هر آنچه باید از "سوزن دوزی ممقان" بدانید؟/ میراثی که ممر درآمد زنان خانه دار است

به گزارش سرویس کار و درآمد جی پلاس؛ این رشته هنری که به شکل خانگی در ممقان رواج دارد و ساعات فراغت زنان و دختران خانه دار را به خود اختصاص داده،  الهام گرفته از فرهنگ بومی منطقه است و رگه هایی ناب از فرهنگ و فولکلور منطقه در آن به چشم  می‌خورد.

بد نیست بدانید، دست ساخته‌های سوزن دوزی شده ممقان شبیه هیچ یک از تولیدات دیگر سوزن دوزان کشور نیست و مهم تر ازهمه اینکه بخشی از آن نیازهای خانوادگی یا منطقه را تامین می‌کند و مازادش به بازارهای شهری مناطق مختلف و حتی خارج از کشور صادر می‌شود.

 فهیمه ایمنی یکی ازبانوان سوزن دوز ممقان است که با تاسیس شرکت تعاونی ابریشم دوزی سعی کرده تا این هنر پرآوازه شهر خود را به دیگران بشناساند.

این هنرمند ممقانی در گفت وگو با خبرنگار جی پلاس؛ هدف از تشکیل تعاونی ابریشم دوزی ممقان را حفظ سوزن دوزی از طریق آموزش دادن آن به کارآموزان جدید و بازاریابی برای  فروش راحت تر محصولات هنری زنان روستایی عنوان کرده و درباره این حرفه توضیح می دهد: در گذشته به دلیل بافت خاص زندگی اجتماعی، این هنر از مادران به دختران منتقل می شد که در حال حاضر عملا چنین امکانی وجود ندارد. علاوه بر این با تشکل بخشیدن به این هنرمندان، شرایطی به وجود می آید تا دست اندرکاران هنر سوزن دوزی نیز مانند شاغلان در دیگر رشته‌های صنایع دستی استان، دارای تعاونی تولید شوند و از طریق تعاونی بتوانند مواد اولیه را با قیمت مناسب تهیه کرده و ضمنا برای محصولاتشان بازاریابی کنند.

او می‌گوید: سوزن دوزی ممقان اگرچه هنری قدیمی در بین زنان این شهر به حساب می‌آید اما چندان شناخته شده نیست و تا پیش از این تنها در تولید نوعی‌ کلاه که‌ دارای مصرف محلی بود خلاصه می‌شد ولی‌ در حال حاضر با استفاده از نخ‌های ابریشم رنگین و پارچه دبیت و متقال؛ ‌علاوه‌ بر کلاه، زیرلیوانی‌، کمربند ، رومیزی و محصولات متنوع دیگری نیز از این هنر قدیمی به بازار عرضه شده است.

این تولید کننده درباره شیوه دوخت و ایجاد نقش و طرح‌های سوزن دوزی ممقان چنین توضیح می‌دهد: در سوزن‌دوزی با استفاده از نخ‌های رنگی، همه سطح پارچه با طرحی که دوزنده در ذهن دارد پر می‌شود.

او سوزن دوزی ممقان را ذهنی و ملهم از برداشت‌ها و بنیش‌های شخصی هنرمندان از طبیعت معرفی کرده و به جی پلاس می‌گوید: بنابراین بیشترطرح ها شامل‌ گل و بوته‌های تمثیلی است که با تنهاابزار کار سوزن دوزان، یعنی یک‌ سوزن‌ چهار سانتی معمولی‌ و یک‌ انگشتانه‌ خیاطی روی پارچه نقش می بندد.

این بانوی هنرمند، تعداد سوزن دوزان ممقان و حومه‌ این شهرستان را  حدود ۷۰۰ خانوار یا ۱۶۸۰ نفر عنوان می کند  که‌‌ محصولات تولیدی شان علاوه‌ بر تامین نیازهای محلی و خودمصرفی‌، توسط‌ سازمان صنایع‌‌دستی ایران خریداری‌ و در فروشگاههای وابسته به‌ سازمان در نقاط مختلف کشور عرضه ‌‌می‌شود.

** خرید دولتی اثر هنری به یک سوم ارزش بازار؟!

ایمنی در بخش دیگری از اظهاراتش با انتقاد از نحوه عملکرد فروشگاههای صنایع دستی وابسته به سازمان میراث فرهنگی، مدعی شد: این سازمان با قیمت گذاری غیرمنصفانه خود سبب شده تا سوزن دوزان ممقانی تمایل چندانی برای فروش آثارشان به آنها نداشته باشند. به طور مثال سازمان میراث فرهنگی برای خرید یک کوسن که ما آن را بین 50تا 55 هزارتومان در بازار عرضه می کنیم تنها 17 هزارتومان می پردازد و همین سیاست موجب شده تا هنرمندان شهرستان تمایل چندانی برای عرضه محصولاتشان به این سازمان نداشته باشند. البته گویا رویه سازمان در شهرهای مختلف فرق دارد و به طور مثال قیمت فروشگاههای این سازمان در تهران بسیار مناسبتر از شهرستانهاست.

** بازار فروش کالاهای سوزن دوزی رونق ندارد!

این تولیدکننده سوزن دوزی در بخش دیگری از اظهاراتش با اشاره به ناشناخته بودن هنرسوزن دوزی ممقان به جی پلاس می‌گوید: تا این لحظه فاکتور خلاقیت تاثیر چندانی در معرفی این هنر به بازار نداشته و آنچه سبب شده تا این هنر قدیمی از انزوا خارج شود وجود نمایشگاههایی است که هر از گاهی در گوشه و کنار کشور با حضور سوزن دوزان ممقانی تشکیل می‌شود اما با این همه متاسفانه بازار فروش کالاهای سوزن‌ دوزی از رونق چندانی برخوردار نیست و با اینکه ابتکارات بسیاری در تولید محصولات به کار می‌بریم، هنوز نتوانسته‌ایم فروش مناسبی داشته باشیم.

به اعتقاد او شرکت در نمایشگاههای مختلف راهکاری برای معرفی ممقان دوزی به طرفداران صنایع دستی است اما شرکت در نمایشگاهها نیز همواره با سود همراه نیست و با توجه به اینکه غالبا نمایشگاهها غیر رایگان است و شرکت کنندگان برای دریافت غرفه خود باید پول بپردازند همیشه با درآمد مناسب مواجه نیست.

ایمنی تصریح می کند: غالبا سطح درآمد مردم در شهرستان‌ها خوب نیست و مردم رغبتی به خرید صنایع دستی ندارند اما در برخی شهرستانها به رغم توریستی بودن آنها نظیر اصفهان نیز فروش توام با ضرر است زیرا افرادی که راهنمای تورها هستند غالبا به گردشگران اجازه خرید نمی دهند و یا از فروشندگان توقع دریافت پورسانت 10 درصدی دارند.

وی در ادامه با بیان اینکه زنان ممقانی و مناطق حومه شاغل به کار سوزن دوزی، از درآمد خود راضی هستند، به جی پلاس گفت: این از اجبار و بخاطر وضعیت اشتغال درآمدی در منطقه است که شاغلین این هنر به درآمد اندک هم راضی می شوند؛ به هر حال 80 درصد قیمت فروش یک محصول را دستمزد آن تشکیل می دهد چرا که تولید یک کار سوزن دوزی زمان بر است. حال تصورها و ارزیابی ها از ارزش هر کالا متفاوت است.

تولیدات با الیاف ویسکوز بلای جان ابریشم دوزی

این هنرمند سوزن دوز اضافه می کند: بازار فعلی ظرفیت جذب مشتری با قیمت های دلخواه سوزن دوزان را ندارد و همین سبب شده تا عده ای از تولیدکنندگان به استفاده از  محصولاتی با الیاف ویسکوز یا استات به جای ابریشم روی آورند که این امر تا حد زیادی به اصالت و نفیس بودن تولیدات ضربه می‌زند و در ضمن دوام و شفافیتی که در کارهای ابریشم دوزی وجود دارد در تولیدات مصنوعی وجود نخواهد داشت.

** نزدیکی به پایان عمر سوزن دوزی؟!

 ایمنی در پایان تاکید می‌کند: در گذشته سازمان صنایع دستی ایران همه تولیدات هنرمندان را خریداری و در فروشگاه های وابسته به خود توزیع و قسمتی از آن را نیز به خارج از کشور صادر می کرد؛ ولی متاسفانه در سال های اخیر، به دلیل تغییر مدیریت مکرری که سازمان صنایع دستی ایران با آن دست به گریبان بوده، میزان خرید این سازمان از هنرمندان کاهش چشمگیری یافته و در مقابل، پای واسطه هایی به منطقه باز شده که حکم خریداران منحصر به فرد تولیدات را دارند. آنها به همین دلیل محصولات تولیدی سوزن دوزان را به بهایی اندک خریداری می کنند و اگر وضع به همین منوال پیش برود، دور نیست روزی که هنرمندان دیگر انجام این کار را مقرون به صرفه ندانند و از پرداختن به آن خودداری کنند.