سیستان‌وبلوچستان سرزمین ناشناخته ها/«ساربوک» مکانی زیبا و تاریخی

به گزارش جی پلاس، استان سیستان و بلوچستان یکی از مناطق قدیمی و تاریخی ایران است که دارای دیدنی‌ها و اماکن تاریخی بسیاری است که کمتر مورد توجه واقع شده‌ است در واقع در این استان مکان های پنهانی وجود دارد که می تواند در اذهان هر گردشگری زیبایی ها را به خوبی ترسیم کند.

جلوه های زیبا و دیدنی سیستان و بلوچستان از دریاچه هامون تا سواحل مکران در فصول مختلف، تنوع دل انگیزی را به همراه دارد و در واقع می توان این استان را سرزمین ناشناخته ها نامگذاری کرد، از همین رو شهرستان ها، بخش ها و حتی روستاهای بیشماری در این استان وجود دارد که دارای زیبایی های بی نظیری است.

بخش «ساربوک» از توابع شهرستان «قصرقند» نیز یکی از این مناطق ناشناخته و زیبای این استان است که از طبیعتی بسیار زیبا، جذاب و بکر برخوردار است که هر ساله گردشگران زیادی را به سوی خود فرا می‌خواند.

فرماندار شهرستان قصرقند در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: در حال حاضر کار نظافت و زیبا سازی مکان های تاریخی و گردشگری این شهرستان خصوصا بخش «ساربوک» با مشارکت بخشداری و دهیاری ها برای میزبانی از میهمانان نوروزی در حال انجام است.

حمیرا ریگی افزود: بخش «ساربوک» دارای آثار باستانی و جاذبه‌های طبیعی بکر و بسیار جذابی است که مسافران نوروزی می‌توانند بخشی از سفر خود به سیستان و بلوچستان را به این منطقه اختصاص بدهند.

وی گفت: آبشارهای آبادی «گرکور»، «نابئین»، «مورتینس»، قلعه تاریخی «بوگ»، کوه باستانی «گت»، سد «زیردان»، مساجد تاریخی و بسیاری از جاذبه‌های دیگر در این منطقه وجود دارد که چشم هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد.

وی ادامه داد: شالیزارهای سرسبز، نخلستان‌های انبوه، باغات میوه‌های گرمسیری، بناهای تاریخی و باستانی، جاذبه‌های طبیعی و آبشارهای زیبا و بکر نیز از جمله دیگر جاذبه های فراموش نشدنی این منطقه است.

فرماندار شهرستان قصرقند خاطرنشان کرد: در همه روستاها و مناطق گردشگری و تاریخی بخش «ساربوک» بنر هدایت مسیر توسط اعضای شورا و دهیاران روستا نصب شده است.

وی ادامه داد: بخشداری «ساربوک» با همکاری فرمانداری قصرقند برای اولین بار با برنامه ریزی متفاوت تری از سالیان گذشته و برنامه‌های مشخص امسال نیز در خدمت مردم و مسافرین نوروزی است.

 از همین رو برخی از مکان های تاریخی، گردشگری و تفریحی بخش ساربوک در ادامه معرفی می شود.

قلعه شهداد

روستای «کوشوک» در گذشته دارای قلعه‌ای بوده به نام «شهداد» که در این روستا واقع شده است، به گفته تاریخ شناسان، قدمت این «کوشک» مرتفع به ۷۰۰ سال پیش بر می گردد به طوری که انواع و اقسام ظروف‌سفالی با نقش و نگاره‌های عجیب در این محل یافت شده است اما متاسفانه این قلعه تاریخی اکنون از بین رفته و فقط آثارش به جا مانده است.

مسجد تاریخی روستای «کوشوک»

این مسجد در قسمت شرقی روستای «کوشوک» در مسیر «گهجن» به «کوشوک» واقع شده است و با قدمتی ۳۵۰ ساله توسط شخصی مذهبی به نام «کرمبیک» ساخته شده است و جنس ساختمانی آن از خشت و گل است که ۹ بار در طول زمان توسط اهالی روستا مرمت شده است که درختان کنار و نخل های اطراف و همچنین انجیر معابد در محوطه مسجد نمایی زیبایی را در اطراف این مسجد خلق کرده است.

گورستان‌های بخش «ساربوک»

قبرستان «توکل»: مربوط به سده‌های متاخر و دوران‌ تاریخی پس از اسلام است که در بخش ساربوک شهرستان قصرقند و در فاصله یک کیلومتری جنوب روستای «توکل» واقع شده است و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۵۹۲۵ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گورستان «بگ»: این گورستان هم مربوط به سده‌های متاخر و دوران تاریخی پس از اسلام است که در حاشیه جاده «بگ» به «توکل» واقع شده و این اثر هم در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۵۹۰۸ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قبرستان «بان شیب»: مربوط به سده‌های میانه دوران‌ تاریخی پس از اسلام (۶ تا ۹ هجری قمری) است و در  ۵۰۰ متری شرق روستای کوشک واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۷ با شماره ثبت ۲۵۸۶۰ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

علاوه بر این نقاط تاریخی مکان های طبیعی بکر و زیبای دیگری هم در این بخش قرار دارد که نمونه هایی از آنها عبارت است از:

آبشار «آبند» ساربوک

آبشار آبند بخش ساربوک: این آبشار به دلیل کمی بارش در منطقه به صورت فصلی است و بیشتر در فصولی که بارش وجود دارد جریان دارد و در بخش ساربوک در ۱۵ کیلومتری شهرستان قصرقندو ۴۵ کیلومتری مسیر نیکشهر به قصرقند واقع شده است.

ساربوک از شمال به کوه «آبند»، از جنوب به روستاهای «توکل» و «کلمت» و رودخانه «کاجو» ، از شرق به روستای «لوریانی» و از غرب به روستای «دزبن» منتهی می‌شود.

از دیگر جاذبه‌های گردشگری ساربوک که از اهمیت خاصی برخوردار است می‌توان به آبشار طبیعی آبند، گزدان، سهاکی، گرکور، نابئین، تنک، ندانی شیپ، جنگل‌های طبیعی چات سر، لد، مچ جنگل و کمر پشت اشاره کرد.

درخت کرک یا انجیر معابد

یکی از قدیمی‌ترین درختان و از آثار باستانی بخش ساربوک درخت «کرک» یا انجیر معابد است که در روستای «کوه بن» واقع است و از قدمتی چند صد ساله برخوردار است، به گفته قدیمی‌ها و بزرگان روستا این درخت نماد پایداری و استقامت مردم روستا و نماد دوستی است که هنوز هم با گذشت چند سال از کوچ مردم «کوه بن» به روستای «حاجی‌آباد» مثل کوه استوار و سرسبز ایستاده است، این درخت در کنار مسجد داخل بازار «کوه بن» قرار گرفته است.

درخت انار شیطان

انار شیطان، با نام انگلیسی (Desert Teak) و نام علمی (Tecomella undulata) به نام بلوچی «پرپگ» درخت یا درختچه‌ای کوچک از تیره پیچ  (Bignoniaceae)، یکی از زیباترین درختان گل دهنده دنیا و بومی کشور هندوستان است.

این درخت ویژه مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر است و بسیار مقاوم به خشکی، یخ‌زدگی و آتش‌سوزی است، پوست این درخت خواص دارویی دارد و برگ‌های آن هم خوراک دام است.

چوب محکم و بادوام انار شیطان برای ساخت وسایل چوبی و منبت‌کاری کاربرد دارد و بذرهای آن برای درمان جراحت و ورم‌های چرکی استفاده می‌شود.

این گونه گیاهی که گسترش طبیعی آن محدود به شمال غرب هند، پاکستان، شرق افغانستان، جنوب ایران و شبه جزیره عربستان است عمدتا به منظور جنگل‌کاری، بیابان‌زدایی و احداث فضای سبز پهنه‌های خشک استفاده می‌شود.

این درخت از گونه‌های مهم و کمیاب مناطق بیابانی و خشک در جنوب ایران است که در استان سیستان و بلوچستان به صورت توده‌های کوچک نسبتا خالص پراکنش دارد اما متاسفانه رویشگاه‌های آن تحت تأثیر عوامل مختلف در دست تخریب است و ممکن است در چند سال آینده این درخت زیبا را در جنوب نداشته باشیم، این گونه کمیاب به صورت پراکنده در چند نقطه از بخش ساربوک شهرستان قصرقند دیده می‌شود که با شکوفه‌ دهی منظره بسیار زیبایی را ایجاد می کند.

نکته دیگری که جزء جاذبه های خاص استان سیستان و بلوچستان است غذاهای سنتی و لذیذ این خطه از ایران اسلامی است از غذاهای سنتی این منطقه می‌توان به «چانگال»، «تباهِگ»، «تنورچه هارگ»، «حلوای شیرگی»، «نان تیموش»، «نارشت»، «کتک»، «حارگ» و «همبی‌نا» را نام برد.

همچنین از جمله صنایع دستی این بخش آهنگری، حصیربافی و سوزن‌دوزی است که مانند سایر نواحی بلوچستان در این منطقه نیز وجود دارد و بهترین نمونه‌های سوزن‌دوزی شده در بخش ساربوک دیده می شود.

صنایع دستی بخش ساربوک:

یکی از پتانسیل های بسیار خوب و درخشان بخش ساربوک وجود صنایع دستی غنی و ارزشمند است که این بخش را به موزه زنده صنایع دستی تبدیل کرده است.

سوزن دوزی بخش ساربوک و نوع دوخت متمایز شیرازه به عنوان قدیمی ترین دوخت در بلوچستان از شاهکارهای زنان صنعتگر این بخش  است.

مهمترین ویژگی این نوع سوزن دوزی در مقایسه با سایر شهرها این است که صنعتگران مستقیم بر روی پارچه لباس دوخت را پیاده می کنند و نیاز به الحاق ندارد.

از دیگر صنایع دستی منطقه و مهمترین صنعتی که قابل مقایسه با دیگر نمونه هایش در استان است هنر حصیربافی است.

حصیربافی جایگاه ویژه ای در زندگی مردمان این دیار دارد مواد اولیه آن از برگ درختان نخل وحشی یا «داز» تهیه می شود و تولید آن عبارتند از جارو(روپگ) کمربند(پرند) سواس(کفش) مصله (جانماز) کچور(خورجین) کپات(سبدکوچک) و انواع وسایل تزیینی است که مهمترین مرکز تولید و کارگاه آن روستای ساربوک  است.

از دیگر هنرهای سنتی و صنایع دستی قصرقند هنر آهنگری است که در قالب ساخت لوازم مصرفی نظیر لوازم آشپزخانه شامل چاقو، ملاقه، دیگ و لوازم کشاورزی نظیر داس، بیل، تبر است که در بخش ساربوک تولیدمی شود.

ساز بلوچی دهل وسرنا

دهل وسرنا مشتقی از سازهای ضربی وبادی است که از سالیان بسیار دور در سرزمین بلوچستان وعلی الخصوص دربخش ساربوک  رایج است این سنت باستانی و ارزشمند هم اکنون در بسیار از شادی ها و مناسبات آذین بخش محافل سرور وشادی است.

از دیگر جاذبه‌های گردشگری بخش ساربوک، روستاهای بزرگ و مهم منطقه هستند شامل روستای «حمیری»، این روستا یکی از پرجمعیت‌ترین روستای بخش ساربوک است و از قدیم جزء مراکز بزرگ و پر جمعیت این منطقه بوده است.

این روستا در کناره رودخانه کاجو قرار گرفته و همچون دیگر نواحی بخش ساربوک سرسبز و دارای باغ‌های مرکبات و نخیلات است، در این روستا، قوم معتبر و کهنسال «هوت» ساکن هستند و «شاه محمد هوتی» بزرگ این خاندان از  معتبران  و مورد  اعتماد مردم منطقه و حتی مکران است.

متاسفانه به دلیل عدم دسترسی به جاده مناسب و آبگرفتگی در مواقع سیلابی رودخانه کاجو، این روستا امکان دسترسی خود را به سایر نواحی از دست می‌دهد از همین رو برخی از مردم این روستا به روستاهای جدیدالاحداث آن سوی رود «کاجو» و در کنار جاده آسفالت نیکشهر به قصرقند مهاجرت کرده‌اند.

کوه «گت»

در غرب این روستا، کوه «گت» واقع شده است، این کوه از شمال به دشت «سیتل» از غرب به روستای «چندوکان» و از جنوب نیز مشرف بر دره رود «کاجو» است که مسیر تاریخی تردد بین قصرقند - نیکشهر - دشتیاری و بندرگاه «تیس» است.

کوه «گت» کوهی است که به کوه‌های دیگر متصل نیست و به شکل چهار ضلعی است و در بالای کوه سطحی صاف و مسطح وجود دارد.

در روی سطح کوه «گت»، استحکامات و قلعه‌ای ساخته شده است که از نظر معماری متعلق به دوره اسلامی است و در کنار قلعه نیز آب انبار بزرگی وجود دارد که از آجر و ساروج ساخته شده است و کانالی آجری که آب جاری و روان آب‌ها را به داخل آب انبار بزرگ  هدایت می‌کند.

همچنین دو رشته مسیل بر روی کوه جریان دارند که بر روی یکی از این مسیل‌ها که در کنار آب انبار و در ضلع شمالی قلعه قرار دارد بقایای آب بندی قطور از جنس سنگ و ساروج هنوز وجود دارد که احتمالا محل ذخیره  آب سکنه این منطقه بوده است همچنین در ضلع شمالی بقایا و آثار اتاق‌ها و خانه‌های زیادی به چشم می‌خورد.

کوه باستانی «گت» در قسمت غربی روستای چندوکان با ارتفاعی تقریبا ۷۵۰ متری اما متمایز با سایر کوهای ایران و حتی جهان قرار دارد زیرا قله این کوه پهنایی به طول تقریبا ۶۵۰ متر و عرضی به وسعت ۴۰۰ متر دارد.

اگر به قله این کوه بروید هنوز نشانه‌های زندگی و حیات در زمان حمله چنگیزخان مغول را مشاهده می کنید و هنوز هم تکه‌های کوزه های سفالی در این منطقه مشاهده می شود و سطح زمین پوشیده از سفال‌های لعابدار رنگی متعلق به دوره اسلامی و خصوصا دوره سلجوقی است.

سطح چهار ضلعی کوه «گت» از سه طرف به وسیله دیواره هایی از سنگ سخت به ارتفاع حداقل ۹ متر احاطه شده است و در ضلع جنوبی دیواره ای به ارتفاع ۲ تا ۱۱ متر وجود دارد و تقریبا سطح کوه از چهار طرف به شکل طبیعی محصور شده است و در ضلع شرقی آن آثار و بقایای پلکانی سنگی به چشم می‌خورد که بخش زیادی از آن تخریب شده است.

بر اساس روایات محلی این قلعه پس از حمله مغول به مکران، متروکه شده و داستانی را از واقعه حمله مغول به این مناطق نقل می‌کنند، به این صورت که گویا در دوره حمله مغول به مکران در پی پیشروی آنان به داخل مکران، مردم «بگ» و اطراف به بالای کوه و قلعه «گت» که برای چنین مواقعی ساخته و تجهیز شده بود، پناه می‌برند، مغولان مدت‌ها به محاصره قلعه اقدام می‌کنند اما به علت وجود آذوقه کافی و منابع آبی در بالای کوه، محاصره تداوم می‌یابد و پس از طولانی شدن محاصره به مدت چند ماه سرانجام، یک مرد از اهل قلعه با گذر از حلقه محاصره به رود «کاجو» که در چند صد متری پای کوه جریان دارد، رفته و با شکار ماهی توند (اسبله ماهی یا گربه ماهی cat fish) که از گونه‌های بومی است برای مردم آذوقه می آورد.

تنها زیستگاه تمساح در ایران

از دیگر جاذبه های گردشگری بخش «ساربوک» وجود حیات وحش نادر در اطراف رودخانه کاجو و تمساح پوزه کوتاه یا «گاندو» است که در واقع به عنوان یک جاذبه منحصر به فرد خاص این منطقه از کشور ایران است.

نکته قابل ملاحظه اینکه این گونه جانوری به هیچ عنوان به انسان ها حمله نمی کند و به راحتی هم در کنار رودخانه قابل مشاهده است.

البته این موارد تنها مختصری از جاذبه های گردشگری این بخش از استان سیستان و بلوچستان است که قطعا بسیاری دیگر از این جاذبه ها در این منطقه وجود دارد که ناشناخته مانده و نیاز به توجه خاص مسئولان دارد.

آمادگی شهرداری «ساربوک» برای استقبال ار مهمانان نوروزی

سرپرست شهرداری «ساربوک» در گفت و گو با خبرنگار مهر، از آمادگی کامل این  شهرداری جهت استقبال از مهمانان نوروزی خبر داد و گفت: با شروع سال جدید فعالیت  شهرداری جدید التاسیس «ساربوک» جهت آماده سازی این شهر بیش از پیش شده است.

هان محمد رئیسی به برنامه ریزی های ستاد استقبال از میهمانان نوروزی شهرداری اشاره کرد و گفت: در حوزه خدمات شهری و زیبا سازی نیز شهرداری با آماده سازی شهر، نصب پرچم و بنر، رنگ آمیزی جداول، روشنایی میادین، بهسازی حاشیه بلوار ها آماده پذیرایی از میهمانان نوروزی است.

وی گفت: چاپ بنرهای بزرگ راهنما از نقاط تفریحی و گردشگری «ساربوک» و نصب آن‌ها در ورودی ها و همچنین سطح شهر، برپایی غرفه های صنایع دستی و گردشگری و بر پایی کمپ راهنمای مسافرین نوروزی از جمله دیگر اقدامات شهرداری برای استقبال از میهمانان نوروزی است.

سرپرست شهرداری «ساربوک» خاطر نشان کرد: نیروهای  شهرداری در ایام نوروز به صورت شبانه روزی آماده ارائه خدمت به شهروندان، مسافران و میهمانان نوروزی هستند.

این تنها گوشه ای از زیبایی های استان پهناور سیستان و بلوچستان بود که نشان دهنده ظرفیت‌های فوق العاده و منحصر به فرد این استان در زمینه گردشگری است که امیدواریم مسئولان امر با برنامه ریزی مناسب زیرساخت های لازم را برای رشد و توسعه صنعت گردشگری در این استان محروم فراهم سازند.