بدن کودک شما چقدر آهن نیاز دارد؟/ عواقب کمبود آهن در کودکان؟/ کدام مواد غذایی بیشترین آهن را دارند؟

شروع خطر کمبود آهن در کودکان در حدود یک سالگی است. مصرف زیاد شیرگاو می تواند با کمبود آهن مرتبط باشد، زیرا شیر میزان آهن بسیار کمی داشته و در جلوگیری از جذب آهن موثر است.

آهن یکی از مواد ضروری برای رشد و نمو مناسب کودکان است و کمبود آن می ‌تواند تاثیراتی منفی بر روند رشد آن ها بگذارد.بنابراین والدین باید دقت داشته باشند که رژیم غذایی فرزندشان حاوی مقدار کافی آهن باشد، در غیر این صورت کودک ممکن است دچار مشکلی به نام “فقر آهن” شده و کم ‌خونی فقرآهن را نیز تجربه کند.

بیشترین میزان آهن، در هموگلوبین موجود در گلبول قرمز است که وظیفه اصلی آن حمل اکسیژن از ریه به بافت‌ ها است.اگر آهن کافی به بدن نرسد گلبول قرمز به میزان کافی تولید نمی ‌شود و در نتیجه فقر آهن پدید می‌ آید.

کمبود این ماده در بدن موجب خستگی، مشکلات تنفس، کاهش فعالیت بدنی و بروز مشکلاتی در یادگیری کودکان می ‌شود که می ‌تواند عواقب زیادی داشته باشد.

برای درمان کم خونی فقر آهن چه باید کرد؟

امروزه با تغذیه ی صحیح، فقر آهن در کودکان کمتر دیده می ‌شود اما در بعضی مناطق هنوز هم این مشکل شایع است و به همین دلیل باید مکمل ‌های آهن به صورت قطره ‌های خوراکی برای کودک مصرف شود تا نیاز وی به آهن برطرف شود.

نوزاد تا حدود شش ماهگی، از ذخیره‌های آهن موجود در بدن خود استفاده می ‌کند اما بعد از آن باید برنامه غذایی او طوری تنظیم شود که مواد حاوی آهن در آن گنجانده شود.

شروع خطر کمبود آهن در کودکان در حدود یک سالگی است.مصرف زیاد شیرگاو می تواند با کمبود آهن مرتبط باشد، زیرا شیر میزان آهن بسیار کمی داشته و در جلوگیری از جذب آهن موثر است.علائم کمبود آهن شامل خستگی، رنگ پریدگی، کج خلقی، کاهش اشتها و ضربان قلب سریع است.خوراندن موادغذایی غنی از آهن به کودک نوپا می تواند در جلوگیری از بروز این شرایط مفید باشد.نیاز توصیه شده روزانه آهن برای یک کودک ۳ ساله ۷ میلی گرم است.

میزان نرمال آهن در کودکان

برای رشد و تکامل کودک باید مقدار ثابتی آهن در رژیم غذایی‌اش وجود داشته باشد؛ کودکان ۷ تا ۱۲ ماهه ۱۱ میلی‌ گرم، یک تا ۳ ساله ۷ میلی ‌گرم، ۴ تا ۸ ساله ۱۰ میلی ‌گرم، ۹ تا ۱۳ ساله ۸ میلی ‌گرم، دختران ۱۴ تا ۱۸ ساله ۱۵ میلی‌ گرم و پسران در این سنین ۱۱ میلی‌ گرم آهن به صورت روزانه احتیاج دارند.

درمان کم خونی فقر آهن سبزیجات برگ سبز از جمله اسفناج، برگ چغندر و کلم کیل حاوی سطوح بالایی از آهن می باشند.

مواد غذایی سرشار از آهن برای کودکان کدامند؟

گوشت قرمز

جذب آهن از منابع غذایی حیوانی بسیار موثرتر از موادغذایی گیاهی است،بنابراین استفاده ی کودکان نوپا از گوشت قرمز می تواند انتخاب خوبی باشد.مصرف ۸۵ گرم از گوشت گاو ۲.۲ تا ۳ میلی گرم آهن دارد.

لوبیاها و عدس ها

یک فنجان لوبیا سیاه ۳.۶ میلی گرم آهن برای بدن فراهم می کند.عدس ها نیز ۶.۶ میلی گرم آهن در هر فنجان دارند. همچنین سایر لوبیاها نیز ارزش غذایی مشابهی دارند.

غلات و دانه های غنی شده با آهن

بسیاری از غلات صبحانه و نان ها، غنی شده با آهن می باشند،برای اطمینان می توانید به برچسب روی محصول رجوع کنید.غلات کامل و نان های تهیه شده از غلات کامل نیز به طور طبیعی مقدار قابل توجهی آهن دارند.جودوسر نیز از غنی ترین منابع آهن به حساب می آید،به طوریکه هر یک فنجان از این ماده غذایی حاوی ۲ میلی گرم آهن است.

سبزیجات برگ سبز

سبزیجات برگ سبز از جمله اسفناج، برگ چغندر و کلم کیل حاوی سطوح بالایی از آهن می باشند.یک فنجان اسفناج پخته شده بیشتر از ۶ میلی گرم آهن دارد.همچنین همین میزان از کلم کیل پخته شده ۱ میلی گرم آهن دارد.

لوبیا سویا

لوبیا سویا منبعی غنی از آهن به حساب می آید.یکی از راه های آسان برای دسترسی به فواید غذایی سویا، مصرف توفو در رژیم غذایی است.یک فنجان توفوی سفت ۴ میلی گرم آهن دارد.همچنین استفاده از لوبیا سویا سبز نیز بسیار مفید خواهد بود.مصرف یک فنجان لوبیا سویا حاوی ۷ میلی گرم آهن است.

کشمش، آلو سیاه و زردآلو به صورت خشک شده میزان بالایی آهن دارندو می تواند میان وعده ی مناسبی برای کودکان سه ساله باشد.همچنین نصف فنجان کشمش ۱.۵ میلی گرم آهن برای بدن فراهم می کند.همین میزان از زردآلو خشک شده حاوی ۱.۸ میلی گرم آهن است.آلو سیاه خشک شده نیز ۰.۸ میلی گرم آهن در هر نصف فنجان دارد.

مغزهای آجیل و دانه ها

مغزهای آجیل و دانه ها میان وعده های خوبی برای کودکان نوپا به حساب می آیند و میزان بالایی آهن دارند.بادام هندی غنی از آهن بوده و نصف فنجان از آن حاوی ۵میلی گرم آهن است.پسته نیز ۲.۵ میلی گرم آهن، دانه های آفتابگردان ۳.۲ میلی گرم آهن و دانه های کدوتنبل۱۰ میلی گرم آهن در هر نصف فنجان دارند.

 نیاز روزانه کودک به آهن با توجه به سن چه میزان است؟

۷ تا ۱۲ ماهگی ۱۱ میلی گرم

۱۲ تا ۳۶ ماهگی ۷ میلی گرم

۴ تا ۸ سالگی ۱۰ میلی گرم

۹ تا ۱۳ سالگی ۸ میلی گرم

چند نوع آهن وجود دارد؟

آهن دارای دو نوع است که به گروه اول آن، هِم یا HEME IRON گفته می‌شود که در گوشت وجود دارد و به سادگی جذب بدن می‌شود.

گروه دوم را آهن غیر هِم یا IRON NON-HEME می‌نامند که در حبوبات، سبزیجات و غلات وجود دارد.

 قطره آهن به خودی خود موجب پوسیدگی دندان نمی شود

همکاران دندانپزشک زیاد دیده اند که عموما پدر و مادرها پوسیدگی دندان کودکشان را ناشی از مصرف قطره آهن ذکر می کنند اما باید بدانید که تحقیقات و مستندات علمی نشان می دهد که قطره آهن به خودی خود موجب پوسیدگی دندان نمی شود. جا دارد در اینجا نیز ذکر شود که تنها عامل پوسیدگی دندان فعالیت میکروبی(باکتری) است.که این باکتریها برای فعالیت (و در نتیجه ایجاد پوسیدگی)به مواد قندی نیاز دارند.

البته شیرین کننده استفاده شده در قطره آهن از ترکیبات غیر پوسیدگی زا مانند سدیم ساخارین است.پس بدون هیچ نگرانی در زمینه پوسیدگی دندان کودک می توانید قطره آهن را مصرف کنید.اما متاسفانه به دلیل عدم اطلاع، تعدادی از والدین به دلیل مقصر دانستن قطره آهن در ایجاد پوسیدگی ،از خوراندن این مکمل مهم به کودکانشان امتناع می کنند.

مقدار قطره آهن برای کودک یک ساله

نوزادانی که پس از ۳۸ هفته بارداری متولد می‌شوند، تا سن چهار ماهگی نیازی به قطره آهن ندارند. 
برای نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند: شیر مادر دارای مقادیر اندکی آهن است. به همین دلیل نوزادانی که منحصرا از شیر مادر تغذیه می‌کنند، پس از چهار ماهگی در معرض خطر کمبود آهن قرار دارند.
پزشکان توصیه می‌کنند این نوزادان به میزان ۱ میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز از مکمل آهن مایع استفاده کنند. این روند تا سن شش ماهگی نوزاد و شروع غذای کمکی ادامه دارد.
پس از شش ماهگی با توجه به میزان مصرف مواد غذایی غنی شده از آهن، پزشک میزان مورد نیاز مکمل آهن را تجویز می‌کند.
نوزادانی که علاوه بر شیر مادر از شیر خشک نیز تغذیه می‌کنند: اگر عمده تغذیه نوزاد در روز از شیر مادر است و تنها گاهی اوقات از شیر خشک غنی شده از آهن تغذیه می‌کند، طبق دستورالعمل داده شده برای نوزادانی که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کنند رفتار کنید.
نوزادانی که تنها از شیر خشک تغذیه می‌کنند: برای این نوزادان، توصیه می‌شود از زمان تولد تا یکسالگی از شیرخشک غنی شده با آهن (دارای ۴ تا ۱۲ میلی گرم آهن) استفاده کنید.
نوزادان نارس: این نوزادان دارای ذخیره آهن کمتری نسبت به دیگران هستند؛ بنابراین نیاز به دریافت آهن بیشتری دارند. پزشک با توجه به شرایط جسمی نوزاد، میزان آهن مورد نیاز او را تعیین می‌کند.