بنزین گران می‌شود؟

کارشناسان دولتی هرگاه به دنبال یک منبع مالی مطمئن برای تأمین بودجه طرح‌های خود هستند، به اخذ عوارض از محل فروش بنزین فکر می‌کنند. این نخستین‌باری نیست که زمزمه‌هایی در این رابطه شنیده می‌شود.

سال 95 هم دولت در لایحه کنترل ترافیک و آلودگی هوا به مسئله اخذ عوارض از بنزین برای اجرای طرح‌های مرتبط اشاره کرد. مسئولان سازمان جنگل‌ها قبل از اجرای طرح تنفس، منبع مالی مطمئن برای تأمین هزینه‌های نگهداری از جنگل را اخذ عوارض از بنزین می‌دانستند و بسیاری از طرح‌های دیگر وجود دارند که بخش دولتی راه مطمئن تأمین درآمد برای اجرای آنها را اخذ عوارض از قبوضی می‌داند که از جیب ملت هزینه‌های آن پرداخت می‌شود. دولت در لایحه بودجه سال 97 تصمیم به افزایش قیمت بنزین داشت، اما این تصمیم با عدم رأی نمایندگان مجلس منتفی شد. با این‌ حال چندی است زمزمه‌های لزوم افزایش قیمت بنزین در کشور به گوش می‌رسد. هربار گروهی در این رابطه صحبت می‌کنند و به نظر می‌رسد این سخنان تلاش‌هایی در راستای ‌آماده‌کردن اذهان عمومی برای افزایش قیمت بنزین باشد. جدیدترین اظهارات مربوط به مهرداد تقی‌زاده، معاون وزیر راه وشهرسازی، است که به ایلنا گفته است: برای کاهش تعداد تلفات و سوانح جاده‌ای از 16 هزار کشته به 9 هزار کشته در 10 سال،‌ برنامه‌هایی تدوین کرده‌ایم که تحقق آن به اعتبارات 280 هزار میلیاردتومانی نیاز دارد. او از انجام مطالعاتی مبنی‌بر اینکه خودروهای تولید داخل چه سهمی در بروز سوانح جاده‌ای دارند، خبر داده و اعلام نتایج نهایی این طرح را به یک ماه آینده موکول کرده است.

تقی‌زاده در این گفت‌وگو درباره محل تأمین 280 هزار میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح کاهش تلفات جاده‌ای، پیشنهاد افزایش قیمت بنزین را مطرح کرده است. به گفته او، اگر دولت نتواند 280 هزار میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز را تأمین کند، نباید از ما انتظار کاهش تعداد تلفات ناشی از سوانح جاده‌ای را داشته باشد.

‌مردم توان پرداخت هزینه بیشتر را ندارند
در حالی پیشنهاد افزایش قیمت بنزین از سوی معاون وزیر راه مطرح می‌شود که کوروش کرم‌پورحقیقی، دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با «شرق» بیان می‌کند: در این شرایط اقتصادی مردم تحمل افزایش قیمت بنزین را ندارند.

او ادامه می‌دهد: به‌عنوان یک نماینده پیشنهادی را که از سوی همکارانم یا دولت مطرح می‌شود بررسی می‌کنم. اگر پیشنهادات کارشناسی‌شده و منافع ملی را در نظر گرفته باشند، ‌همچنین رضایتمندی مردم در آن باشد، با آن پیشنهاد موافقت می‌کنم.

او به این پرسش که آیا افزایش قیمت بنزین در کاهش سفرها و تلفات جاده‌ای مؤثر بوده است یا خیر، این‌گونه پاسخ می‌دهد: این مسئله به بررسی کارشناسی نیاز دارد. من تاکنون چنین مطالعه‌ای ندیده‌ام. باید بررسی داشته باشیم و از مشاورانم در این ارتباط کمک بگیرم.

دبیر کمیسیون انرژی همچنان از تصمیم مجلس برای مخالفت با افزایش قیمت بنزین در لایحه بودجه سال 97 دفاع می‌کند و بر این باور است که در آن مقطع، شرایط زندگی مردم به نحوی نبوده که بتوانند افزایش بهای بنزین را تحمل کنند. او درباره شرایط کنونی اقتصادی مردم هم همین نظر را دارد، اما تأکید می‌کند: اگر پیشنهاددهندگان لایحه‌ای به مجلس بیاورند که دلایل قانع‌کننده و کافی در آن باشد و پیشنهادشان در جهت تقویت نظام جمهوری اسلامی و رضایتمندی آحاد مردم باشد، بدون شک نظر خود را تغییر خواهم داد.

او تأکید می‌کند: تشخیص فعلی من این است که با هرگونه افزایش قیمت بنزین مخالف هستم، مگر اینکه همکاران من و مسئولان مربوطه دلایلی بیاورند که نظر من را رد کند. آنچه ما در مجلس تصمیم می‌گیریم، وحی منزل نیست. مجلس منعطف است و براساس نیاز جامعه قوانین را تصویب می‌کند و اگر قوانین به اصلاح نیاز داشته باشند، حتما اصلاحات لازم انجام می‌شود.

‌افزایش قیمت، تقاضا را کاهش می‌دهد
تغییر در نرخ بنزین، بر عرضه و تقاضا برای این حامل انرژی قطعا تأثیرگذار است و جامعه و بازار نسبت به این تغییرات واکنش خواهند داشت، اما گویا مطالعه دقیقی درباره این واکنش‌ها وجود ندارد یا اینکه دولتی‌ها نمی‌خواهند به این واکنش‌ها و فشارهای وارده به مردم توجهی کنند که همواره نسخه اخذ عوارض از بنزین می‌پیچند. به اعتقاد بیژن حاج‌محمدرضا، رئیس اتحادیه جایگاه‌داران، با توجه به بی‌پولی مردم، با افزایش قیمت بنزین، میزان تقاضا برای این حامل انرژی کاهش خواهد یافت.

او اضافه می‌کند: هنوز درباره افزایش قیمت بنزین بحثی مطرح نشده است و تاکنون قیمت‌ها را قطعی نکرده‌اند، اما هر بار افزایش نرخ داشتیم، به‌طور طبیعی فروش کاهش یافت. زمانی بنزین را صد تومان می‌فروختیم، اما بعد این رقم به هزار تومان رسید و میزان فروش در این دو مقطع کاملا متفاوت بود. اگر باز این رقم افزایش یابد، قطعا تقاضا کاهش می‌یابد. البته مسئله مهم این است که اعتراضات هم افزایش می‌یابد.

‌بحث افزایش قیمت بنزین در پالایش و پخش مطرح نشده است
اگرچه پیشنهاد معاون وزیر راه برای تأمین اعتبارات طرح کاهش تلفات جاده‌ای افزایش قیمت بنزین و تأمین این اعتبارات از محل اخذ عوارض از بنزین است، اما فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت پالایش و پخش، در گفت‌وگو با «شرق» بیان می‌کند: بحث افزایش قیمت بنزین در شرکت پالایش و پخش مطرح نشده است.

او می‌گوید: البته تعیین‌‌کردن قیمت بنزین بر عهده پالایش و پخش نیست و جای دیگری دراین‌باره تصمیم می‌گیرد.

کوهی درباره اثر افزایش قیمت بنزین بر مصرف هم اطلاعاتی در اختیار ندارد و معتقد است برای اظهار نظر دقیق در این زمینه باید آمار مصرف، قبل و بعد از افزایش قیمت‌ها بررسی شود.

براساس آمارهای منتشرشده میانگین مصرف بنزین در سال 96 حدود 80 میلیون لیتر در روز بود. این مصرف در روزهای پایانی سال و روزهای ابتدایی سال 97 به‌شدت افزایش یافت و شاهد رشد 9 درصدی مصرف بنزین در این ایام بودیم. ازآنجاکه به‌طور طبیعی سالانه مصرف بین هفت تا هشت درصد رشد می‌کند، پیش‌بینی می‌شود امسال به‌طور میانگین روزانه حدود 87 میلیون لیتر بنزین مصرف شود. همین مصرف بالا بسیاری از دولتی‌ها را ترغیب می‌کند که برای تأمین بودجه مطمئن چشم به عوارض ناشی از فروش بنزین بدوزند. گروهی هم افزایش قیمت را راهی برای کاهش مصرف می‌دانند، اما به نظر می‌رسد تازمانی‌که استانداردهای خودروسازی اصلاح نشود و مصرف بنزین در خودروها کاهش نیابد، همچنان شاهد رشد مصرف بنزین در کشور باشیم و با اصلاحات قیمتی نتوانیم روند مصرف در کشور را اصلاح‌کنیم.