استان خراسان و مشهد از دیرباز یکی از پایگاههای اصلی قوام و استحکام زبان و ادبیات فارسی بوده و انتظار و توقع از این سرزمین نیز همین است که رونق شعر و ادب در این دیار بیش از سایر نقاط کشور باشد گرچه برخی صاحبنظران تعدد و کثرت انجمنهای ادبی را دلیلی بر قوت و نقطه مثبت نمی شمارند.
مسئول اداره شعر و ادب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: این استان با ثبت 140 انجمن ادبی در' سامانه جامع امور انجمنهای ادبی' بیشترین تعداد این انجمنها را در کشور دارد.
ملیحه بذری افزود: این سامانه از اردیبهشت ماه امسال توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان راه اندازی شده و انجمنهای ادبی اعم از شعر و داستان و نقد ادبی در آن ثبت نام می کنند.
وی ادامه داد: از میان 140 انجمن ثبت نام شده خراسان رضوی در سامانه جامع تاکنون شناسه حدود 60 انجمن صادر شده که از این تعداد 50 انجمن متعلق به شهر مشهد است.
مسئول اداره شعر و ادب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: قرار بود نخستین گردهمایی انجمنهای ادبی خراسان رضوی با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی دهه فجر در مشهد برگزار شود اما با محدودیت زمانی در آن ایام این گردهمایی به هفته اول یا دوم اسفند ماه امسال موکول شد.
وی افزود: علت دیگر تعویق زمان برگزاری این گردهمایی طولانی شدن فرایند خرید خانه مرحوم دکتر محمود فرخ می باشد که قرار است دبیرخانه انجمنهای ادبی خراسان رضوی در آنجا استقرار یابد. خرید این منزل توسط شهرداری مشهد پیگیری می شود که امید است تا اسفند ماه به سرانجام برسد و در این گردهمایی به عنوان مکانی برای برگزاری نشستهای انجمنهای ادبی خراسان رضوی استفاده شود.
بذری ادامه داد: این منزل به عنوان تاریخ شفاهی مشهد نیز به ثبت رسیده لذا دبیرخانه انجمنهای ادبی خراسان نیز باید در این مکان مستقر شود ضمن اینکه طبق توافقات صورت گرفته قرار است دبیرخانه انجمنهای ادبی شرق کشور هم در همین مکان استقرار یابد.
وی همچنین گفت: هر هفته 50 تا 70 نشست شعری در شهرهای استان خراسان رضوی به جز مشهد برگزار می شود و 50 تا 60 جلسه رسمی شعر نیز هر هفته در شهر مشهد دایر است. بقیه انجمنهای ادبی استان شامل انجمنهای داستان، نقد ادبی، مفاخر، مثنوی خوانی، شاهنامه خوانی و حافظ خوانی هستند.
مسئول اداره شعر و ادب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: انجمنهای مثنوی، شاهنامه و حافظ خوانی با اینکه جزو انجمنهای شعر محسوب می شوند اما بطور تخصصی فقط یک حوزه شعری را رصد و پیگیری می کنند.
* نبود پشتوانه علمی، ضعف انجمنهای ادبی
مسئول دفتر شعر حوزه هنری خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: تکثر و تعدد انجمنهای ادبی در مشهد بی رویه و بدون پشتوانه علمی و پایه گذاری درست صورت گرفته که یک نقطه ضعف است.
راضیه رجایی افزود: اینکه افراد در روزهای مختلف با سلایق و گرایشهای ادبی گوناگون در مکانهای مختلف برای شعرخوانی گرد هم بیایند موجب در دسترس شدن انجمنها و جذب بیشتر مخاطب می شود که یک حسن و نقطه قوت است اما تکثر بی رویه و پراکندگی زیاد انجمنهای شعر بدون شناخت و پشتوانه ادبی لازم، این محافل را آسیب پذیر می کند.
وی ادامه داد: خیلی وقتها جلسات ادبی همسو هستند، از نظر طیف مخاطب یکسانند و می توانند جمع شوند و فضا هم یکسان است و از نظر جغرافیایی و مکانی هم یکی هستند اما تجمیع نمی شوند و چنین اتفاقی نمی افتد. در چنین شرایطی احساس می شود مقصود برگزاری جلسه است نه شعر.
مسئول دفتر شعر حوزه هنری خراسان رضوی گفت: تجمیع بازدهی را افزایش می دهد چون تعدد در حد معقول خوب است اما آسیبهای تعدد بیش از اندازه انجمنهای ادبی و شبهای شعر بیشتر از منافعش است.
وی افزود: همفکری در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و ادبی و زاویه داشتن در مورد ماهیت شعر نیز گزینه مهم برای متعدد و متکثر شدن جلسات ادبی است اما مساله این است که افرادی با جهت گیریهای همسان در همه این مسائل باز هم جلسات جدا و منفک از یکدیگر برگزار می کنند.
رجایی ادامه داد: کارکرد انجمنهای ادبی صرفا دور هم نشستن و شعرخوانی نیست، البته شعر می خوانند اما نقد و بررسی هم بخش مهمی از کارکردهای این انجمنهاست ضمن اینکه خواندن شعر و دورهم جمع شدن انگیزه ای برای ادامه کار، سرایش و شعر بهتر گفتن و ایجاد حس رقابت بین شعرا و آشنایی با شعرای پرسابقه است.
وی گفت: خوب است که تعامل میان ظرفیتهای ادبی دانشگاهها و انجمنهای ادبی بیشتر شود و مراودات بیشتری وجود داشته باشد که البته در سالهای اخیر این اقدام بیشتر شده است.
مسئول دفتر شعر حوزه هنری خراسان رضوی افزود: اگر شاعر و منتقد و استعداد ادبی خوب به سوی دانشگاه برود ممکن است دانشگاه هم بر بار ذوقی شاعر بیفزاید اما اینگونه نیست که فرد بی هیچ داشته ادبی به دانشگاه برود و شاعر و منتقد خوبی شود.
وی ادامه داد: اغلب چارچوبهای دانشگاهی مانعی است برسر راه رشد و نوآوریهای ادبی و قالبها و قوانین از پیش تعیین شده گاهی نقش سرعتگیر را ایفا می کنند البته ورود هر چه بیشتر افراد خوش ذوق و مستعد به دانشگاه جای امیدواری بیشتری را برای همه ادب دوستان فراهم ساخته است.
* کارکرد انجمنهای ادبی بررسی نشده است
مدیر انجمن شعر معاصر مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: کارکرد انجمنهای ادبی در مشهد هیچگاه به صورت جدی بررسی نشده است و تحقیق جدی در این زمینه ها در دست نداریم و فقط با یک سری ادعا و حرف و ذهنیتها مواجهیم.
مجید نظافت افزود: نگاه تحلیلی به عملکرد انجمنهای ادبی وجود ندارد و نگاه فقط رفاقتی و تاریخ شفاهی است که نگاه دقیقی نیست.
وی ادامه داد: البته تاثیر انجمنها را در زمینه هایی چون نقد شعر و مسائل فنی آن، گردهم آمدن شاعران و تبدیل شدنشان به یک صنف انکار نمی کنم ولی در این دوران خیلی معتقد نیستم که تاثیرات انجمنها بقا یا عدم بقایشان را رقم بزند.
مدیر انجمن شعر معاصر مشهد گفت: بیشتر به اینگونه است که موجی شکل می گیرد و انجمنها و شب شعرهایی با مثلا 10 سال قدمت تشکیل می شود اما اصلا بررسی نمی شود که چه اثر مثبت یا منفی داشته است.
وی افزود: ایده آل این است که انجمنهای ادبی تشکیل شوند و با نقد و آموزش و ادب و اخلاقی که ارائه می دهند به طور جدی به ارتقای شعر کمک کنند ولی همیشه این ایده آل اتفاق نیفتاده هر چند ممکن است زمانی تاریخ شفاهی ادبیات مشهد نوشته شود و در آن در باره فلان انجمن ادبی قلمفرسایی ها هم بشود چنانکه تذکره الشعراهای قدیم این گونه بوده ولی این اطلاعات مستند نیست.
نظافت ادامه داد: وقتی فراگیری جلسات ادبیات و شعر منتج به پرورش شاعران و ادیبان جدی شود می توان نتیجه گرفت که این جلسات مفید بوده است گرچه اگر 20 شاعر جدی هم در این فضاها به وجود بیاید همه آن 50 انجمن، مدعی پرورش این 20 شاعر می شوند.
وی گفت: مسئولان خوششان می آید که گزارش کار بدهند که مثلا 10 انجمن ادبی داریم اما این که آیا این انجمن ها به اندازه نصف انجمن نیز کارآیی دارد یا نه برای آنها اهمیتی ندارد.
مدیر انجمن شعر معاصر مشهد افزود: تکثر انجمنهای ادبی از جهاتی نیز بد نیست و خوب است که هر سلیقه و منظر ادبی و وابستگانش در جایی گردهم آمده و نشستی برگزار کنند اما در مرحله بازده و فرایند پیشرفت که به انجمنها نگاه می کنیم این سوال پیش می آید که هر انجمن چه تاثیری داشته است؟
وی ادامه داد: در عین حال بخش عمده ای از شعر فارسی همواره در همین انجمنهای ادبی رشد کرده است البته شاعران منفردی هم بوده اند که کار خودشان را کرده اند.
نظافت گفت: یک نمونه از تاثیر منفی این انجمنها تاثیر شاعران سبک بازگشت است که شاعرانی اصفهانی بودند که حدود 100 سال پیش به این نتیجه رسیدند که شعر معاصر به ابتذال رسیده و دوران سبک هندی هم به پایان رسیده است لذا ندای بازگشت به سبک قدیم را سردادند و همان انجمن و گروه، سبک بازگشت را ایجاد کرد و حدود 100 سال جلو سیر طبیعی شعر را گرفتند که یک اتفاق ارتجاعی در تاریخ ادبیات محسوب می شود.
وی افزود: تعدد انجمنهای ادبی به معنای کیفیت داشتن جلسات ادبی نیست با این همه از انجمنهای ادبی که در مشهد ظهور و استمرار پیدا کرده و تاثیر مثبت به جا گذاشته اند می توان به انجمن شعر حوزه هنری خراسان در سالهای 1365 تا 1380 اشاره کرد که بسیاری از افراد موثر در شعر دست پروردگان این حوزه هنری هستند.
مدیر انجمن شعر معاصر مشهد گفت: انجمن ادبی مرحوم استاد صاحبکار هم در گرد هم آوردن شاعران و آموزش شعر نقش موثری داشت اما وقتی تعداد انجمنهای ادبی گسترده می شود به نظر می رسد از یک موج یا مد پیروی می کنیم.
1922/6053
انتهای پیام مسئول اداره شعر و ادب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: این استان با ثبت 140 انجمن ادبی در' سامانه جامع امور انجمنهای ادبی' بیشترین تعداد این انجمنها را در کشور دارد.
ملیحه بذری افزود: این سامانه از اردیبهشت ماه امسال توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان راه اندازی شده و انجمنهای ادبی اعم از شعر و داستان و نقد ادبی در آن ثبت نام می کنند.
وی ادامه داد: از میان 140 انجمن ثبت نام شده خراسان رضوی در سامانه جامع تاکنون شناسه حدود 60 انجمن صادر شده که از این تعداد 50 انجمن متعلق به شهر مشهد است.
مسئول اداره شعر و ادب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: قرار بود نخستین گردهمایی انجمنهای ادبی خراسان رضوی با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی طی دهه فجر در مشهد برگزار شود اما با محدودیت زمانی در آن ایام این گردهمایی به هفته اول یا دوم اسفند ماه امسال موکول شد.
وی افزود: علت دیگر تعویق زمان برگزاری این گردهمایی طولانی شدن فرایند خرید خانه مرحوم دکتر محمود فرخ می باشد که قرار است دبیرخانه انجمنهای ادبی خراسان رضوی در آنجا استقرار یابد. خرید این منزل توسط شهرداری مشهد پیگیری می شود که امید است تا اسفند ماه به سرانجام برسد و در این گردهمایی به عنوان مکانی برای برگزاری نشستهای انجمنهای ادبی خراسان رضوی استفاده شود.
بذری ادامه داد: این منزل به عنوان تاریخ شفاهی مشهد نیز به ثبت رسیده لذا دبیرخانه انجمنهای ادبی خراسان نیز باید در این مکان مستقر شود ضمن اینکه طبق توافقات صورت گرفته قرار است دبیرخانه انجمنهای ادبی شرق کشور هم در همین مکان استقرار یابد.
وی همچنین گفت: هر هفته 50 تا 70 نشست شعری در شهرهای استان خراسان رضوی به جز مشهد برگزار می شود و 50 تا 60 جلسه رسمی شعر نیز هر هفته در شهر مشهد دایر است. بقیه انجمنهای ادبی استان شامل انجمنهای داستان، نقد ادبی، مفاخر، مثنوی خوانی، شاهنامه خوانی و حافظ خوانی هستند.
مسئول اداره شعر و ادب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: انجمنهای مثنوی، شاهنامه و حافظ خوانی با اینکه جزو انجمنهای شعر محسوب می شوند اما بطور تخصصی فقط یک حوزه شعری را رصد و پیگیری می کنند.
* نبود پشتوانه علمی، ضعف انجمنهای ادبی
مسئول دفتر شعر حوزه هنری خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: تکثر و تعدد انجمنهای ادبی در مشهد بی رویه و بدون پشتوانه علمی و پایه گذاری درست صورت گرفته که یک نقطه ضعف است.
راضیه رجایی افزود: اینکه افراد در روزهای مختلف با سلایق و گرایشهای ادبی گوناگون در مکانهای مختلف برای شعرخوانی گرد هم بیایند موجب در دسترس شدن انجمنها و جذب بیشتر مخاطب می شود که یک حسن و نقطه قوت است اما تکثر بی رویه و پراکندگی زیاد انجمنهای شعر بدون شناخت و پشتوانه ادبی لازم، این محافل را آسیب پذیر می کند.
وی ادامه داد: خیلی وقتها جلسات ادبی همسو هستند، از نظر طیف مخاطب یکسانند و می توانند جمع شوند و فضا هم یکسان است و از نظر جغرافیایی و مکانی هم یکی هستند اما تجمیع نمی شوند و چنین اتفاقی نمی افتد. در چنین شرایطی احساس می شود مقصود برگزاری جلسه است نه شعر.
مسئول دفتر شعر حوزه هنری خراسان رضوی گفت: تجمیع بازدهی را افزایش می دهد چون تعدد در حد معقول خوب است اما آسیبهای تعدد بیش از اندازه انجمنهای ادبی و شبهای شعر بیشتر از منافعش است.
وی افزود: همفکری در زمینه های فرهنگی، اجتماعی و ادبی و زاویه داشتن در مورد ماهیت شعر نیز گزینه مهم برای متعدد و متکثر شدن جلسات ادبی است اما مساله این است که افرادی با جهت گیریهای همسان در همه این مسائل باز هم جلسات جدا و منفک از یکدیگر برگزار می کنند.
رجایی ادامه داد: کارکرد انجمنهای ادبی صرفا دور هم نشستن و شعرخوانی نیست، البته شعر می خوانند اما نقد و بررسی هم بخش مهمی از کارکردهای این انجمنهاست ضمن اینکه خواندن شعر و دورهم جمع شدن انگیزه ای برای ادامه کار، سرایش و شعر بهتر گفتن و ایجاد حس رقابت بین شعرا و آشنایی با شعرای پرسابقه است.
وی گفت: خوب است که تعامل میان ظرفیتهای ادبی دانشگاهها و انجمنهای ادبی بیشتر شود و مراودات بیشتری وجود داشته باشد که البته در سالهای اخیر این اقدام بیشتر شده است.
مسئول دفتر شعر حوزه هنری خراسان رضوی افزود: اگر شاعر و منتقد و استعداد ادبی خوب به سوی دانشگاه برود ممکن است دانشگاه هم بر بار ذوقی شاعر بیفزاید اما اینگونه نیست که فرد بی هیچ داشته ادبی به دانشگاه برود و شاعر و منتقد خوبی شود.
وی ادامه داد: اغلب چارچوبهای دانشگاهی مانعی است برسر راه رشد و نوآوریهای ادبی و قالبها و قوانین از پیش تعیین شده گاهی نقش سرعتگیر را ایفا می کنند البته ورود هر چه بیشتر افراد خوش ذوق و مستعد به دانشگاه جای امیدواری بیشتری را برای همه ادب دوستان فراهم ساخته است.
* کارکرد انجمنهای ادبی بررسی نشده است
مدیر انجمن شعر معاصر مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: کارکرد انجمنهای ادبی در مشهد هیچگاه به صورت جدی بررسی نشده است و تحقیق جدی در این زمینه ها در دست نداریم و فقط با یک سری ادعا و حرف و ذهنیتها مواجهیم.
مجید نظافت افزود: نگاه تحلیلی به عملکرد انجمنهای ادبی وجود ندارد و نگاه فقط رفاقتی و تاریخ شفاهی است که نگاه دقیقی نیست.
وی ادامه داد: البته تاثیر انجمنها را در زمینه هایی چون نقد شعر و مسائل فنی آن، گردهم آمدن شاعران و تبدیل شدنشان به یک صنف انکار نمی کنم ولی در این دوران خیلی معتقد نیستم که تاثیرات انجمنها بقا یا عدم بقایشان را رقم بزند.
مدیر انجمن شعر معاصر مشهد گفت: بیشتر به اینگونه است که موجی شکل می گیرد و انجمنها و شب شعرهایی با مثلا 10 سال قدمت تشکیل می شود اما اصلا بررسی نمی شود که چه اثر مثبت یا منفی داشته است.
وی افزود: ایده آل این است که انجمنهای ادبی تشکیل شوند و با نقد و آموزش و ادب و اخلاقی که ارائه می دهند به طور جدی به ارتقای شعر کمک کنند ولی همیشه این ایده آل اتفاق نیفتاده هر چند ممکن است زمانی تاریخ شفاهی ادبیات مشهد نوشته شود و در آن در باره فلان انجمن ادبی قلمفرسایی ها هم بشود چنانکه تذکره الشعراهای قدیم این گونه بوده ولی این اطلاعات مستند نیست.
نظافت ادامه داد: وقتی فراگیری جلسات ادبیات و شعر منتج به پرورش شاعران و ادیبان جدی شود می توان نتیجه گرفت که این جلسات مفید بوده است گرچه اگر 20 شاعر جدی هم در این فضاها به وجود بیاید همه آن 50 انجمن، مدعی پرورش این 20 شاعر می شوند.
وی گفت: مسئولان خوششان می آید که گزارش کار بدهند که مثلا 10 انجمن ادبی داریم اما این که آیا این انجمن ها به اندازه نصف انجمن نیز کارآیی دارد یا نه برای آنها اهمیتی ندارد.
مدیر انجمن شعر معاصر مشهد افزود: تکثر انجمنهای ادبی از جهاتی نیز بد نیست و خوب است که هر سلیقه و منظر ادبی و وابستگانش در جایی گردهم آمده و نشستی برگزار کنند اما در مرحله بازده و فرایند پیشرفت که به انجمنها نگاه می کنیم این سوال پیش می آید که هر انجمن چه تاثیری داشته است؟
وی ادامه داد: در عین حال بخش عمده ای از شعر فارسی همواره در همین انجمنهای ادبی رشد کرده است البته شاعران منفردی هم بوده اند که کار خودشان را کرده اند.
نظافت گفت: یک نمونه از تاثیر منفی این انجمنها تاثیر شاعران سبک بازگشت است که شاعرانی اصفهانی بودند که حدود 100 سال پیش به این نتیجه رسیدند که شعر معاصر به ابتذال رسیده و دوران سبک هندی هم به پایان رسیده است لذا ندای بازگشت به سبک قدیم را سردادند و همان انجمن و گروه، سبک بازگشت را ایجاد کرد و حدود 100 سال جلو سیر طبیعی شعر را گرفتند که یک اتفاق ارتجاعی در تاریخ ادبیات محسوب می شود.
وی افزود: تعدد انجمنهای ادبی به معنای کیفیت داشتن جلسات ادبی نیست با این همه از انجمنهای ادبی که در مشهد ظهور و استمرار پیدا کرده و تاثیر مثبت به جا گذاشته اند می توان به انجمن شعر حوزه هنری خراسان در سالهای 1365 تا 1380 اشاره کرد که بسیاری از افراد موثر در شعر دست پروردگان این حوزه هنری هستند.
مدیر انجمن شعر معاصر مشهد گفت: انجمن ادبی مرحوم استاد صاحبکار هم در گرد هم آوردن شاعران و آموزش شعر نقش موثری داشت اما وقتی تعداد انجمنهای ادبی گسترده می شود به نظر می رسد از یک موج یا مد پیروی می کنیم.
1922/6053
کپی شد
