امام در گفت و گو با نماینده مخصوص کاخ الیزه: «اصل قانون اساسى این است که سلطنت و همه رژیمها باید به تصویب مردم باشد. مسأله رژیم، بدون رضایت مردم، هیچ اساس ندارد. مردم الآن- تماماً- نه شاه و نه سلطنت پهلوى را مى خواهند، و نه رژیم سلطنتى را؛ بلکه جمهورى (جمهورى اسلامى) را مى خواهند.».
به گزارش خبرنگار تاریخ و اندیشه جی پلاس، در تاریخ دهم دی ماه سال 57 کلود شایه (نماینده مخصوص کاخ الیزه) و ژاک روبر (مدیر کل سیاسى و مسئول امور خاورمیانه و ایران و رئیس امور کنسولى در وزارت امور خارجه فرانسه) در محل اقامت امام خمینی در نوفل لوشاتو به دیدار امام رفته و گفت و گویی با ایشان با موضوع ویژگی های جمهوری اسلامی انجام دادند.
متن این مصاحبه در پی می آید:
[کلود شایه: در ابتداى اقامت حضرت عالى، ما خدمتتان رسیدیم و قبلًا هم صحبت کرده و اطلاع دادیم، که هیچ گونه ممانعتى براى ماندنتان در فرانسه وجود ندارد]
امام: متشکرم
[کلود شایه: حضرت عالى فراموش نفرموده اید، که در دفعه قبل خطوط کلى جنبش را تشریح فرمودید. من در تماس خودم با مقامات عالیه، اهداف نهضت را به آنها منتقل کردم. در عین حالى که توجه داریم که مسائل حضرت عالى، مسائلى است مربوط به امور داخلى ایران، مع ذلک حالا آمده ایم عرض کنیم، که ما به تمامى این مسائل توجه داریم و توجه کرده ایم. شرایط قبلى، به سرعت تغییر مى کند و رو به جلو است؛ و فکر نمى کنیم که باید به این مسائل مشغول شویم، و توجه داشته باشیم. همکار من- که بیشتر از من صلاحیت دارد- این بار همراه من آمده است، تا این توجهات را به نظر حضرت عالى برساند. وزیر امور خارجه فرانسه توجه خاص و عمیقى دارد که این شخص را همراه من به ملاقات جنابعالى فرستاده است
ژاک روبر: از فرصت و ملاقاتى که به ما داده و ما را پذیرفته اید تشکر مى کنم و توجه شما را به این نکته جلب مى کنم که همان طور که موسیو شایه گفتند، هدف ما دخالت در امور ایران نیست؛ بلکه منظور از این ملاقات و مذاکره، کسب اطلاع است. دولت فرانسه علاقه مند است، آنچه را که در دنیا اتفاق مى افتد بفهمد؛ و طبیعتاً در سیاست خود مستقل عمل مى کند. این اطلاعات را ما براى سیاست مستقل خود لازم مى دانیم. ما، نسبت به مردم ایران علاقه قدیمى داریم. من در وزارت خارجه فرانسه مسئول امور خاورمیانه و امور ایران هستم. مسائل سختى که در ایران در ماههاى گذشته رخ داده است توجه ما را به خود جلب کرده است. نفوذ قطعى شما در ایران، ما را بر آن داشته است که خدمت شما برسیم و چند سؤال در این باره بکنیم. اولین مطلب، تحلیل کلى از مسائل ایران- خصوصاً راجع به دولت بختیار و احتمال تشکیل شوراى سلطنت- است]
امام: مکرر گفته ایم که ما و ملت، تحمل شوراى سلطنت و شاه را نخواهیم کرد. تمامى بدبختیهاى ما، از شاه و رژیم سلطنت است. بختیار هم مثل اسلافش چند روزى خواهد بود و کنار خواهد رفت
[ژاک روبر: منظور شما این است که حتى رفتن شاه به خارج هم راه حل نیست؟]
امام: خیر
[ژاک روبر: آیا استعفاى کامل [شاه] مورد نظر است؟]
امام: استعفاى کامل! او الآن هم کنار است. استعفا مطرح نیست. ما از اول او را قانونى نمى دانستیم؛ حالا هم که همه رأى به خلع او داده اند. مردم رژیم سلطنت را نمى خواهند؛ همه را نفى کرده اند، سلطنت خلاف قوانین ماست
[ژاک روبر: آنچه که ما از اولِ این بحران فهمیدیم، رژیم سلطنت بر اساس قانون اساسى 1906 است و ادامه این رژیم از قبل است. مسأله اساسى، عدم اجراى قانون است، که قدرت مذهبى را در درجه اول قرار مى دهد. آیا این تغییر کرده است؟]
امام: اصل قانون اساسى این است که سلطنت و همه رژیمها باید به تصویب مردم باشد. مسأله رژیم، بدون رضایت مردم، هیچ اساس ندارد. مردم الآن- تماماً- نه شاه و نه سلطنت پهلوى را مى خواهند، و نه رژیم سلطنتى را؛ بلکه جمهورى (جمهورى اسلامى) را مى خواهند
[ژاک روبر: بنا بر این آنچه مطرح است سلطنت این یا آن خانواده مورد نظر نیست؛ آنچه در این قانون اساسى به جاى سلطنت، جایگزین مى شود جمهورى- جمهورى اسلامى است. ممکن است بحثى درباره این جمهورى و اسلامى بکنید؟]
امام: اصل جمهورى همین است که در مملکت شما هم هست؛ که آراى عمومى مردم آن را تعیین مى کند. اسلامى مى گوییم، چرا که قانون اساسى ما بر اساس آن است. قانون اساسى فعلى را بررسى مى کنیم، آنچه با اسلام موافق است مى پذیریم و هر جا که تناقض دارد رد مى کنیم. جمهورى است، یعنى دموکراتیک؛ و اسلامى است، یعنى قانون آن اسلامى است
[ژاک روبر: بجز ریاست جمهور، آیا نظرتان حضور پارلمان، و احزاب و مقابله احزاب هم هست؟]
امام: بله؛ همه اینها هست
[ژاک روبر: آیا تغییر، مثل فرانسه است؟]
امام: بله، همین طور است؛ اما قانون ما اسلام است
[ژاک روبر: فرض کنیم که شاه رفته است؛ در چنین شرایطى کسانى که قدرت را در مرحله انتقالى به دست مى گیرند تا انجام انتخابات، آیا در دست مذهبیها خواهد بود یا کسانى که مورد تأیید مذهبیها باشند؟]
امام: در دست کسانى که ما تعیین مى کنیم و کسانى خواهند بود که شورایى آنها را تعیین خواهد کرد
[ژاک روبر: از شرایط فعلى ایران متأسفم. آخرین سؤال ما درباره ارتش است. نظر شما چیست؟ آن را حفظ خواهید کرد؟ قدرت مذهبى با ارتش کنار مى آید؟]
امام: با اصل ارتش مخالفتى نداریم. هر کشورى ارتش لازم دارد. ارتش را باید تصفیه کرد. اشخاصى استفاده جو هستند و خائنند. اما جناحهاى دیگر خدمتگزار به وطن هستند و باید محفوظ بمانند. البته ارتش با این عرض و طول که بیشتر بودجه مملکت را فرو مى برد قابل تحمل نخواهد بود
[ژاک روبر: ما در این مسافرت (منظور مسافرت وزیر امور خارجه فرانسه به کشورهاى همسایه ایران است) به کشورهاى عربى اطراف خلیج رفته بودیم. از مسائل مربوط به ایران سخت ناراحتند که عدم ثبات ایران همه منطقه را به هم مى زند. شاه حسین هم وقتى به فرانسه آمد از همین مسائل نگران بود، شاید هم حافظ اسد، که چه خواهد شد. مورد علاقه است که بدانیم به نظر حضرت آیت اللَّه در آینده وضع ثبات منطقه چه خواهد شد. به علت اهمیت آن براى دنیا و وزن ایران در منطقه و دنیا، ثبات ایران را چگونه حفظ مى کنید؟]
امام: ثبات ایران با نبودن شاه بهتر حفظ مى شود. بودن شاه عدم ثبات را به وجود آورده است، و تمامى ابعاد ملى، سیاسى و اجتماعى ایران فرو ریخته است. اینها باید در مدتى ترمیم گردد. اما در مورد ثبات منطقه، دولت ایران وضع ژاندارم را نخواهد داشت که براى حفظ مصالح دیگران امنیت را حفظ کند. اما ایران با سایر کشورهاى منطقه در حفظ آرامش و ثبات همکارى خواهد کرد
[ژاک روبر: یکى از کشورهایى که با ما صحبت مى کرد، اظهار نگرانى مى کرد که تحولات اخیر ایران ممکن است موجب تجزیه ایران بشود. آیا چنین چیزى امکانپذیر است؟]
امام: این تبلیغات و تشبثات شاه است. دروغ است. واقعیت قضیه این است که هر گز احتمال چنین چیزى نیست و واقعیت ندارد
[ژاک روبر: مسئله مورد سؤال این است که روسیه قدرت بزرگ جهانى همسایه شماست که قرارداد 1921 را با ایران دارد و به موجب آن هر کشورى که به خاک ایران نیرو پیاده کند یا نیروهایى به مرزهاى ایران نزدیک شوند و خطرى براى روسیه باشد آنها به ایران نیرو وارد خواهند کرد. با توجه به اینکه روسها از این قرارداد صحبت مى کنند، و امریکایى ها ناوهاى جنگى خود را به خلیج فارس آورده اند؛ این سؤالها مطرح مى گردد]
امام: این قرارداد- با روسها- اصل آن غیر قانونى است؛ اصل آن هم امکان به وجود آمدن را ندارد. آن طور نیست که هر کدام از این دو اجازه بدهند که دیگرى وارد شود. وقتى جنبش به حرکت در مى آید باید تمامى جوانب آن را بپذیرد
[ژاک روبر: دولت فرانسه مخالف جنگهاى ابرقدرتهاست]
امام: ما هم مخالفیم
[ژاک روبر: در بین کشورهاى توسعه یافته و در حال توسعه، کارهایى در حال انجام است. کارهایى انجام مى شود- در سطح سازمان ملل متحد و سایرین- که ما هم جزو آنها هستیم. تمام خارجیهاى مقیم تهران، نگران وضع آینده هستند؛ که آیا این روابط ادامه خواهد یافت؟ چه خواهد شد؟ برخى اقلیتهاى مذهبى- خصوصاً یهودیها- ابراز نگرانى کرده اند. نظرتان چیست؟]
امام: بعد از استقرار حکومت اسلامى، قراردادها مورد بررسى قرار خواهند گرفت. آنچه که مورد قبول باشد و به مصالح ما باشد قبول مى کنیم. خارجیها و اقلیتها، همه محترمند. اقلیتهاى مذهبى در اسلام احترام دارند، آزادى دارند. بدانید آنها بهتر به زندگى خود ادامه خواهند داد. نماینده یهودیان آمد اینجا، و من به آنها اطمینان دادم که با آنها به احترام رفتار خواهد شد.
صحیفه امام؛ ج 5، ص 309 ـ 313
