دکتر نعمت الله فاضلی روز چهارشنبه در دومین همایش ملی فرهنگ دانشگاهی در دانشگاه بیرجند افزود: هرجا در آن آزادی فکر سرکوب شود، فرهنگ دانشگاهی به حاشیه رفته است.
وی دانشگاه را مکانی برای متفاوت بودن، شبهه افکندن و متمایز شدن توصیف کرد و گفت: فرهنگ دانشگاهی یعنی فرهنگی که در آن فضای تفکر مستقل وجود داشته باشد یعنی هر کسی خودش بیاندیشد و خود باشد نه اینکه شبیه کسی بوده یا اطاعت از کسی کند.
استاد دانشگاه گفت: ما آمده‌ایم که در دانشگاه تقلید نکنیم بلکه آزادی فکر داشته باشیم و آزاداندیشی را تجربه کنیم.
وی با بیان اینکه دانشگاه فضای رقابت فکر و طرح پرسش است افزود: در کشورهایی مثل ایران ۱۵۰ است که بیشترین سرمایه در ساخت و ساز دانشگاه هزینه می‌شود اما هنوز این مجموعه‌های علمی جایی در عالم فکر پیدا نکردند چون فرهنگ دانشگاهی به حاشیه رانده شده و تفکر مستقل نیست و یکی از دلایل آن ایدئولوژی است که می‌گوید شما آمده‌اید که من را تقلید کنید و دانشگاه برای ترویج ایدئولوژی است.
فاضلی اظهار داشت: دانشگاه جای حفظ کردن اندیشه‌ها نبوده بلکه جای گفت و گوی اندیشه‌ها است و مدرس آن باید بداند چگونه حرف بزند که دانشجو به شوق آمده و علاقه‌مند شود.
وی اظهار داشت: مدرس دانشگاهی،فضای دانشگاه و قوانین دانشگاه باید شور و نشاط یادگیری ر افراهم کند و اندام بدن مدرس باید احساس اندیشیدن کند تا دانشجو اندیشیدن را احساس کند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: مدرسی که برای کاسبی به دانشگاه آمده، احساس ندارد چون مدرس دانشگاهی باید شجاعت داشته باشد که آزادی را در بیان و اندام خود تبلور ببخشد و از استبداد وحشتی نداشته باشد، با اندیشه و زبان و احساس زندگی کند حتی اگر منافعش را از دست بدهد.
وی افزود: مدرس دانشگاهی که به پست و مقام و پول تعلق داشته باشد به این نمی‌اندیشد که دانشجو احساس دانشگاهی بودن کند چون او برای داشتن آمده نه بودن و شدن چون خودش مظهر سرکوب شده و آزادی فکر و استقلال را هم تجربه نکرده است.
وی اظهار داشت: سرمایه‌گذاری در دانشگاه افتخارآمیز است اما باید در کلاس‌های درس تفکر مستقل و شهروند شدن آموزش داده و مسوولیت و حقوق را آموخت و تفکر عقلانی روح دانشگاه شود.
فاضلی گفت: با کاستی فرهنگی در جامعه مواجه‌ایم که مثل کمبود ویتامین در بدن است و در ساختارهای سیاستگذاری و مدیریتی و در حوزه آموزش عالی وجود دارد.
وی افزود: مفهوم حاشیه‌ای شدن فرهنگ دانشگاهی بخشی از کاستی فرهنگی است که در جامعه وجود دارد.
وی اظهار داشت: دانشگاه از نظر من یک فضا است که در آن زندگی کرده و آن را شکل می‌دهیم و در فضا نوعی ساخت آگاهی و نظم معنایی شکل می‌گیرد، دانشگاه یک فضا به معنای این است که استادان و دانشجویان در درون آن تامل و تفکر کرده و بازاندیشی و خودنگری و گفت و گو می‌کنند.
این جامعه شناس گفت: به نظر بسیاری از دانشگاه پژوهان، دانشگاه فضایی است که ما امکان نوع خاصی از بودن و شدن را تجربه می‌کنیم و دانشگاه بخشی از زندگی بوده و مکانی است که در آن مستقر می‌شویم به این شرط که دانشگاه بتواند باری که بر این نام استوار شده را در خود داشته باشد اما اگر به یک بروکراسی بزرگ یا ساختمان تقلیل یابد این مهم محقق نمی‌شود.
وی اظهار داشت: فرهنگ دانشگاهی روحی است که بر کالبد فیزیکی دانشگاه دمیده شده و آن را معنای داده و خونی در رگ دانشگاه است اما اگر این فرهنگ در هسته نباشد در این جا فرهنگ دانشگاهی به حاشیه رانده می‌شود و اگر ایدئولوژی، سیاست و اقتصاد دانشگاه را هدایت کند آن دانشگاه دیگر دانشگاه واقعی نیست چون فرهنگ در آن به حاشیه رفته است.
استاد دانشگاه گفت: دانشگاه را برای توسعه صنعت یا کشاورزی ایجاد نکردند بلکه دانشگاه بزرگترین ابداع انسانی برای انسان شدن انسان‌هاست به همین دلیل وقتی بخواهیم وضعیت دانشگاه را بسنجیم باید ارزیابی شود که انسان‌های آن دانشگاه چگونه هستند.
وی افزود: اگر جامعه‌ای در صلح زندگی نمی‌کند به این دلیل است که فرهنگ دانشگاهی آن جامعه در حاشیه است و دانشگاه در خدمت انسان نیست زیرا صنعت، سازمان بروکراسی و سیاست محصول فرعی دانشگاه می‌تواند باشد و اگر فرهنگ دانشگاهی و دانشگاه فضای یادگیری و تفکر باشد آن انسان هرجا که برود به مثابه انسان دانشگاهی مسوولیت و حقوق خود را می‌شناسد و خلاقیت و نوآوری دارد.
فاضلی گفت: اگر موقعیت ناصلح در جامعه استوار و خشونت امر عادی شود ریشه در این است که دانشگاه ما دانشگاه صلح نیست چون این دانشگاه برای هرچه غیر از انسان است و برای هرچه قوی‌تر باشد فعالیت می‌کند و اگر حکومت، اقتصاد و سیاست قوی‌تر باشد به آن خدمت می‌کند در حالی که دانشگاه فضایی باید باشد که انسان معاصر بتواند در سطح عالی خود را پرورش دهد.
او تصریح کرد: حاشیه شدن فرهنگ دانشگاهی یعنی انسان در دانشگاه به حاشیه رفته و چیزهایی حرمت و قداست پیدا می‌کند که انسانی نیستند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: دانشگاه معبد انسان است تا انسان شیوه شهروند شدن را تمرین کند.
وی آزادی را نخستین رکن دانشگاه دانست و اظهار داشت: هیچ چیز نباید آزادی من برای اندیشه کردن را سلب کند وگرنه دانشگاه و انسان به حاشیه رفته است.
وی گفت: در قرن‌های سوم و چهارم هجری که رنسانس ایرانی و اسلامی بود ما دانشگاه‌هایی داشتیم که در آن دانشگاه‌ها انسان ایرانی امکان اندیشیدن را داشت و می‌توانست آزاد باشد چون آزادی احساس ما از وجود بوده و اگر من فکر کنم که آینده من به خطر افتاده و به دلیل نوع اندیشیدن برچسب می‌خورم قبل از تفکر ناخودآگاه من خاموش می‌شود و سرکوب پنهان آزادی رخ می‌دهد که بدتر از سرکوب آشکار است.
فاضلی تصریح کرد: دانشگاه محل جسارت و شهامت برای پرسشگری و طرح مسئله و آزادی فکر و به چالش کشیدن است.
دومین همایش ملی فرهنگ دانشگاهی روز چهارشنبه ششم آذر با همکاری معاونت فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و سایر نهادهای علمی و فرهنگی کشور در دانشگاه بیرجند گشایش یافت.
دکتر غلامرضا غفاری معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر سید ضیاء هاشمی مدیرعامل سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) و استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران، دکتر حسین میرزایی رییس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دکتر ابراهیم آبادی رییس مرکز نشر دانشگاهی، دکتر نعمت الله فاضلی و دکتر مقصود فراستخواه اساتید برجسته جامعه شناسی کشور از میهمانان افتتاحیه دومین همایش ملی فرهنگ دانشگاهی بودند که اغلب آنان به دلیل لغو پرواز امروز مسیر تهران - بیرجند نتوانستند در این همایش شرکت کنند.
دکتر فاضلی با پرواز دیروز تهران - طبس وارد این شهرستان شد و با خودرو از طبس به بیرجند آمد که رییس دانشگاه بیرجند هم در همایش امروز از این استاد دانشگاه تقدیر کرد.
از یکم اردیبهشت سال گذشته تا دهم آبان امسال که فرصت دریافت مقالات به دبیرخانه همایش بود، ۱۰۰ مقاله به دومین همایش ملی فرهنگ دانشگاهی ارسال و پس از داوری کمیته داوران ۸۰ مقاله تایید و پذیرش شد.
۴۰ داور از اساتید مطرح دانشگاه‌های سراسر کشور کار داوری آثار را برعهده داشتند که از ۸۰ مقاله پذیرش شده توسط کمیته داوران ۱۵ مقاله به شکل سخنرانی ارائه و بقیه مقالات در کتابچه همایش چاپ می‌شود همچنین مجموعه کامل مقالات هم در لوح فشرده تهیه خواهد شد.
دانشگاه بیرجند با بیش از ۴۰ سال سابقه علمی و آموزشی در شرق کشور اکنون حدود ۱۳ هزار دانشجو دارد.
