دانشمند ایرانی ناسا: زندگی ام تغییر کرد/ نخستین سفر به مریخ، انسان‌محور نیست
حمید برنجی یکی از دانشمندان بزرگ ایرانی است که در ناسا کار کرده و دستاوردهای عظیمی داشته است. او که تئوری‌های بسیار مهم و بزرگی در زمینه کنترل فضاپیمای شاتل روی مدار زمین داشته و حتی ربات کاوشگری هم برای مریخ ساخته است، به دلیل بیماری حدود شش سالی است که به ایران برگشته و در کنار خانواده خود به کارهای علمی‌اش ادامه می‌دهد.
به گزارش جی پلاس، حمید برنجی در پنج خرداد 1337 در کرمانشاه به دنیا آمد و در سن 16 سالگی وارد دانشگاه شد. خودش در مورد زود رفتنش به دانشگاه می‌گوید: «وقتی هنوز به مدرسه نمی‌رفتم، برادرم به من درس می‌داد و قبل از هفت سالگی تا کلاس ششم را خواندم. زمانی که در کرمانشاه برای ثبت نام به مدرسه رفتم، اجازه ندادند که از کلاس هفتم شروع کنم و گفتند که باید از همان کلاس اول شروع کنی. بالاجبار سر کلاس نشستم ولی مادرم می‌دانست که من از این وضعیت ناراحت هستم. برای همین هم من را به شهر بروجرد برد تا در آنجا امتحان متفرقه بدهم و این شد که من کلاس هفتم قبول شدم و در سن 10 سالگی به دبیرستان (در گذشته دبیرستان شش کلاس بود) رفتم و در نتیجه 16 سالگی وارد دانشگاه شدم».
این دانشمند کارشناسی‌اش را از دانشگاه علوم و فناوری تهران و در رشته مهندسی سیستم گرفت و بعد از این دوره بود که به آمریکا سفر کرد و برای ادامه تحصیل در همین رشته به دانشگاه کالیفرنیای جنوبی رفت و کارشناسی ارشد و سپس دکتری‌اش را گرفت. در ماه ژوئن 1979 به لس‌آنجلس سفر کرد تا تحصیلات تکمیلی‌اش را در آنجا ادامه دهد.
حمید برنجی از سال 1986 به استخدام ناسا، سازمان فضایی آمریکا، درآمد و تا سال 2012 به مدت 26 سال در این سازمان مشغول به کار بود. در ابتدا با سمت دستیار تحقیقاتی در ناسا شروع به کار کرد ولی بعد از مدتی به سمت دستیار تحقیقاتی ارشد درآمد.
او هم‌اکنون استادیار دانشگاه‌های کالیفرنیا در برکلی و سانتا کلارا است.
* چه شد که به فکر مهاجرت به آمریکا افتادید؟
برادرم قبل از من به دانشگاه کالیفرنیای جنوبی رفته بود و داشت دکتری‌اش را می‌گرفت. من هم بعد از اینکه لیسانسم را گرفتم پیش برادرم رفتم تا فوق لیسانسم را آنجا بخوانم.
*زمانی که به آمریکا سفر کردید، این مهاجرت چطور شرایط را برایتان تغییر داد؟
زمانی که در ناسا استخدام شدم، زندگی‌ام تغییر کرد.
* تاکنون چند دستاورد یا کار پژوهشی داشته‌اید؟ لطفا کمی در مورد آنها توضیح بدهید.
در سال 1993 شرکتی را با نام «سیستم‌های استنتاجی هوشمند» یا IIS را تاسیس کردم که با کمک این شرکت توانستم در رقابت فاز اول و دوم تحقیقات نوآوری کسب‌وکارهای کوچک ناسا و بنیاد ملی علوم آمریکا برنده شوم.
در سال 1997 نیز تکنیک جدیدی را تحت عنوان «یادگیری تقویتی فازی» یا FRL را اختراع کردم. یادگیری تقویتی یکی از گرایش‌های یادگیری ماشینی است که از روانشناسی رفتارگرایی الهام می‌گیرد. این روش بر رفتارهایی تمرکز دارد که ماشین باید برای بیشینه کردن پاداشش انجام دهد. این مساله، با توجه به گستردگی‌اش، در زمینه‌های گوناگونی بررسی می‌شود. مانند نظریه بازی‌ها، نظریه کنترل، تحقیق در عملیات، نظریه اطلاعات، سامانه چندعامله، هوش ازدحامی، آمار، الگوریتم ژنتیک، بهینه‌سازی بر مبنای شبیه‌سازی.
علاوه بر این، به همراه تیمم یک نمونه ابتدایی از سیستم تعادل Cart-Pole را در مرکز تحقیقات ایمز ناسا درست کردم. در این روش فضاپیمای شاتل برای قرار گرفتن در مدار زمین کنترل می‌شود:
* چه شد که به فکر ورود به ناسا افتادید؟ چطور در ناسا استخدام شدید؟
استاد مشاور تز من، دکتر اوالد هیر، به من پیشنهاد داد که رزومه‌ام را برای مرکز تحقیقات ایمز ناسا بفرستم. من بهانه آوردم که گرین کارت ندارم و ناسا من را نخواهد پذیرفت. ولی زمانی که برای مصاحبه به ناسا رفتم، آنها من را پذیرفتند.
* در ناسا چه کارهایی انجام دادید؟
اولین پروژه‌ای که در مرکز ایمز ناسا انجام دادم، «سامانه استدلال تحت عدم قطعیت» (RUM) بود. از آنجا کهRUM مربوط به مدل‌سازی عدم قطعیت بود، با پروفسور لطفی زاده مشورت کردم. بعد از مشورت با پروفسور لطفی زاده، تحقیق در زمینه یادگیری تقویتی فازی را در ناسا انتخاب کردم.
* هم‌اکنون به چه کاری مشغول هستید و چه سمتی دارید؟
هم‌اکنون در حال نوشتن کتابی در زمینه FRL IEEE هستم که به‌زودی منتشر خواهد شد. IEEE موسسه مهندسان برق و الکترونیک است که یک سازمان بین‌المللی حرفه‌ای و ناسودبر است. خواست این موسسه کمک به پیشبرد فناوری به طور گسترده و حوزه‌های وابسته به مهندسی برق و کامپیوتر و همچنین زمینه‌های وابسته به طور خاص است. این موسسه بیش از ۴۰۰ هزار نفر عضو در ۱۶۰ کشور جهان دارد که ۴۵ درصد این اعضا خارج از ایالات متحده هستند.
به غیر از این در زمینه یادگیری تقویتی فازی هم فعالیت می‌کنم.
افتخارات
* هم‌اکنون ناسا روی چه پروژه‌ای متمرکز است و هدف از آن چیست؟
از آنجا که دیگر در ناسا کار نمی‌کنم، اطلاعاتی که در مورد این سازمان دارم، در حد اخباری است که می‌خوانم. ولی تا جایی که می‌دانم ناسا دارد روی یک تلسکوپ جدید کار می‌کند. این تلسکوپ قرار است دانش ما را به جهان هستی بیشتر کند و به ما بگوید که عمر کهکشان چقدر است. این مساله بسیار مهم است.
* به نظر شما سفر به مریخ تا چند سال دیگر میسر خواهد شد؟
معتقدم که نخستین سفر به مریخ، انسان‌محور نخواهد بود. به این معنا که در ابتدا ربات‌ها باید پا به مریخ بگذارند و بعد از اینکه شرایط مهیا خواهد شد، نوبت به انسان خواهد رسید، ولی به طور کلی این پروسه سال‌ها طول خواهد کشید. همانند بسیاری از دانشمندان دیگر، من هم فکر می‌کنم که این سفر مبتنی بر انسان نخواهد بود و مانند دکتر فیروز نادری، رئیسم در ناسا، معتقدم که در ابتدا کاوشگرهای رباتیک اکتشاف در مریخ را به عهده خواهند گرفت.
یکی از پروژه‌هایی که در ناسا به عنوان یکی از پروژه‌های دکتر نادری انجام دادم، فرود کاوشگری بود که خودم ساختم. این کاوشگر به دنبال حیات در مریخ بود. در مرکز تحقیقات ایمز روی کپی دیگری از این کاوشگر نیز کار کردم که روی مریخ پرواز می‌کرد. در این تحقیقات به این نتیجه رسیدیم که اگر قرار باشد انسان به مریخ سفر کند، این رویداد بسیار هزینه‌بر و زمان‌بر خواهد بود.
* شما که در ناسا کار می‌کنید، حتما نسبت به کهکشان و گیتی درک بهتری دارید. لطفا در مورد حس‌تان از فضا و عالم هستی بگویید.
نمی‌توانم بگویم به صرف این که در ناسا بوده‌ام، درک بیشتری از کهکشان دارم. ولی در کل علاقه شدیدی به فضا دارم و به نظر من فضا محیطی است که هر چه بیشتر در موردش بدانیم، باز هم کم است. گشتن و پیدا کردن اجرام آسمانی جدید در کهکشان برای من بسیار جالب است. در حال حاضر شخصا معتقدم که تبلور ایده‌های ما در فضا در ناسا خلاصه می‌شود. من همیشه از اکتشافات ناسا شگفت‌زده می‌شوم. برای انسان‌ها خیلی مهم است که در مورد کهکشان و عالم هستی بیشتر بداند.
* هم‌اکنون چند ایرانی در ناسا کار می‌کنند؟ به نظر شما ایرانی‌ها چه ویژگی یا توانایی‌هایی دارند که تعداد زیادی از آنها در ناسا مشغول به کار هستند؟
متاسفانه در این زمینه اطلاعاتی ندارم و بهتر است که از منابع دیگری این اطلاعات را بگیرید. از آنجا که ایرانی‌ها بسیار باهوش هستند، ناسا ایرانی‌های بسیاری را استخدام می‌کند.
* آیا شما به موجودات فضایی یا فرازمینی اعتقادی دارید؟
ناسا چندین سیاره را کشف کرده است که اتمسفر مشابهی با کره زمین دارند. در همین راستا معتقدم که فرهنگ‌های مشابهی در این سیارات شکل گرفته است. تکامل این موجودات ما را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
* چه فیلم یا کتاب‌هایی در زمینه علمی –تخیلی خوانده‌اید و کدام یک از آنها را بیشتر از همه دوست داشتید؟
چند سال پیش دکتر بارت کاسکو، یکی از دوستانم که هم‌اکنون پروفسور دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و پیشگام در زمینه منطق فازی است، یک کتاب علمی-تخیلی نوشته است که مربوط به «دستگاه‌های فازی» می‌شود. این کتاب آخرین کتاب علمی- تخیلی است که خوانده‌ام و واقعا دوستش داشتم.
* از نظر شما، محققان ایرانی تا چه اندازه در زمینه ستاره‌شناسی یا پژوهش‌های نجومی پیشرفت داشته‌اند؟
حس من این است که ایرانی‌ها همانند حوزه‌های دیگر در زمینه ستاره‌شناسی نیز بسیار موفق هستند.
* وضعیت دانشجویانی که از ایران به کشورهای دیگر برای تحصیل یا کار مهاجرت می‌کنند، چگونه است؟ در مقایسه با افراد بومی آنجا در چه سطحی هستند؟
معمولا دانشجوهایی که به آمریکا سفر می‌کنند، برای تحصیل در دوره فوق لیسانس می‌آیند و معمولا هم از دانشگاه‌های خوب در تهران فارغ‌التحصیل شده‌اند. این دانشجوها بسیار باهوش و موفق هستند و شرکت‌های آمریکایی به دلیل بک‌گراند خوبی که از ایرانیان جوان دارند، به راحتی این جوانان را استخدام می‌کنند.
خیلی از این افراد که شامل خود من هم می‌شود، بعد از پایان تحصیلات در دانشگاه می‌مانند و به عنوان استاد دانشگاه به کار خود ادامه می‌دهند و به جرات می‌توان گفت که تعداد زیادی از کادر آکادمیک آمریکا را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند.
* به نظر شما نظام آموزش عالی ایران در مقایسه با آمریکا چه مزایا یا معایب و نقص‌هایی دارد؟ وضعیت دانشجویانی که از ایران به کشورهای دیگر برای تحصیل یا کار مهاجرت می‌کنند، چه وضعیتی دارند؟ در مقایسه با افراد بومی آنجا در چه سطحی هستند؟
دانشجویان ایرانی‌ای که برای ادامه تحصیل به آمریکا می‌آیند، خیلی زود متوجه می‌شوند که تحصیلات آنها موضوعات بسیاری را پوشش خواهد داد. به طور کلی باید بگویم که ایرانی‌ها از نظر سواد و آموزش در سطح بالاتری هستند.
* محبوب‌ترین ابزاری که از آن استفاده می‌کنید چیست و برای چه کاری؟
هر ابزاری که بتوانم روی آن از نرم‌افزارهای مربوط به ایمیل به خصوص جی‌میل استفاده کنم، مورد علاقه من است. در واقع من از ابزار الکترونیک بیشتر برای چک کردن ایمیل و همینطور از نرم‌افزار ورد برای نوشتن استفاده می‌کنم.
* زمان‌هایی که اوقات فراغت دارید، چه می‌کنید؟
در زمان‌های فراغت در اینترنت گشت می‌زنم و اگر بتوانم شطرنج بازی می‌کنم.
* میزان سواد و علمی جوانان ایرانی را در چه سطح می‌بینید؟ چه توصیه‌ای به جوانان ایرانی دارید؟
جوانان ایرانی از نظر سواد بالا هستند. توصیه‌ای که به آنها دارم این است که رویاهایشان را دنبال کنند.
* فضای پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاهی آمریکا چگونه است؟ سیستم پژوهشی آنجا چطور دانشجویان و دانشمندان را به تحقیق و پژوهش تشویق می‌کند؟ تفاوت میان فضای آموزشی و تحقیقاتی در ایران و آمریکا چیست؟
من اوائل دوران تحصیلات تکمیلی‌ام دستیار آموزش یا کمک استاد مرکز تحصیلات تکمیلی «کک» شدم. از همین رو فکر می‌کنم که دستیار آموزش یا دستیار تحقیقاتی مکانیسم خوبی برای دانشگاه‌هاست تا از دانشجویان حمایت کنند.
به طور مثال، خود من زمانی که می‌خواستم کارهای فارغ‌التحصیلی‌ام را انجام دهم، اولین دستیار تحقیقاتی‌ام را در دانشگاه گرفتم چون نیاز به مهارت برنامه‌ریزی کامپیوتر داشتم. در دوران تحصیلم در ایران فقط زبان برنامه‌نویسی «فورترن» را یاد گرفته بودم ولی در آنجا نیاز به زبان‌های برنامه‌نویسی دیگری داشتم.
* با توجه به اینکه چند سالی است به ایران برگشته‌اید، دوست دارید در ایران چه امکاناتی وجود داشته باشد تا به کارهای تحقیقی‌تان ادامه دهید؟
اینترنت سریع‌تر!
دکتر به همراه خواهرانش
* آرزوی بزرگ‌تان برای خودتان و دنیا چیست؟
برای دنیا آرزوی صلح دارم تا مردم به راحتی به منافع انسانی خود پی ببرند. آرزوی من دنیایی است که در صلح باشد و در آن از جنگ خبری نباشد و مردم به جای ساخت اسلحه، شروع به کارهای فرهنگی کنند.
برای خودم هم آرزو می‌کنم که انسان وارسته و خوبی باشم و تا موقعی که از این دنیا بروم کاری کنم که ماندگار باشم. آرزو می‌کنم که زودتر کتاب‌هایی که در دست نوشتن دارم، چاپ کنم و در رشته خودم ماندگار باشم.
دیدگاه تان را بنویسید