر تیمور بنا شده است نمونه‌ای کامل از معماری ایرانی است.
سیدی در خصوص معماری‌های غیر ایرانی اضافه کرد: در معماری اسلامی یا عربی تنها یک گلدسته می‌ساختند که به آن مناره می‌گفتند. اغلب بناها مانند مسجد یا مقبره که با این معماری بنا می‌کرده‌اند معماری اسلامی غیر ایرانی نام می‌داده‌اند و حرم مطهر امام رضا(ع) نیز از این نوع معماری بود.
وی در این باره خاطر نشان کرد: گل‌دسته‌ها را با فاصله‌ای نزدیک در ورودی می‌ساختند تا موذن یا جارچی به روی آن برود و مردم را برای اذان یا دستورات حکومتی خبر کنند.
این تاریخ‌پژوه تصریح کرد: گنبد حرم مطهر امام رضا(ع) در زمان شاه طهماسب صفوی که زمامدارحکومتی شیعه مذهب بود، گنبد حرم را بالاتر برد و روی آن‌را با آب طلا، مطلا کرد و شاه عباس صفوی این بنا را مستحکم‌تر کرد.
سیدی در این باره اضافه کرد: در ابتدا گنبد و مقبره امام بود و 100 سال بعد از گنبد، گلدسته آن ساخته شد. این گنبد تا زمان نادر شاه افشار تنها یک گلدسته داشت.
وی افزود: هارون را در سال 193 قمری دفن کردند و در سال 203 که مامون، امام رضا(ع) را شهید کرد، محترمانه در بالای سر مقبره پدرش، امام را دفن کرد و بین سال‌های 193 و293 اولین گنبد را برای مقبره ایشان ساختند.
این تاریخ‌پژوه ادامه داد: حدود 100 سال بعد فرد خیری، برای گنبد مقبره، گلدستهای ساخت ولی مطلا نبوده است تا زمان نادرشاه که 1149 مشهد را گرفت و دو سال بعد پادشاه ایران شد.
سیدی گفت: نادرشاه دومین گلدسته را پشت ایوان عباسی در سال 1145 ساخت و چون نادرشاه آن را بنا کرده به گلدسته نادری نیز مشهور است.
وی عنوان کرد: گلدسته نادری دارای کتیبه است، نادرشاه در ساخت این بنا از مصالح مرغوب استفاده کرد، بعد ساخت گلدسته آن‌را تماما طلاکاری کرد. نادرشاه اولین کسی بود که چنین طلاکاری‌ای را انجام داد.
این هنرمند مشهدی خاطر نشان کرد: نادرشاه از حمله به هند طلا و جواهرات بسیاری با خود آورد و نذر کرده بود اگر از حمله به هند با پیروزی بازگشت، گلدستهای به حرم امام رضا(ع)اضافه کند.
سیدی افزود: نادرشاه بعد ساخت و طلاکاری دومین گلدسته حرم، تصمیم گرفت اولین گلدسته را نیز که مطلا نبود، طلا کاری کند.
سیدی ابراز عقیده کرد: این دو گلدسته پا برجا بودند تا زمان انقلاب اسلامی، که بعد از این زمان بسیاری گل‌دسته‌های خارجی در حرم ساخته شد.
وی اذعان کرد: نویسنده کتاب تاریخ عالم آرای نادری در باب چگونگی ساخت این گلدسته گفته است: من جوان بودم و درمدرسه پدر درس می‌خواندم وآن‌ها درحال ساخت گلدسته نادری بودند، طوری برای پایه‌ی این گلدسته زمین را گود کرده بودند که از بالای آن گودی، آدم‌هایی که کار می‌کردند مانند گنجشک به نظر می‌رسیدند. بعد از آن که بنّا کار خود را ساخت، یک سال صبر کرد تا خشک شود، و بعد از ساخت بنا آن‌را مطلا کردند.
این تاریخ پژوه ابراز عقیده کرد: اما اکنون در بعضی موارد گل‌دسته‌هایی که در حرم وجود دارد، مشاهده می‌کنیم که تنها ظاهر آن کاشی کاری دارد و از درون تهی است که این نوع سبک ساخت، در چند دهه اخیر شکل گرفته است و می‌توان گفت ارزش گل‌دسته‌های قدیم را ندارد.
گفت‌وگو از محدثه بنفشه؛ ایسنا- منطقه خراسان
انتهای پیام
انتهای پیام سید مهدی سیدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا- منطقه خراسان، درباره تاریخچه گل‌دسته‌های حرم امام رضا(ع) گفت: گل‌دسته‌های سبک ایرانی، یک گنبد با دو گلدسته در دو طرف بنا ساخته می‌شود و باید متقارن باشند که از جمله نمونه خوب یک گنبد و دو گلدسته مسجد گوهرشاد است.
وی ادامه داد: از دوره تیموری به بعد، از معماری ایرانی تبعیت کردند و معماری ایرانی وارد بناهای اسلامی مانند معماری شهرهای سمرقند، اصفهان و... شد.
این تاریخ‌پژوه افزود: مسجد گوهرشاد که در سال 821 هجری توسط گوهرشاد همسر شاهرخ و شاهرخ پسر تیمور بنا شده است نمونه‌ای کامل از معماری ایرانی است.
سیدی در خصوص معماری‌های غیر ایرانی اضافه کرد: در معماری اسلامی یا عربی تنها یک گلدسته می‌ساختند که به آن مناره می‌گفتند. اغلب بناها مانند مسجد یا مقبره که با این معماری بنا می‌کرده‌اند معماری اسلامی غیر ایرانی نام می‌داده‌اند و حرم مطهر امام رضا(ع) نیز از این نوع معماری بود.
وی در این باره خاطر نشان کرد: گل‌دسته‌ها را با فاصله‌ای نزدیک در ورودی می‌ساختند تا موذن یا جارچی به روی آن برود و مردم را برای اذان یا دستورات حکومتی خبر کنند.
این تاریخ‌پژوه تصریح کرد: گنبد حرم مطهر امام رضا(ع) در زمان شاه طهماسب صفوی که زمامدارحکومتی شیعه مذهب بود، گنبد حرم را بالاتر برد و روی آن‌را با آب طلا، مطلا کرد و شاه عباس صفوی این بنا را مستحکم‌تر کرد.
سیدی در این باره اضافه کرد: در ابتدا گنبد و مقبره امام بود و 100 سال بعد از گنبد، گلدسته آن ساخته شد. این گنبد تا زمان نادر شاه افشار تنها یک گلدسته داشت.
وی افزود: هارون را در سال 193 قمری دفن کردند و در سال 203 که مامون، امام رضا(ع) را شهید کرد، محترمانه در بالای سر مقبره پدرش، امام را دفن کرد و بین سال‌های 193 و293 اولین گنبد را برای مقبره ایشان ساختند.
این تاریخ‌پژوه ادامه داد: حدود 100 سال بعد فرد خیری، برای گنبد مقبره، گلدستهای ساخت ولی مطلا نبوده است تا زمان نادرشاه که 1149 مشهد را گرفت و دو سال بعد پادشاه ایران شد.
سیدی گفت: نادرشاه دومین گلدسته را پشت ایوان عباسی در سال 1145 ساخت و چون نادرشاه آن را بنا کرده به گلدسته نادری نیز مشهور است.
وی عنوان کرد: گلدسته نادری دارای کتیبه است، نادرشاه در ساخت این بنا از مصالح مرغوب استفاده کرد، بعد ساخت گلدسته آن‌را تماما طلاکاری کرد. نادرشاه اولین کسی بود که چنین طلاکاری‌ای را انجام داد.
این هنرمند مشهدی خاطر نشان کرد: نادرشاه از حمله به هند طلا و جواهرات بسیاری با خود آورد و نذر کرده بود اگر از حمله به هند با پیروزی بازگشت، گلدستهای به حرم امام رضا(ع)اضافه کند.
سیدی افزود: نادرشاه بعد ساخت و طلاکاری دومین گلدسته حرم، تصمیم گرفت اولین گلدسته را نیز که مطلا نبود، طلا کاری کند.
سیدی ابراز عقیده کرد: این دو گلدسته پا برجا بودند تا زمان انقلاب اسلامی، که بعد از این زمان بسیاری گل‌دسته‌های خارجی در حرم ساخته شد.
وی اذعان کرد: نویسنده کتاب تاریخ عالم آرای نادری در باب چگونگی ساخت این گلدسته گفته است: من جوان بودم و درمدرسه پدر درس می‌خواندم وآن‌ها درحال ساخت گلدسته نادری بودند، طوری برای پایه‌ی این گلدسته زمین را گود کرده بودند که از بالای آن گودی، آدم‌هایی که کار می‌کردند مانند گنجشک به نظر می‌رسیدند. بعد از آن که بنّا کار خود را ساخت، یک سال صبر کرد تا خشک شود، و بعد از ساخت بنا آن‌را مطلا کردند.
این تاریخ پژوه ابراز عقیده کرد: اما اکنون در بعضی موارد گل‌دسته‌هایی که در حرم وجود دارد، مشاهده می‌کنیم که تنها ظاهر آن کاشی کاری دارد و از درون تهی است که این نوع سبک ساخت، در چند دهه اخیر شکل گرفته است و می‌توان گفت ارزش گل‌دسته‌های قدیم را ندارد.
گفت‌وگو از محدثه بنفشه؛ ایسنا- منطقه خراسان
انتهای پیام
کپی شد
