نویسنده در این مطلب به بررسی چرایی مشکل آموزش فنی و حرفه ای و بی توجه جامعه به این اصل مهم اجتماعی در عرصه آموزش پرداخت و نوشت: برطرف شدن مشکل کمبود منابع انسانی و نیروی آموزش دیده ماهر در استان نیازمند اجرایی شدن 4 اصل برنامه ریزی آموزشی در فنی و حرفه ای است.
سازمان آموزش فنی و حرفه ای به عنوان یکی از معاونت های وزارت کار و امور اجتماعی مراکز آموزش مهارتی را در سراسر کشور احداث کرد .
از جمله در سال 1363 با تجهیز سه کارگاه به کمک صنعت و صنوف در جنوب خراسان و بیرجند آمد تا بلکه بتواند غبار محرومیت و بیکاری را از چهره نحیف این منطقه پاک کند و تا حدود زیادی توانست به این مهم نایل آید.
در دهه گذشته با وجود تفکیک استان خراسان ، سرریز شدن منابع فراوان به خراسان جنوبی و توسعه کمی مراکز آموزش فنی و حرفه ای که امید برآن بود با استفاده ازمنابع سرشار ناشی از مسکن مهر و بودجه های عمرانی دولت ، بیکاری و فاصله طبقاتی در این استان روز به روز کمتر و کمتر شود.
با ایجاد فرصت های برابر که شعار کلیدی دولت های قبل بود شاخصه های رفاه و توسعه ارتقا یابد، اما به دلیل بالارفتن کمیت آموزش و فراوانی منابع ، اشتغال خراسان جنوبی بهبود نیافت.
اشتغال و کار در خراسان جنوبی در غالب مشاغل جدید و گاهی مشاغل سنتی به گواه مراکز کاریابی با مشکل کمبود منابع انسانی و نیروی آموزش دیده ماهر مواجه است. در گفتگو با یکی از مدرسان مراکز فنی و حرفه ای استان به این پرداختیم که چرا دراین مدت نتوانسته ایم به اهداف مورد نظر دست یابیم و این مسئله از کجا نشات می گیرد؟
«اسماعیل دهقانی» عوامل نشات گرفته در این زمینه را ابتدا مرتبط با استقبال نکردن مردم استان از آموزش های فنی و حرفه ای که خود نشات گرفته از فرهنگ و باور مردم مبنی بر نازل بودن شان کارهای فنی و مشاغل صنعتی است می داند.
این مسئله هم به گفته او به این موضوع برمی گردد که رغبت به کارهای اداری و استقبال نکردن از مشاغل فنی و حرفه ای در نتیجه ضعف اطلاع رسانی بوده به همین دلیل فنی و حرفه ای نتوانسته است اهداف و امکانات خود را به گروه های هدف و نیازمند مهارت یا هردو به درستی معرفی کند.
**عامل مهم
دومین عامل که از نظر نویسنده کتاب آموزش بزرگسالان و آموزش های مداوم مهمتر از عامل اول است، کارآیی فاقد اثر بخشی آموزش های فنی و حرفه ای در استان و توجه نکردن به نیازهای صنوف و صنعت در برنامه ریزی آموزشی است.
به گفته «دهقانی» در مورد عامل اخیر چنانچه کارآیی را به عنوان درست انجام دادن کارها و اثربخشی را به عنوان انجام درست کارها و میزان موثر بودن اقدامات انجام شده دریک سازمان در نظر بگیریم، مطابق اصول برنامه ریزی آموزشی ،درفنی و حرفه ای استان باید نسبت به 4 اصل توجه و تامل بیشتری داشته باشیم.
از نظر او ابتدا بایدنیازهای آموزشی را به درستی مشخص کنیم و تحقق این مورد هم نیازمند همکاری ادارات مختلف ،صنعت و صنوف و دانشگاه ها در قالب کمیته نیازمندی مهارت برای حال و آینده استان است.
فنی و حرفه ای با وجود دارایی بی نظیر اعم از نیروی انسانی (تا حدودی تمام تخصص ها )و تجهیزاتی در اختیار می تواند پل مستحکمی بین محل تولید اندیشه و علوم (دانشگاه ها)و محل مصرف آن( صنعت و اصناف) باشد.
دوم این که برنامه مناسبی برای برطرف ساختن نیازها طراحی شود، فنی و حرفه ای استان امکان این را دارد تا استانداردهای جدید آموزشی را طراحی و ویژگی های شغل مربوط را تعریف کند.
علاوه برمهارت، نیازهای معرفتی یک شاغل مثل خلاقیت ،قوانین کار و تامین اجتماعی ، مهندسی فروش و دیگر احتیاجات مربوط به ایجاد کسب و کار را در این استاندارد ها بگنجاند یا در استاندارد های گذشته تجدید نظر کرده و آن را به روز رسانی کند.
** اجرای درست برنامه درسی
سومین اصل در برنامه ریزی آموزشی از نظر این مدرس سازمان فنی و حرفه ای این است که برنامه درسی به درستی اجرا شود.
در ارائه آموزش های فنی و حرفه ای که مهم ترین رکن برنامه ریزی آموزشی است سازمان با به روز کردن دانش منابع انسانی خود و تجهیزاتی که در اختیار دارد و نوسازی و توسعه آن از طریق جذب سرمایه گذاری صنعتگران و تولید کنندگان داخلی اقدام کند.
همچنین وارد کنندگان کالا و ماشین آلات که خود اولین نیازمندان آموزش های مهارتی برای فروش و خدمات پس از فروش آن کالا یا خدمت در کشور هستند می تواند اهداف خود را به طور کیفی محقق سازد.
چهارمین مورد هم ارزیابی مناسب از فرآیند آموزش و اهداف آن است که می توان با ایجاد سامانه ای میزان اشتغال آموزش دیدگان هر رشته چه به صورت کارگری یا خود اشتغالی و کارآفرینی در بخش های مختلف(بیمه ها، شرکت ها، سازمان های دولتی ) را رهگیری و رصدکرد تا بشود بر مبنای نیاز بازار کار آموزش های فنی و حرفه ای را ارایه داد و از هدر رفت منابع ممانعت به عمل آورد.
** چرا استقبال نمی کنند
سوال دیگری که در این جا مطرح می شود این است که برای تغییر باور مردم مبنی بر پایین بودن رتبه اجتماعی کارهای یدی و صنعتی در استان چه باید کرد؟ پاسخ نویسنده کتاب آموزش بزرگسالان و آموزش های مداوم به این پرسش هم این است که بحث عدم استقبال منبعث از باور مردم بر پایین بودن رتبه اجتماعی کارهای یدی و صنعتی است.
متاسفانه یکی از دلایل جدی محسوب می شود که دارندگان رتبه های علمی و نخبگان تحصیلی کمتر از آموزش های فنی و حرفه ای استقبال می کنند وخود را از ظرفیت های صنعت و صنعت را از ظرفیت های خویش محروم می سازند .
باید نهاد های مرتبط مثل صدا و سیمای استان با ساختن برنامه های جذاب و رسانه ها با اطلاع رسانی در این زمینه این بینش نادرست مخاطبان خود را تغییر دهند.
به گفته«دهقانی» هرچند که سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور در قالب المپیاد ملی مهارت و برنامه های جانبی آن به این مهم پرداخته اما نیاز است در استان نیز تصمیم گیران برای تغییر این بینش و نگرش در مخاطبان خویش همت ورزند تا آموزش های فنی و حرفه ای با استقبال بیشتری از ناحیه گروه های هدف مواجه شود.
بعلاوه از آن جایی که نیروی انسانی به عنوان عامل مهم و استراتژیک در همه کشورها مطرح است و آموزش به نیروی انسانی سرمایه گذاری کلیدی و بی بدیل در امر توسعه است و توسعه همه جانبه را نیز پایداری درمنابع طبیعی،شرایط سیاسی، اجتماعی ،اقتصادی وامنیتی... تعریف می کنند.
آموزش های فنی و حرفه ای و توسعه کیفی آن مبتنی بر نیاز امروز و آینده بازارکار می تواند پایداری را در همه جنبه ها تحکیم و تضمین کند.
همچنین مبتنی شدن این آموزش ها بر نیاز بازار کار و بهره برداری شهروندان از آن در کل کشور و به ویژه در این استان تا حدود زیادی می تواند نابرابری های اقتصادی و اجتماعی را که در نتیجه محرومیت ها ایجاد شده برطرف یا فاصله طبقاتی ناشی از تمرکز ثروت و قدرت را کم کند.
**مرهمی بر زخم خشکسالی
علاوه براین می تواند این موضوع مرهمی باشد بر زخم عمیق و کهنه کم آبی و خشکسالی که منجر به کوچ اجباری دامدار و کشاورز به حاشیه شهرها شده و پیامدهای ناخوشایندی را برای شهروندان و مسئولان داشته است.
وی ادامه می دهد: پیشرفت های پرشتاب بشر در سده های اخیر و نقش تکنولوژی در رفاه و تکامل ، مردمان را نیازمند مهارت آموزی برای بکار گیری فن آوری های مورد نیاز و هم چنین تعمیر و نگهداری مصنوعات مخترعان و مکتشفان کرده است.
در کشور های پیشرفته همراه با تولید و تکثیر دستاوردهای نوین، آموزش های مهارتی لازم به شهروندان نیز بسط و توسعه یافته و مردم هم مشتاقانه به فراخور نیاز خویش به سمت فراگیری مهارت های لازم گرایش جدی داشته اند.
به گفته وی نیاز به آموزش های مهارتی درایران منجر به تاسیس دارالفنون درسال 1238ه.ق شد و در سال 1286 شمسی اولین هنرستان فنی با همکاری کشور آلمان تاسیس شد که گام جدی و جدیدی درزمینه تمرکز مهارت آموزی درقالب آموزش های رسمی برای کمک به پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی و صنعتی کشور بود .
با تصویب صندوق کارآموزی در27 دی ماه سال 1329 شمسی آموزش های مهارتی و کار آموزی به بزرگسالان در قالب آموزش های غیر رسمی شکل قانونی به خود گرفت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز د رزمینه تحقق شعار خود کفایی و استقلال، در 25 تیرماه 1359 با تصویب ماده واحده لایحه قانونی راجع به تشکیل سازمان آموزش فنی و نیروی انسانی توسط شورای انقلاب، وزارت کار و امور اجتماعی وقت مامور شد تا با تلفیق اداره کل آموزش فنی و حرفه ای، مراکز تعلیمات حرفه ای، صندوق کار آموزی ،کانون های کارآموزی ، واحدهای مربوط به اداره کل مطالعات نیروی انسانی و اشتغال و اداره کل استخدام اتباع خارجی، سازمانی به نام آموزش فنی و حرفه ای و نیروی انسانی تاسیس کند.
که مجری آموزش های غیر رسمی مهارتی با اهدافی شامل مجهز کردن بزرگسالان به مهارت های لازم برای امرار معاش، فراهم آوردن نیروی انسانی لازم برای پیشبرد اهداف اقتصادی و صنعتی کشور، تحقق شعار عدالت اجتماعی و تساوی حقوقی و تربیت کارگرانی که بتوانند خود را با شرایط متغیر صنعتی و استخدامی کشور منطبق سازند باشد.
2047* خبرنگار و انتشار دهنده- عباسقلی اشکورجیری
منبع : ایرنا
انتهای پیام سازمان آموزش فنی و حرفه ای به عنوان یکی از معاونت های وزارت کار و امور اجتماعی مراکز آموزش مهارتی را در سراسر کشور احداث کرد .
از جمله در سال 1363 با تجهیز سه کارگاه به کمک صنعت و صنوف در جنوب خراسان و بیرجند آمد تا بلکه بتواند غبار محرومیت و بیکاری را از چهره نحیف این منطقه پاک کند و تا حدود زیادی توانست به این مهم نایل آید.
در دهه گذشته با وجود تفکیک استان خراسان ، سرریز شدن منابع فراوان به خراسان جنوبی و توسعه کمی مراکز آموزش فنی و حرفه ای که امید برآن بود با استفاده ازمنابع سرشار ناشی از مسکن مهر و بودجه های عمرانی دولت ، بیکاری و فاصله طبقاتی در این استان روز به روز کمتر و کمتر شود.
با ایجاد فرصت های برابر که شعار کلیدی دولت های قبل بود شاخصه های رفاه و توسعه ارتقا یابد، اما به دلیل بالارفتن کمیت آموزش و فراوانی منابع ، اشتغال خراسان جنوبی بهبود نیافت.
اشتغال و کار در خراسان جنوبی در غالب مشاغل جدید و گاهی مشاغل سنتی به گواه مراکز کاریابی با مشکل کمبود منابع انسانی و نیروی آموزش دیده ماهر مواجه است. در گفتگو با یکی از مدرسان مراکز فنی و حرفه ای استان به این پرداختیم که چرا دراین مدت نتوانسته ایم به اهداف مورد نظر دست یابیم و این مسئله از کجا نشات می گیرد؟
«اسماعیل دهقانی» عوامل نشات گرفته در این زمینه را ابتدا مرتبط با استقبال نکردن مردم استان از آموزش های فنی و حرفه ای که خود نشات گرفته از فرهنگ و باور مردم مبنی بر نازل بودن شان کارهای فنی و مشاغل صنعتی است می داند.
این مسئله هم به گفته او به این موضوع برمی گردد که رغبت به کارهای اداری و استقبال نکردن از مشاغل فنی و حرفه ای در نتیجه ضعف اطلاع رسانی بوده به همین دلیل فنی و حرفه ای نتوانسته است اهداف و امکانات خود را به گروه های هدف و نیازمند مهارت یا هردو به درستی معرفی کند.
**عامل مهم
دومین عامل که از نظر نویسنده کتاب آموزش بزرگسالان و آموزش های مداوم مهمتر از عامل اول است، کارآیی فاقد اثر بخشی آموزش های فنی و حرفه ای در استان و توجه نکردن به نیازهای صنوف و صنعت در برنامه ریزی آموزشی است.
به گفته «دهقانی» در مورد عامل اخیر چنانچه کارآیی را به عنوان درست انجام دادن کارها و اثربخشی را به عنوان انجام درست کارها و میزان موثر بودن اقدامات انجام شده دریک سازمان در نظر بگیریم، مطابق اصول برنامه ریزی آموزشی ،درفنی و حرفه ای استان باید نسبت به 4 اصل توجه و تامل بیشتری داشته باشیم.
از نظر او ابتدا بایدنیازهای آموزشی را به درستی مشخص کنیم و تحقق این مورد هم نیازمند همکاری ادارات مختلف ،صنعت و صنوف و دانشگاه ها در قالب کمیته نیازمندی مهارت برای حال و آینده استان است.
فنی و حرفه ای با وجود دارایی بی نظیر اعم از نیروی انسانی (تا حدودی تمام تخصص ها )و تجهیزاتی در اختیار می تواند پل مستحکمی بین محل تولید اندیشه و علوم (دانشگاه ها)و محل مصرف آن( صنعت و اصناف) باشد.
دوم این که برنامه مناسبی برای برطرف ساختن نیازها طراحی شود، فنی و حرفه ای استان امکان این را دارد تا استانداردهای جدید آموزشی را طراحی و ویژگی های شغل مربوط را تعریف کند.
علاوه برمهارت، نیازهای معرفتی یک شاغل مثل خلاقیت ،قوانین کار و تامین اجتماعی ، مهندسی فروش و دیگر احتیاجات مربوط به ایجاد کسب و کار را در این استاندارد ها بگنجاند یا در استاندارد های گذشته تجدید نظر کرده و آن را به روز رسانی کند.
** اجرای درست برنامه درسی
سومین اصل در برنامه ریزی آموزشی از نظر این مدرس سازمان فنی و حرفه ای این است که برنامه درسی به درستی اجرا شود.
در ارائه آموزش های فنی و حرفه ای که مهم ترین رکن برنامه ریزی آموزشی است سازمان با به روز کردن دانش منابع انسانی خود و تجهیزاتی که در اختیار دارد و نوسازی و توسعه آن از طریق جذب سرمایه گذاری صنعتگران و تولید کنندگان داخلی اقدام کند.
همچنین وارد کنندگان کالا و ماشین آلات که خود اولین نیازمندان آموزش های مهارتی برای فروش و خدمات پس از فروش آن کالا یا خدمت در کشور هستند می تواند اهداف خود را به طور کیفی محقق سازد.
چهارمین مورد هم ارزیابی مناسب از فرآیند آموزش و اهداف آن است که می توان با ایجاد سامانه ای میزان اشتغال آموزش دیدگان هر رشته چه به صورت کارگری یا خود اشتغالی و کارآفرینی در بخش های مختلف(بیمه ها، شرکت ها، سازمان های دولتی ) را رهگیری و رصدکرد تا بشود بر مبنای نیاز بازار کار آموزش های فنی و حرفه ای را ارایه داد و از هدر رفت منابع ممانعت به عمل آورد.
** چرا استقبال نمی کنند
سوال دیگری که در این جا مطرح می شود این است که برای تغییر باور مردم مبنی بر پایین بودن رتبه اجتماعی کارهای یدی و صنعتی در استان چه باید کرد؟ پاسخ نویسنده کتاب آموزش بزرگسالان و آموزش های مداوم به این پرسش هم این است که بحث عدم استقبال منبعث از باور مردم بر پایین بودن رتبه اجتماعی کارهای یدی و صنعتی است.
متاسفانه یکی از دلایل جدی محسوب می شود که دارندگان رتبه های علمی و نخبگان تحصیلی کمتر از آموزش های فنی و حرفه ای استقبال می کنند وخود را از ظرفیت های صنعت و صنعت را از ظرفیت های خویش محروم می سازند .
باید نهاد های مرتبط مثل صدا و سیمای استان با ساختن برنامه های جذاب و رسانه ها با اطلاع رسانی در این زمینه این بینش نادرست مخاطبان خود را تغییر دهند.
به گفته«دهقانی» هرچند که سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور در قالب المپیاد ملی مهارت و برنامه های جانبی آن به این مهم پرداخته اما نیاز است در استان نیز تصمیم گیران برای تغییر این بینش و نگرش در مخاطبان خویش همت ورزند تا آموزش های فنی و حرفه ای با استقبال بیشتری از ناحیه گروه های هدف مواجه شود.
بعلاوه از آن جایی که نیروی انسانی به عنوان عامل مهم و استراتژیک در همه کشورها مطرح است و آموزش به نیروی انسانی سرمایه گذاری کلیدی و بی بدیل در امر توسعه است و توسعه همه جانبه را نیز پایداری درمنابع طبیعی،شرایط سیاسی، اجتماعی ،اقتصادی وامنیتی... تعریف می کنند.
آموزش های فنی و حرفه ای و توسعه کیفی آن مبتنی بر نیاز امروز و آینده بازارکار می تواند پایداری را در همه جنبه ها تحکیم و تضمین کند.
همچنین مبتنی شدن این آموزش ها بر نیاز بازار کار و بهره برداری شهروندان از آن در کل کشور و به ویژه در این استان تا حدود زیادی می تواند نابرابری های اقتصادی و اجتماعی را که در نتیجه محرومیت ها ایجاد شده برطرف یا فاصله طبقاتی ناشی از تمرکز ثروت و قدرت را کم کند.
**مرهمی بر زخم خشکسالی
علاوه براین می تواند این موضوع مرهمی باشد بر زخم عمیق و کهنه کم آبی و خشکسالی که منجر به کوچ اجباری دامدار و کشاورز به حاشیه شهرها شده و پیامدهای ناخوشایندی را برای شهروندان و مسئولان داشته است.
وی ادامه می دهد: پیشرفت های پرشتاب بشر در سده های اخیر و نقش تکنولوژی در رفاه و تکامل ، مردمان را نیازمند مهارت آموزی برای بکار گیری فن آوری های مورد نیاز و هم چنین تعمیر و نگهداری مصنوعات مخترعان و مکتشفان کرده است.
در کشور های پیشرفته همراه با تولید و تکثیر دستاوردهای نوین، آموزش های مهارتی لازم به شهروندان نیز بسط و توسعه یافته و مردم هم مشتاقانه به فراخور نیاز خویش به سمت فراگیری مهارت های لازم گرایش جدی داشته اند.
به گفته وی نیاز به آموزش های مهارتی درایران منجر به تاسیس دارالفنون درسال 1238ه.ق شد و در سال 1286 شمسی اولین هنرستان فنی با همکاری کشور آلمان تاسیس شد که گام جدی و جدیدی درزمینه تمرکز مهارت آموزی درقالب آموزش های رسمی برای کمک به پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی و صنعتی کشور بود .
با تصویب صندوق کارآموزی در27 دی ماه سال 1329 شمسی آموزش های مهارتی و کار آموزی به بزرگسالان در قالب آموزش های غیر رسمی شکل قانونی به خود گرفت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز د رزمینه تحقق شعار خود کفایی و استقلال، در 25 تیرماه 1359 با تصویب ماده واحده لایحه قانونی راجع به تشکیل سازمان آموزش فنی و نیروی انسانی توسط شورای انقلاب، وزارت کار و امور اجتماعی وقت مامور شد تا با تلفیق اداره کل آموزش فنی و حرفه ای، مراکز تعلیمات حرفه ای، صندوق کار آموزی ،کانون های کارآموزی ، واحدهای مربوط به اداره کل مطالعات نیروی انسانی و اشتغال و اداره کل استخدام اتباع خارجی، سازمانی به نام آموزش فنی و حرفه ای و نیروی انسانی تاسیس کند.
که مجری آموزش های غیر رسمی مهارتی با اهدافی شامل مجهز کردن بزرگسالان به مهارت های لازم برای امرار معاش، فراهم آوردن نیروی انسانی لازم برای پیشبرد اهداف اقتصادی و صنعتی کشور، تحقق شعار عدالت اجتماعی و تساوی حقوقی و تربیت کارگرانی که بتوانند خود را با شرایط متغیر صنعتی و استخدامی کشور منطبق سازند باشد.
2047* خبرنگار و انتشار دهنده- عباسقلی اشکورجیری
منبع : ایرنا
کپی شد
