اگر سال‌ها پیش کسی درباره توقف زمان حرف می‌زد و به شما می‌گفت که راهی برای آن می‌شناسد،باور نمی‌کردید، اما امروز شما به راحتی قادر به انجام این کار هستید؛ می‌توانید جنین فرزندتان را در یک مرکز درمان ناباروری نگهداری کنید و چندسال دیگر او را در رحم خود بپرورانید؛ کاری که مدت‌هاست در ایران به عنوان یکی از راه‌های حفظ قدرت باروری در افراد انجام می‌شود.
به گزارش جی پلاس، حفظ باروری زمانی برایمان اهمیت پیدا می‌کند که نگران از دست دادن آن باشیم. این نگرانی ممکن است به دلیل ابتلا به نوعی بیماری یا بالا رفتن سن باشد. آن طور که متخصصان می‌گویند قدرت باروری در زنان از ۴۵ سالگی به بعد کاهش پیدا می‌کند. با وجود اینکه این توانایی در مردان بیشتر از زنان است، اما آن هم محدودیت‌هایی دارد و در طول زمان کاهش می‌یابد.
دکتر محمدرضا صادقی - رئیس پژوهشگاه ابن سینا و جنین شناس- می‌گوید: الگوی زندگی ما در طول زمان دچار تغییرات شگرفی شده و جابجایی اولویت‌های زنان و مردان باعث تاخیر در زمان فرزندآوری شده است؛ به همین دلیل امروز راه‌هایی برای حفظ قدرت باروری ایجاد شده است. راه‌هایی که حتی شنیدن نام‌شان تا چند سال گذشته غیرقابل بارور بود: فریز کردن تخمک، اسپرم و جنین.
صادقی درباره استفاده از شیوه‌های حفظ باروری توضیح داد و گفت: در گذشته نه چندان دور وقتی دختری به سن ۱۵ سالگی و یا پسری به سن ۲۰ سالگی می‌رسید تمامی شرایط برای ازدواج آنها فراهم بود، اما امروزه تغییرات الگوی زندگی، صنعتی شدن و مدرنیته، اولویت‌های قبلی را تغییر داده است. در حال حاضر شاید تحصیل انتخاب اول یک زن باشد و ازدواج در اولویت‌های بعدی او قرار گیرد. علاوه بر آن شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد به دلیل تغییرات سبک زندگی مانند الگوی تغذیه و کاهش فعالیت‌های بدنی، سن بلوغ کاهش یافته است. امروزه بسیاری از جوانان با تاخیر در تشکیل زندگی مشترک، ازدواج خود را به سن بعد از ۳۰ سالگی منتقل می‌کنند؛ این یعنی حداقل ۱۵ سال تعویق و تاخیر در استفاده از قدرت باروری.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا تصریح کرد: در حال حاضرنگرش افراد، خانواده‌ها ، شرایط جامعه و ... دست به دست هم داده‌اند که نتیجه آن افزایش سن ازدواج و تاخیر در فرزنددار شدن است. اگر زوجی بعد از ۳۰ سالگی ازدواج کنند، فرزندآوری را به دلیل برخی مشکلات به تاخیر می‌اندازند. از طرف دیگر تحقیقات گسترده پزشکی ثابت کرده است که بارداری پس از ۴۰ سالگی با افزایش احتمال تولد فرزند با نقایص ژنتیکی و مادرزادی همراه است. علاوه بر این بارداری‌های بعد از این سن به عنوان بارداری‌های پرخطر تقسیم بندی می‌شوند که اغلب مادر دچار مشکلاتی مانند مسمومیت، فشار خون و دیابت و ... هنگام بارداری می‌شود.
قدرت باروری از چه سنی کاهش پیدا می‌کند؟
صادقی با بیان اینکه طول دوره باروری بویژه در زنان در جوامع و نژادهای مختلف به شرایط اقلیمی و ژنتیک آنها بستگی دارد، ادامه داد: در جامعه ما به صورت میانگین از ۴۰ سالگی قدرت باروری به شدت افت کرده و پس از ۴۵ سالگی یک زن به یائسگی نزدیک می‌شود. در کنار همه این موارد باید توجه کرد برای اینکه نرخ رشد جمعیت در یک جامعه ثابت بماند، هر زوجی باید بیش از دو فرزند داشته باشد، اما وقتی سن ازدواج افزایش پیدا می‌کند، زوج‌ها فرصت کافی برای داشتن بیش از یک فرزند را نخواهند داشت؛ به همین دلیل با توجه به تمام دلایل مطرح شده، لزوم حفظ قدرت باروری در مردان و زنان کاملا روشن و مشخص است.
صادقی در ادامه با بیان اینکه قدرت باروری در زنان بین سنین ۲۵ سال تا ۳۵ سال در نقطه اوج خود قرار دارد، افزود: این قدرت به این دلیل حفظ می‌شود که فرد در سنین بالاتر برای باردارشدن با گامت خود، نگرانی نداشته باشد. حفظ باروری برای برخی افراد کاربرد پیشگیری و برای بعضی از آنها حکم درمان را دارد؛ برای مثال این کار برای مبتلایان به سرطان می‌تواند هم جنبه پیشگیری و هم جنبه درمان داشته باشد. در حال حاضر امید به زندگی و احتمال زنده ماندن در مبتلایان به سرطان نیز افزایش یافته است، اما درمان‌های رایجی که برای درمان سرطان استفاده می‌شود، بیشترین آسیب را به قدرت باروری فرد وارد می‌کند. با توجه به این موضوع قبل از اینکه بیماران به این مرحله برسند می‌توان قدرت باروری آنها را حفظ کرد. در مورد زوج‌های نابارور، ناباروری ناشی از علل متنوعی از جمله انسداد لوله‌های انتقال اسپرم، تخمک، مشکلات رحمی یا علل ژنتیکی و ... است؛ به همین دلیل این افراد می‌توانند کاندیدای حفظ همان حداقل قدرت باروری گاهی مختل نیز باشند.
همه روش‌های حفظ باروری در زنان و مردان
رئیس پژوهشگاه ابن سینا اضافه کرد: نوع حفظ باروری بسته به سن، جنسیت و نوع مشکل در باروری فرد و ... متفاوت است. اگر کودک پسری قبل از سن بلوغ به سرطان یا سایر بیماری‌های نیازمند به شیمی درمانی مبتلا شود، تنها انتخاب موجود برای حفظ قدرت باروری برای آینده، برداشت بخشی از بافت بیضه و یا یک بیضه کامل کودک و نگهداری آن در شرایط انجماد برای استفاده در باروری آینده او است؛ چون شیمی درمانی به بافت بیضه آسیب می‌رساند. امروز تکنولوژی به این سمت پیش رفته است که بتوان برای این بافت شرایطی ایجاد کرد که مراحل تولید و بلوغ اسپرم را در خارج از بدن طی کند یا بافت برداشته شده را بعد از درمان سرطان و کسب سلامت کامل فرد به بدن او بازگرداند.
به گفته صادقی، اگر مردی بالغ باشد و به نوعی بیماری مبتلا شود که به قدرت باروری او آسیب بزند، می‌توان اسپرم او را منجمد و نگهداری کرد. در یک فرد بالغ سالم روزانه به صورت میانگین بیش از ۱۰۰ میلیون اسپرم توسط دو بیضه تولید می‌شود؛ به همین دلیل در هر انزال بیش از ۳۰۰ میلیون اسپرم تخلیه می‌شود. اسپرم به عنوان مهم‌ترین سلول برای تداوم نسل در کنار تخمک، سلول بسیار مقاومی است و امکان حفظ و نگهداری آن به صورت منجمد وجود دارد. این کار سابقه بیش از ۵۰ سال دارد.
صادقی ادامه داد: انجماد بافت بیضه و در نهایت استخراج اسپرم از بافت ذوب شده برای تولید جنین در خارج بدن، یکی دیگر از راه‌های حفظ باروری در مردان بالغی است که فاقد اسپرم در مایع انزال هستند.
رئیس پژوهشگاه ابن سینا درباره راه‌های حفظ باروری در زنان نیز توضیح داد و گفت: اگر دختری به سن بلوغ نرسیده باشد و دچار نوعی بیماری شود که به باروری او آسیب می‌زند، می‌توان بخشی از بافت تخمدان او را برداشت و در دمای منجمد برای استفاده در آینده نگهداری کرد. انجماد تخمک نیز یکی از راه‌های حفظ باروری در زنان بالغ، قبل و بعد از ازدواج است. هر خانم در ماه تنها یک تخمک بالغ تولید می‌کند، اما این امکان وجود دارد که با تحریک تخمک‌گذاری و استفاده از داروهای هورمونی این تعداد را به ۱۰ و حتی تعداد بیشتر تخمک رساند و پس از به دست آمدن این تخمک‌ها ، آنها را برای استفاده در آینده فرد منجمد کرد. همچنین اگر زنی مبتلا به سرطان باشد و نتوان او را تحت درمان هورمونی قرار داد، یا در دختران نابالغ، گزینه دیگری برای حفظ باروری وجود دارد و آن امکان برداشت و انجماد بافت تخمدان است. این بافت غنی از تخمک‌های نارس است که پس از انجماد و ذوب مجدد می‌تواند مراحل رشد و بلوغ تخمک را در داخل و یا خارج از بدن طی کند.
امکان انجماد جنین
صادقی درباره شیوه حفظ باروری از طریق انجماد جنین نیز توضیحاتی را ارائه داد و گفت: اگر زوجی ازدواج کرده باشند، انتخاب دیگری به نام نگهداری جنین برای آنها وجود دارد؛ زوج‌هایی که می‌خواهند دیرتر صاحب فرزند شوند، ممکن است قدرت باروری‌شان کاهش پیدا کند. آنها می‌توانند جنین خود را منجمد کرده و چند سال بعد از همان جنین‌ها برای فرزنددار شدن خود استفاده کنند. در این روش تعداد زیادی جنین در مراحل اولیه تکوین خود منجمد و نگهداری می‌شود. امروزه تکنولوژی نگهداری جنین بسیار پیشرفته شده است و تقریبا ۱۰۰ درصد این جنین‌ها برای مدت زمان طولانی باقی می‌مانند. الزاما همه این جنین‌ها در داخل رحم، جایگزین نمی‌شوند و رحم بر اساس کیفیت و ... یک یا تعداد بیشتر از آنها را انتخاب می‌کند.
وی درباره الزامات قانونی انجام این روش‌ها نیز اظهار کرد: انجام کلیه روش‌های حفظ باروری موجود کاملا قانونی و مطابق با دستورالعمل‌های وزارت بهداشت است. علاوه بر این در حال حاضر در کشور قانون اهدای جنین وجود دارد، اما برای اهدای گامت قانونی نداریم.
صادقی درباره هزینه‌های حفظ باروری و نگهداری از اسپرم، تخمک و جنین نیز گفت: انجماد اسپرم و تخمک و جنین در ظروف متعددی برای استفاده در دفعات مکرر انجام می‌شود که بر اساس تعرفه‌های موجود و در مقایسه با سایر کشورهای منطقه و همسایه هزینه‌ای حداقلی به شمار می‌آید. همچنین هزینه‌های نگهداری سالیانه بافت‌های تولید مثلی، اسپرم، تخمک و جنین بسیار ناچیز است. در حال حاضر بیمه‌های پایه هزینه‌های حفظ باروری را پوشش نمی‌دهند، اما امکان پرداخت از طریق بیمه‌های تکمیلی وجود دارد.
