امضا سند همکاری ایران و ژاپن برای احیای دریاچه ارومیه

به گزارش جی پلاس، معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌ زیست در مراسم امضای فاز چهارم سند همکاری مشترک دفتر عمران ملل متحد، دولت ژاپن و سازمان حفاظت محیط‌زیست در راستای احیای دریاچه ارومیه گفت: دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه و یکی از اکوسیستم‌های ارزشمند کشور سال‌های پرتنش و پرتلاشی را پشت سر گذاشته اما هنوز راه درازی را تا احیا در پیش دارد.

فرهاد دبیری با اعلام اینکه دریاچه ارومیه هر سه عنوان «پارک ملی»، «ذخیره‌گاه زیست کره» و «تالاب بین‌المللی» دارد، افزود: اقدامات ملی و به دنبال آن مدیریت یکپارچه برای احیای دریاچه ارومیه آغاز شده است. با دستور رئیس‌جمهور در نخستین جلسه هیئت دولت، ستاد احیای دریاچه ارومیه تشکیل شد.
 وی ادامه داد: در کنار اقدامات ملی، اقدامات بین‌المللی هم برای احیای دریاچه ارومیه آغاز شده که یکی از ارزشمندترین آنها، همکاری جمهوری اسلامی ایران با ژاپن پس از گفتگوی میان حسن روحانی رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر ژاپن بوده است.
 معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست با تأکید بر اینکه در این مدت اقدامات چشمگیری انجام شده، گفت: در حال حاضر شاهد امضای سند فاز چهارم این همکاری هستیم.
 دبیری در پایان با بیان اینکه ویژگی این همکاری، تأکید بر مشارکت جوامع محلی است، گفت: امیدواریم ادامه این همکاری نتایج مثبتی برای این اکوسیستم ارزشمند به دنبال داشته باشد.

کشاورزی پایدار ضامن حفظ محیط زیست و اشتغال در حوزه دریاچه ارومیه است
 معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به وضعیت نامناسب بارشی امسال در منطقه ارومیه، گفت: وضعیت رو به بهبود دریاچه ارومیه نشان می‌دهد اقدامات دولت و همکاری‌های بین‌المللی در شرایط رو به بهبود دریاچه ارومیه اثرگذار بوده است.
 معصومه ابتکار در مراسم امضای تفاهم نامه فاز چهارم سند همکاری مشترک دفتر عمران ملل متحد، دولت ژاپن و سازمان حفاظت محیط زیست در راستای احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: دریاچه ارومیه در سال‌های گذشته بر اثر مسائل متعدد مورد بی توجهی قرار گرفته بود، اما با آغاز به کار دولت یازدهم مورد توجه این دولت قرار گرفت.
 وی با اشاره به شکل گیری ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه گفت: این ستاد فرابخشی با حضور و همکاری دستگاه‌های مختلف شکل گرفته است که باعث برقراری همکاری‌های بین المللی در راستای احیای دریاچه ارومیه نیز شد.
 رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به تدوین برنامه احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: این برنامه یک کار سنگین علمی نیاز داشت که از طریق مطالعات و تجربیات بین المللی تکیمل شد.
 ابتکار ضمن تشکر از عیسی کلانتری دبیر ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه اظهار کرد: طرح بین المللی حفاظت از تالاب‌ها را از دولت هشتم داشتیم و همکاری‌های بین المللی در ارتباط با حفظ تالاب‌ها در این دوره ادامه پیدا کرد و اگرچه اختلافاتی با پروژه "جف" وجود دارد، دنبال آن هستیم که همکاری‌ها را در حوزه محیط زیست و حفاظت از تالاب‌ها با سازمان ملل داشته باشیم.
 وی با بیان اینکه همکاری بین دولت ایران و دولت ژاپن در ارتباط با احیای دریاچه ارومیه بعد از مذاکره رئیس جمهور و نخست وزیر ژاپن در سال ۲۰۱۳ شکل گرفت، افزود: این همکاری‌ها به لحاظ افزایش مشارکت مردمی و توسعه کشاورزی پایدار اهمیت بسزایی دارد. همچنین وضعیت دریاچه ارومیه که مورد رصد داخلی و رصد بین‌المللی قرار دارد با پیشرفت قابل قبولی ارزیابی می‌شود.
 رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه وضعیت دریاچه ارومیه رو به بهبود است، ادامه داد: هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله زیادی داریم با این وجود در این مدت گام‌های مهمی در جهت تغییر روندها برداشته شده است. همچنین دو مرکز پایش و برنامه ریزی و آینده نگری در آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی داریم که با ابلاغ اعتباری که اخیرا صورت گرفته امیدواریم این دو مرکز با قوت کار خود را شروع کند.
 ابتکار با بیان اینکه الگوی مشارکتی الگوی بسیار موثر و موفقی است گفت: تلاش‌های کنوانسیون تنوع زیستی و کنوانسیون تغییر اقلیم که روی بحث کشاورزی سازگار با تغییر اقلیم کار می‌کند نشان می‌دهد مشارکت مردم دشوارترین بخش کار در حوزه محیط زیست از جمله در احیای تالاب‌ها است.
 وی با اشاره به اینکه ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه طرح‌های مکانیکی از جمله رهاسازی آب از سدها، لایروبی رودخانه‌ها، توقف توسعه سطح زیر کشت را انجام داده است، گفت: اما در این میان آنچه اهمیت دارد و اقدام ماندگاری محسوب می‌شود جلب مشارکت‌های مردمی در راستای توسعه کشاورزی پایدار به منظور حفظ دریاچه ارومیه است.
 رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به وضعیت نامناسب بارشی امسال در منطقه ارومیه، اظهار کرد: این موضوع نشان می‌دهد اقدامات دولت و همکاری‌های بین‌المللی در شرایط رو به بهبود دریاچه ارومیه تاثیر داشته است که این تجربه می‌تواند الگوسازی شود.
 وی تاکید کرد: همکاری بین دولت ژاپن و سازمان محیط زیست ایران نشان می‌دهد همکاری‌های بین‌المللی در موضوع محیط زیست اهمیت بسیاری دارد و ساختارهای بین‌المللی نقش مهمی را در حفاظت از محیط زیست جهان و انتقال تجربه و فناوری ایفا می‌کنند.
 ابتکار در ادامه با اشاره به نتایج پروژه همکاری مشترک دفتر عمران ملل متحد، دولت ژاپن و سازمان محیط زیست ایران در راستای احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: این طرح از طریق آموزش‌ها و آگاهی‌رسانی‌هایی که دارد در کاهش مصرف آب، افزایش بهره وری در کشاورزی و کاهش مصرف سم و کود تاثیر بسزایی داشته است. در اجرای این طرح با وزارت جهاد کشاورزی نیز همکاری داریم. اینها دستاورد مهمی است که برای ۹۰ روستای حوزه دریاچه ارومیه محقق شده است.
 وی با اشاره به تاثیر این پروژه در زمینه الگوسازی و اصلاح الگوی کشاورزی در اطراف تالاب‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها اظهار کرد: سعی کردیم نقش بانوان را در این پروژه بین‌المللی لحاظ کنیم که راه اندازی صندوق‌های خرد روستایی و رونق اشتغال و معیشت‌های جایگزین از جمله نتایج مثبت این پروژه است.
 رئیس سازمان حفاظت محیط زیست همچنین افزود: هفته آینده نشستی برای سازمان‌های محلی بانوان در آذربایجان شرقی تدارک دیده شده که با حضور تسهیل‌گران و فعالین این عرصه برگزار خواهد شد.
 به گفته ابتکار طی هفته‌های آینده در استان کهگیلویه و بویراحمد و یاسوج نشستی با محوریت الگوهای کشاورزی پایدار خواهیم داشت. این نشست با حمایت وزیر جهاد کشاورزی برگزار می‌شود که همه این موارد نشان دهنده عزم کشور برای رونق کشاورزی سازگار با محیط زیست است.
 وی تاکید کرد: به منظور حفظ اقتصاد و اشتغال منطقه ارومیه لاجرم باید کشاورزی پایدار در حوزه دریاچه ارومیه برقرار باشد. همچنین لازم است این رویه در سایر نقاط کشور و برای نجات سایر تالاب‌ها از جمله جازموریان، بختگان، هامون و ... انجام شود که تا کنون گام‌های موثری در وزارت جهاد کشاورزی برای دستیابی به این مهم برداشته شده است.

اقدامات احیای دریاچه ارومیه قابلیت مطرح شدن در سطح جهانی دارد

نماینده مقیم سازمان ملل در ایران گفت: اقداماتی که برای احیای دریاچه ارومیه صورت گرفت، می تواند به عنوان یک نمونه موفق در سطح جهانی مطرح و در کشورهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد.
 گری لوییس نیز در مراسم امضای فاز چهارم سند همکاری مشترک دفتر عمران ملل متحد، دولت ژاپن و سازمان محیط زیست در راستای احیای دریاچه ارومیه افزود: اکنون خبر بهبود دریاچه ارومیه فراتر از مرزهای ایران رفته است و روز چهارشنبه هفته گذشته در تماسی ویدیو تلفنی با اعضای پارلمانی اتحادیه اروپا درباره جزییات دریاچه ارومیه پرسیدند که باعث افتخار بود آنچه در ایران دیدم را برای آنها توضیح دادم و خواهش کردم تا به همکاری خود در این زمینه ادامه دهند.

وی تاکید کرد: البته موفقیت در این زمینه یک شبه به دست نمی آید و زمانبر است، سال گذشته شاهد موفقیت های خوبی در این زمینه بودیم که منجر به برگرداندن دریاچه شد.

وی اظهار کرد: همکاری بخش های مختلف از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، ادارات استانی و محلی، کشاورزان، سازمان های مردم نهاد و کمک های دولت ژاپن موجب شد تا دریاچه به شرایط تثبیت برسد و امروز شاهد امضای فاز چهارم این همکاری برای ورود به مرحله بعدی همکاری هستیم.

وی با اشاره به این که در مدت چهار سالی که در ایران هستم شاهد تغییرات زیادی در دریاچه ارومیه بودم گفت: ۶ هفته پیش در بازدیدی که از دریاچه داشتم شرایط خوبی را مشاهده کردم البته نمی گویم شرایط مطلوب است اما امیدوارکننده است و آب کمی هم که سطح دریاچه را پوشانده از بلند شدن نمک به هوا جلوگیری می کند.

لوییس افزود: البته تا بازگرداندن دریاچه به شرایط مطلوب و ایده آل به سال های زیادی نیاز دارد اما همین تغییر نشان می دهد که تلاش های کوچک هم چقدر می تواند تاثیر گذار باشد.

وی گفت: در سال ۱۹۹۷ حدود ۳۰ میلیارد متر مکعب آب در دریاچه وجود داشت، این میزان در سال ۲۰۱۳ به نیم میلیارد متر مکعب رسید و در سال ۲۰۱۷ به ۲.۵ میلیارد متر مکعب افزایش یافت، همچنین سطح تحت پوشش دریاچه در سال ۱۹۹۷ پنج هزار کیلومتر مربع بود که در سال ۲۰۱۳ به ۵۰۰ کیلومتر مربع و در سال ۲۰۱۷ به دو هزار و ۳۰۰ کیلومتر مربع رسیده است و اطلاعات دریافتی نشان می دهد هر ماه شاهد تغییر مثبتی در این روند هستیم.

نماینده مقیم سازمان ملل در ایران با اشاره به این که سه عامل موجب شد دریاچه ارومیه به این شرایط برسد افزود: آزادسازی آب از پشت سدها که توسط دولت انجام شد، لایروبی کانال ها و نهرهای منتهی به دریاچه و کشاورزی پایدار سه عامل تثبیت وضعیت دریاچه است که موضوع مورد بحث ما در این سند همکاری نیز کشاورزی پایدار است که موجب صرفه جویی در مصرف آب شد.

وی تاکید کرد: نقش مردم و جوامع محلی در کشاورزی پایدار و صرفه جویی در مصرف آب بسیار حایز اهمیت است و از محورهای اصلی این پروژه است، این یکی از دشوارترین و زمانبر ترین کاری است که صورت گرفته اما به علت ایجاد تغییر در رفتار یکی از پایدارترین روش ها است.
لوییس گفت: روش به کار گرفته شده در این پروژه باعث شد تا ۳۵ درصد در مصرف آب صرفه جویی شود و نیاز به مواد شیمیایی نیز تا ۴۰ درصد کاهش یابد این در حالی است که متوسط تولید محصول حدود ۲۵ درصد افزایش یافت.

وی افزود: در فاز چهارم قرار است روستاهای پایلوت فاز اول به جهاد کشاورزی واگذار شود، همچنین از رویکرد پایین به بالا برای آن استفاده شود و این تجربه با بخش های دیگر کشور که مشکلی نظیر آن دارند مطرح شود تا مورد استفاده قرار گیرد.

کمک یک میلیون دلاری ژاپن به ایران برای احیای دریاچه ارومیه

همچنین سوزوکی وزیر مختار دولت ژاپن گفت: با توجه به شرایط دریاچه ارومیه و اهمیت احیای آن دولت ژاپن تصمیم گرفت در ژانویه امسال مبلغ یک میلیون دلار برای احیای آن به دولت ایران کمک کند.

وی افزود: دولت ژاپن همکاری برای احیای دریاچه ارومیه را از سال ۲۰۱۴ با ایران آغاز کرد و این چهارمین سال ادامه این همکاری است که در راستای گفت و گوی رییس جمهور ایران و نخست وزیر ژاپن در سال ۲۰۱۳ شکل گرفت.

سوزوکی تاکید کرد: احیای دریاچه ارومیه و نجات آن کاری نیست که در مدت زمان کوتاهی قابل انجام باشد اما با توجه به اقدامات صورت گرفته شرایط رو به بهبود است و نتایج مطلوبی به دست آمده است که نتیجه تلاش تمام گروه هایی است که دغدغه نجات آن را دارند.

وی گفت: دولت ژاپن امیدوار است این همکاری های مشترک میان دو کشور ایران و ژاپن و برنامه عمران ملل متحد بتواند به احیای بهتر دریاچه کمک کند و همزمان با آن رفاه و زندگی بهتری برای مردم منطقه به همراه داشته باشد.

همچنین ابوالفضل آبشت مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران با ابراز امیدواری از اینکه در سالجاری شاهد اجرای هیچ طرح انتقال آب بین حوضه ای برای احیای تالابی نباشیم گفت: پروژه الگوسازی مشارکت مردم با همکاری ژاپن ، دفتر عمران ملل متحد و ایران از سال ۲۰۱۴ کلید خودرد و اکنون سه سال است ادامه دارد.

وی افزود: این طرح حول سه محور اطلاع رسانی، کشاورزی پایدار و ابزارهای تکمیلی فعالیت می کند، ۹۰ درصد آب مصرفی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه صرف بخش کشاورزی می شود که در این طرح به خوبی مدیریت شده است.

وی تاکید کرد: موضوع دریاچه ارومیه یک بعدی نیست و باید تلاش کنیم تمام قطعات پازل احیای دریاچه را کنار هم داشته باشیم ، بیش از ۱۰ هزار جامعه محلی و کشاورزی در این طرح همراه بودند، در فاز اول ۴۱ روستا تحت پوشش اجرای این طرح قرار گرفت و در فاز چهارم تعداد روستاها به ۱۱۰ افزایش یافته است، ۲۵۰ روستا در حوزه اکولوژیکی دریاچه وجود دارد که امیدواریم با همکاری دولت ژاپن تمام آنها را تحت پوشش قرار دهیم.

آبشت اظهار کرد: تلاش کردیم روستاها به گونه ای انتخاب شوند که اطراف دریاچه را احاطه کرده باشند و امیدواریم سه هزار و ۱۵۰ روستایی که در منطقه وجود دارد تحت پوشش قرار گیرد.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: همچنین در ۸ روستا صندوق خرد برای معیشت جایگزین راه اندازی شد.

وی افزود: تهیه برنامه مدیریت جامع برای تالاب های اقماری دریاچه ارومیه از دیگر اقدامات صورت گرفته است و بر این اساس اکنون تالاب هایی مانند سولدوز، قره قشقلاق و قره گل این برنامه را دارند، همچنین مدیریت آب از منبع تا مزرعه نیز با همکاری کشاورزان انجام و برای اولین بار موضوع برداشت از اکوسیستم در تالاب کانی برازان به صورت پایلوت انجام شد.

آبشت اظهار کرد: با کمک دانشگاه های تربیت مدرس و ارومیه و بخش تحقیقاتی جهاد کشاورزی دو استان آذربایجان غربی و شرقی پایش اجرای این طرح با هدف سنجش اثربخشی آن انجام می شود.

وی گفت: در این طرح از روش های ساده ای مانند تغییر زمان کاشت، نحوه شخم زمین و برگرداندن بقایای گیاهی به مزرعه به جای آتش زدن استفاده شد که بسیار ماندگار و تاثیر گذار است و اهمیت طرح نیز به همین است.

آبشت افزود: خروجی پروژه در بخش صرفه جویی در مصرف آب نشان می دهد که در محصولات پاییزه ماندن گندم ۴۷ درصد، محصولات بهاره ۳۵ درصد و مصرف آب در باغ ها ۴۵ درصد صرفه جویی صورت گرفته است این در حالی است که هیچ کاهشی در تولید محصول دیده نشده است.

وی گفت: در فاز چهارم پروژه قرار است ۴۱ روستایی که این طرح در فاز اول در آنها آغاز شده بود به سازمان جهاد کشاورزی واگذار شود و ۲۰ روستای پایلوت جدید اضافه شود و اکنون ۱۱۰ روستا تحت پوشش قرار خواهد گرفت، همچنین ۵ پایلوت برای معیشت جایگزین ، دو پایلوت برای مصرف بهینه آب، دو پایلوت برای صندوق خرد زنان، دو پایلوت برای پرداخت اکوسیستمی و سه پایلوت برای حفاظت از گونه های در معرض خطر انقراص تالاب های اقماری دریاچه ارومیه و نصب ابزارهای پایش آنلاین را خواهیم داشت.