چرا تب احداث زباله سوز در ایران بالا گرفته؟ / مدیریت پسماند نیازمند بکارگیری اختراعات جوانان!

به گزارش جی پلاس، محمد جواد سروش افزود: در تمام اصول علمی تاکید شده که باید بازیافت در اولویت باشد. چون پسماند قابلیت استفاده دارد. کدام کاغذی هست که به کاغذ دیگری تبدیل نشود، یا کدام کیسه زباله‌ای هست که نشود از آن کیسه زباله تولید کرد.

مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست  در همایش روز جهانی زمین گفت: امروز یکی از مشکلات بسیاری که انسان با آن روبه رو هستند، محیط زیست است . تغییر کاربری زمین، قطع درختان و به دنبال آن خشک شدن تالاب و گرد و غبار، پیامدهای زندگی شهر نشینی هستند.

محمد جواد سروش از مصرف سالانه ۵۰۰ میلیارد تا یک ترلیون کیسه زباله در جهان خبر داد و گفت: هر ساله۷.۳ میلیون هکتار جنگل از بین می‌رود و سالیانه یک میلیارد تن کربن به دلیل قطع درختان وارد جو می‌شود.

مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست همچنین از تخریب نیمی از جنگل های استوایی خبر داد و گفت:  دانشمندان تخمین زده‌اند که از سال ۱۹۶۰ تا کنون یک سوم اراضی زراعی قابل کشت، قابلیت خود را از دست داده‌اند. ‌ از سال ۱۳۸۳ تا سال ۱۳۹۲ به دلیل بهره برداری بی‌رویه از جنگل‌ها در ایران سطح جنگل‌ها از ۱۴.۲ میلیون هکتار به ۱۲ میلیون هکتار کاهش یافته است.

او افزود: از همین رو ۲۲ آوریل مصادف با ۲ اردیبهشت برای افزایش آگاهی مردم در راستای نگهداری و پاکسازی زمین و رویارویی با تخریب زمین به عنوان روز زمین پاک نامگذاری شده است.

سروش در پایان افزود: امروز حال زمین خوب نیست. پس ضرورت دارد که شیوه مواجهه خود با طبیعت را بهبود ببخشیم و با تکیه بر تکنولوژی پایدار به سمت توسعه شهر سبز حرکت کنیم. روز جهانی زمین پاک به همه افراد به‌خصوص مردمی با فرهنگ ایرانی یادآوری می‌کند که حفظ زمین یک مسئولیت همگانی است و برای حفظ آن نیازمند حمایت دست‌ها و اندیشه‌های همه افراد این کشور هستیم.

تب زباله سوزی در ایران بالا گرفته 

سعید متصدی در همایش روز جهانی زمین که در سالن همایش‌های سازمان حفاظت از محیط زیست برگزار شد، با اشاره به شعار این روز «با هم به سوی زمینی پاک» گفت: یکی از مهمترین بحث‌هایی که در پس این شعار وجود دارد این است که در طول این سال‌ها تلاش‌های بسیاری برای رسیدن به این زمینی پاک انجام داده‌ایم اما هیچ تلاشی بدون با هم بودن و اتحاد برای داشتن زمینی پاک به نتیجه نمی‌رسد.

او با اشاره به فعالیت‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای داشتن زمینی پاک گفت: اما یکی از مواردی که در طول این سال‌ها مغفول مانده خاک و بستر باروری آن است. وقتی هوا آلوده باشد به دنبال هوایی پاک می گردیم ولی وقتی قدم روی زمین می‌گذاریم به باروری از دست رفته آن توجهی نداریم.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه خاک ایران بیش از ۱۶ میلیون تن در سال با فرسایش روبه‌رو است، گفت: ۱۶ میلیون تن فرسایش خاک ایران در سال در حالی رخ می‌دهد که با فرسایش خاک در دنیا فاصله بسیار دارد. اگر بهترین آبها را به زمین‌های کشاورزی تزریق کنیم باز هم هیچ ندارد چرا که زمین آلوده است.

او با اشاره به پیدایش و ظهور کودها در غذای مردم گفت: برای کاهش سموم و کود از سال ۴۶ قانون تصویب شده اما با این حال به آنها یارانه می‌دهیم. تلاش می کنیم که شهرهایمان، شهرهای پاک باشند اما ساخت و ساز را افزایش و شهرها گسترش می‌دهیم، روستا‌ها را ویران می‌کنیم که شهرها آباد شوند‌.

متصدی با اشاره به بررسی‌های به عمل آمده از خاک تهران گفت: خاک تهران آلوده است. سازمان حفاظت محیط زیست طی سال‌های گذشته در این زمینه فعالیت‌هایی داشته که از جمله آن ارائه لایحه خاک از سوی سازمان محیط زیست و دولت به مجلس شورای اسلامی بوده است.

او افزود: امیدواریم مجلس با پایان گرفتن بررسی لایحه هوای پاک و لایحه حفاظت تالاب‌ها به بررسی لایحه خاک بپردازد که یک قدم ارزنده و پر افتخار برای دولت یازدهم است که مدیریت صحیح خاک را در جهت آلودگی خاک مورد توجه قرار دهد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه ما برای حفظ سرزمین، خون‌های زیادی دادیم، گفت: اما با این حال برای حفظ خاک این کشور اقدامی نکرده‌ایم. بنابراین تصویب لایحه خاک می‌تواند اقدام مثبتی در راستای حفاظت از خاک کشور باشد.

متصدی ایجاد اطلس آلاینده‌های خاک را یکی از اقدامات مهم سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرد و افزود: وضعیت نوترینت و نیترو نوترینت‌های خاک یکی از موضوعات مهم در سازمان محیط زیست است زیرا مواد غذایی و مواد آلی خاک ما بسیار فقیر هستند همچنین شوری خاک در حال افزایش است. این موارد نشان می‌دهد مصرف بی رویه برخی مواد نمی‌تواند منجر به پایداری منابع شود، بلکه با این اقدامات فشار زیادی به خاک می‌آوریم و باعث فقیر شدن خاک و در نتیجه ناپایداری منابع کشور می‌شویم.

او با اشاره به افزایش میزان مصرف مواد در کشور و انتقاد از مصرف بی رویه گفت: در مقابل تولیدات کشور هیچ مراقبتی وجود ندارد. ۳۰ تا ۴۰ درصد محصولات غذایی تبدیل به پسماند می‌شوند. محصول غذایی با مصرف منابع آبی و خاکی کشور تولید می‌شود ولی در مرحله برداشت، توزیع و انتقال تبدیل به پسماند می‌شوند. این معضلی است که حل آن گرانقیمت است ولی باید نگاه دقیقی نسبت به این موضوع داشته باشیم که منابع آب و خاک ما محدود هستند و نباید ضمن استفاده از این منابع و تولید محصولات غذایی آنها را تبدیل به پسماند و ضایعات کنیم بنابراین باید نگاه معقولانه‌تری نسبت به مصرف مواد داشته باشیم.

معاون سازمان محیط زیست با بیان اینکه عمر یک کیسه پلاستیکی کمتر از چند ثانیه است، گفت: ۵۰ درصد کیسه‌های پلاستیکی در جهان فقط یک بار استفاده می‌شوند. به همین خاطر سازمان محیط زیست مصوبه‌ای را برای کاهش مصرف پلاستیک به تصویب رسانده است. این مصوبه مسیر حمایت از بخش‌هایی که بتوانند جایگزین‌های مناسبی برای کیسه‌های پلاستیکی داشته باشند را ارائه می‌دهد.

او با اشاره به پیامدهای تولید زباله‌های پلاستیکی در ایران گفت: امروز جنگل‌های پلاستیکی در کشور به وجود آورده‌ایم. این در حالی است که کشورهایی که تمدن کهن و درخشان ایران را ندارند، توانسته‌اند از ما پیشی بگیرند. بسیاری از کشورهای آفریقایی و آسیایی کیسه‌های پلاستیکی را حذف کرده‌اند.

متصدی با اشاره به کنوانسیون مینا ماتا و قانون جلوگیری از مصرف جیوه اظهار کرد: تکنولوژی جایگزین کردن و حذف جیوه در کشور ما در حال رشد است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست به آئین‌نامه قانون مدیریت پسماند اشاره کرد و افزود: همه تولید کنندگان و وارد کنندگان موظف هستند پسماند خود را بازیافت کنند و در صورتی که نتوانند این کار را انجام دهند، پنج در هزار ارزش کالای خود را به صندوق ملی محیط زیست واریز کنند تا این صندوق نسبت به مدیریت پسماند این واحدها اقدام کند.

او پسماندهای بیمارستانی را یکی از مشکلات محیط زیست ایران عنوان کرد و گفت: بسیاری از ادارات کل محیط زیست استان‌ها شیوه‌های خوبی برای جمع آوری و امحای پسماندهای بیمارستانی اتخاذ کرده اند، اما لازم است مسئولان وزارت بهداشت دقت بیشتری در این زمینه داشته باشند. کلیه پسماندهای تولیدی در بیمارستان‌ها حالت عادی ندارند و باید به طور ویژه مدیریت شوند.

متصدی تولید کنندگان را مسئول تولید پسماندها دانست و گفت: اگر در قوانین کسی به عنوان مجری مدیریت پسماند انتخاب شده به این معنا نیست که صفر تا ۱۰۰ این کار بر عهده این مجموعه باشد. بلکه این بخش هماهنگ‌کننده امور است و کلیه بخش‌ها باید به وظایف خود در قبال پسماند تولیدی خود عمل کنند همچنین همه آحاد جامعه بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی در ارتباط با حفظ محیط زیست از جمله مدیریت پسماند و حفاظت از آب و خاک کشور مسئولیت دارند.

معاون محیط زیست انسانی گفت: تب پسماندسوز جامعه ما را فراگرفته است. در کوچکترین شهرها به دنبال احداث زباله سوز هستند. در ارتباط با مدیریت پسماند هیج کجای دنیا این تب پسماندسوز یا تب کمپوست وجود ندارد. در تمام اصول علمی تاکید شده که باید بازیافت در اولویت باشد. چون پسماند قابلیت استفاده دارد. کدام کاغذی هست که به کاغذ دیگری تبدیل نشود، یا کدام کیسه زباله‌ای هست که نشود از آن کیسه زباله تولید کرد.

او افزود: با افرادی مواجه شده‌ام که می‌گویند تکلیف پسماندها را مشخص کنید. پاسخ آنها را همین جا می‌دهم. تکلیف پسماندها سال‌هاست که مشخص شده. در حوزه مدیریت پسماند نمی‌توان تنها یکی از روش‌ها را اتخاذ کرده و سایر روش‌ها را کنار گذاشت. اولین قدم و اصل اولیه در مدیریت پسماند، بازیافت و بازچرخانی است،‌ چون پسماند قابلیت استفاده مجدد دارد.

 متصدی با بیان اینکه هرگز نباید از ارزش پسماند غافل بود، گفت: باید تلفیقی از روش‌های مختلف را برای مدیریت پسماند با تاکید بر بازیافت و بازچرخانی اتخاذ کنیم.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست یکی از دلایل عدم توفیق مدیریت پسماند در کشور را عدم ورود بخش خصوصی به آن دانست و گفت: مسیر ورود بخش خصوصی به بحث مدیریت پسماند هموار نیست. بخش خصوصی می‌تواند باعث ایجاد رقابت در این حوزه شود. سپردن اموری که قابلیت انجام آن توسط بخش خصوصی وجود دارد باید در اولویت محیط زیست کشور باشد و باید بخش خصوصی وارد کار و رقابت ایجاد شود. تنها در این شرایط است که می‌توانیم راجع به اقتصادی بودن یا نبودن مدیریت پسماند قضاوت کنیم.

او با تاکید بر اینکه باید مدیریت کشور را به جوانان زبده سپرد گفت: جوانان اختراعات خوبی در حوزه مدیریت پسماند انجام داده اند بنابراین باید به دانش بنیان بودن روش‌ها توجه خاص داشته باشیم و دانش پسماند را در کشور افزایش دهیم.

متصدی با بیان اینکه باید دانش علمی را افزایش دهیم‌، از عملکرد شهرداری‌ها انتقاد کرد و گفت: شهرداری ها تا کی می‌خواهند زباله‌ها را در یک جا جمع آوری و تخلیه کنند.

او با بیان اینکه سلول دفع بهداشتی ۶۰ سال پیش مورد استفاده قرار می‌گرفته، گفت: امروز کشور آلمان دفع محل‌های بهداشتی را شست و شو داد، اما دلمان خوش است که سلول دفع بهداشتی تاسیس کرده‌ایم. ما باید تلاش جمعی و سرعت بسیار زیادی در این رابطه داشته باشیم تا امانت آیندگان را بهتر حفظ کنیم.

پیام معصومه ابتکار به روز زمین پاک: الگوی مصرف موجود در جامعه نیازمند بازنگری جدی است

معصومه ابتکار که قرار بود در افتتاحیه همایش روز زمین پاک سخنرانی کند به علت سفر نخست وزیر گرجستان به تهران و مذاکره با وزیر محیط زیست این کشور که نخست وزیر گرجستان را همراهی می کند، در پیامی خطاب به این همایش که توسط مجید فدایی مدیرکل روابط عمومی و دبیر شورای اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست قرائت شد، چنین آورده است:

«توجه به وضعیت زمین و رهایی آن از آلودگی ها و تخریب ها بیش از هر دوره ای توجه بشر را به خود جلب کرده، چرا که هیچ گاه مخاطرات تا به این حد آشکار نشده و آثار مداخلات توسعه ای در طبیعت از مرز هشدار و بحران عبور نکرده بود.

از دلایل مهم این وضعیت، الگوی مصرف موجود جهان بوده که جامعه ما نیز در ابعاد مختلف درگیر آن است. مصرف آب، انرژی، غذا و دیگر مصارف به لحاظ پایداری سرزمین و توجه به حقوق نسل های آینده از الگوی صحیحی پیروی نمی کند و نیازمند بازنگری جدی است و روز زمین پاک فرصتی برای مرور وضعیت موجود و مسیر پیش روست.

در ایران، روز زمین پاک از سال ها قبل با فعالیت بر محور مدیریت مصرف، کاهش و بازیافت پسماند و زباله و پاکسازی آن از طبیعت متمرکز شده و البته در این زمینه، کشورمان صاحب قانون مدیریت پسماند است که در سال 1384 به تصویب رسید و شامل آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی است.

در دولت یازدهم این قانون به عنوان یک اولویت در مدیریت شهری و مناطق روستایی در دستور کار قرار گرفت. به طوری که ضمن بازنگری آن، تسهیلات و حمایت های مختلفی در فعالیت های مرتبط با مدیریت پسماندها به تصویب رسیده است.

شهرداری ها، شوراهای شهرها و روستاها، دهیاری ها، فرمانداری ها و بخشداری ها و بالاخره آحاد مردم در این موضوع نقش مهمی دارند. مشکل اصلی در مدیریت پسماند، کنترل و کاهش میزان آلودگی از مبدا و اسراف در بسیاری از موادی است که می توانیم پس از بازیافت دوباره آنها استفاده کنیم، اما متاسفانه تبدیل به دور ریز و زباله می شوند.

فعالیت های آموزشی هدفمند اینک در سطوح مختلف تحصیلی با موضوع مدیریت پسماند و اصلاح الگوی مصرف مورد توجه است.

همچنین از سال 92 طرح مسیر سبز، ساحل پاک براساس یک تفاهم نامه جامع با استانداری ها، در مسیرهای گردشگری و تفرجی شمال کشور به اجرا در آمده و مدیریت پسماندهای صنعتی و بیمارستانی نیز با جدیت و براساس قانون پیگیری می شود.

در زمینه بازیافت وسایل الکترونیکی مانند تلفن های همراه و باتری نیز در حال برنامه ریزی و امضای تفاهم نامه همکاری مشترک با وزارت ارتباطات هستیم.برای دستیابی به زمین پاک و تغییر این وضعیت، نیازمند تلاشی در همه ارکان و آحاد جامعه هستیم.

با تشکر از برگزار کنندگان این نشست، امیدوارم رفتارهای فردی و گروهی و شیوه زندگی همگان نیز به کمک تحقق این مهم آید که بدون آن زمین پاک به رویایی دست نیافتنی مبدل خواهد شد.»