شهرام شاهکار در گفتگو با جی پلاس: نحوه اجرای ایده از خودش مهمتر است/ هر کسی طرح خوبی بیاورد حمایتش می کنیم

به گزارش سرویس کارودرآمد جی پلاس؛ در سال هایی که مردم از امپراتوری های آژانس ها و بسیاری از رانندگان تاکسی که در باد و باران قیمت های حمل و نقل را دو برابر می کردند می نالیدند، ظهور یک نرم افزار اینترنتی تاکسی ظاهرا کار را راحت کرده است.

مردمی که استفاده می کنند راضی به نظر می آیند هر چند اتحادیه اتومبیل های کرایه ای که قشر عظیمی از اجتماع را تشکیل می دهند بیکار ننشسته و هر از گاهی اقداماتی علیه این اپلیکیشن های حمل و نقل انجام داده و مدعی اخلالگری با شعارهای "نرم افزار نفوذی نابود باید گردد" و... هستند.

جدا از بحث ها و اختلاف های حقوقی میان هر دو گروه و اینکه حق با کیست و "جی پلاس" قضاوتی درباره آن ندارد و هدف این گزارش هم این نیست، اما از منظر کارآفرینی و پیاده سازی یک ایده اقتصادی شاید خیلی ها دوست داشته باشند بدانند اساسا این نرم افزارها که چیست و چطور وارد ایران شد؟ یا اینکه چطور یک ایده خلاقانه می تواند تا این حد پولساز برای گردانندگان و پرسروصدا در فضای اجتماعی کشور باشد؟

"اسنپ" یکی از همین نرم افزارهاست با مدیریت یک جوان. به همین منظور خبرنگار کارودرآمد جی پلاس گفتگویی با شهرام شاهکار مدیر این مجموعه انجام داد که در زیر می آید:

** چگونه توانستید این ایده را اجرایی کنید و مسیری که پیمودید چگونه بود؟

شرکت ما شهریور 93 شروع به کار کرد. ابتدا یک تیم کوچک بود. آن زمان نیاز و خلایی را در بازار حمل و نقل شهری احساس کردیم. به این نتیجه رسیدیم سرویس هایی که این سه ویژگی را در کنار هم داشته باشد وجود ندارد، مقرون به صرفه بودن، در دسترس بودن و با کیفیت بودن. بر اساس همین سه ویژگی، نهایتا ایده اسنپ را اجرا کردیم.

الان بیش از 2.5 سال است که فعالیت می کنیم. ابتدا با عنوان "تاکسی یاب" شروع شد. 6 ماه بعد نام اسنپ را روی آن گذاشتیم. (اپلیکیشن سریع و چاپک) هدف هم این بود که خدماتش را در حوزه های دیگرنیز گسترش بدهیم. خدماتی  که می توانند از ارزش هایی که این فناوری برای مدیریت هوشمند  عرضه و تقاضا استفاده می شود نیز بهره ببرد. مثل سرویس های ویژه پیک موتوری، ارسال غذا و...

 در مجموعه ما 240  نفر نیروی تمام وقت داریم که همه از دانشگاه های معتبر جذب شده اند و در حال حاضر 50 هزار راننده همکار هم داریم که از ابتدای تاسیس تاکنون به رقم بیش از 20 میلیون سفر درون شهری نیز رسیده ایم.

** پیش از این چه می کردید؟ شغلتان چه بود؟

من حدود 12 سال است که در زمینه نرم افزار و تجارت الکترونیک فعالیت می کنم و پیش از راه اندازی این مجموعه هم مدیر ارشد توسعه کسب و کار "دیجی کالا" بودم.

** در دانشگاه چه خواندید؟

لیسانس نرم افزار کامپیوتر دارم و کارشناسی ارشد را هم مدیریت MBA خواندم.

** می دانید که نرم افزار شما صرفا یک ایده خلاقانه نیست و از سال ها پیش در خارج از کشور اجرا می شود؟!

بله؛ این ایده و مدل کسب و کار برای نخستین بار در سال 2009  و از شرکت آمریکایی  او بر گرفته شده است. این شرکت در 70 کشور دنیا فعالیت می کند. ایده اجرایی ما کپی است اما به هر ترتیب در ایران  یک فناوری جدید به حساب می آید. بالطبع رشد فناوری در کشورهای دیگر سریع تر انجام می شود. این ایده ای است که از کشورهای دیگر به ایران آمده اما مهم این است که ما بتوانیم ایده هایی که وجود دارد را منطبق بر نیازهای کاربران ایرانی کنیم و بومی سازی را انجام بدهیم.

** نرم افزار هم کپی است؟

این نرم افزار کاملا توسط تیم فنی خودمان از صفر نوشته شده است. ما یک شرکت دانش بنیان هستیم که زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری فعالیت می کنیم.

** با توجه به اینکه ایده جدید نیست، چه میزان از کارتان قابلیت ثبت اختراعات دارد؟

ما نرم افزار را در شورای عالی انفورماتیک ثبت کردیم اما خیلی قوانین سفت و سختی در این زمینه وجود ندارد. برای ایده هم که اصلا قانونی وجود ندارد ونمی توانیم ثبت کنیم. ما روال قانونی را طی کردیم  و در شورای انفورماتیک نر افزارمان را به ثبت رساندیم. به نظرم هرچقدر هم قوانین سفت و سختی وجود داشته باشد باز هم نمی توان کاری کرد که از ایده در جاهای دیگر استفاده نشود و از آن کپی برداری نشود .ما معتقدیم نحوه اجرای ایده از خود ایده مهم تر است. ما تیم خوبی برای اجرای کار داریم.

** یعنی از ورود رقبای جدید هراسی ندارید؟ چقدر به آنها فکر می کنید؟

اتفاقا نگاه ما به ورود رقبا مثبت است. اعتقاد داریم این به نفع مصرف کننده است و ما هم انگیزه می گیریم تا خودمان را بهتر و نواقص را برطرف کنیم. از طرفی بازار هم بزرگتر می شود.

** با چقدر سرمایه کارتان را شروع کردید؟ احتمالا موانع زیادی هم وجود داشته، کما اینکه الان هم دارید...

ما با منابع محدودی شروع به کار کردیم. پس از اینکه ایده را اعتبار سنجی کردیم، با راه اندازی کار در همان ماه های نخست فهمیدیم که این ایده مشکل بزرگی از تاکسی خواهان را حل خواهد کرد. می دانستیم آنها راغب خواهند بود از خدماتش استفاده کنند و برخی هزینه ها را هم بپردازند. وقتی شما تست می کنید و روند رو به رشد را متوجه می شوید، این نشان می دهد روز به روز هواداران این ایده بیشتر می شوند.

آن وقت است که می توانید روند روبه رشد طرح تان را جلوی سرمایه گذار بگذارید و به آن ها بگویید که آیا حاضرند شما را در این سفر هیجان انگیز همراهی کنند یا خیر. باز هم تاکید می کنم تیم اجرایی در این زمینه خیلی مهم است. استفاده از کسانی که سابقه موفقی در کسب و کارهای دیگر را داشتند، خود محصول و... معیارهایی هستند که برای راه اندازی یک کسب و کار جدید باید در نظر گرفت.

** مهم ترین چالش ذهنی تان برای درست از آب درنیامدن و نگرفتن کار، چه بود؟ به طور مثال از نخواندن دخل و خرج پروژه تا ظهور یک شرکت رقیب وابسته به دولت یا نهادهای خاص و غیرخصوصی دیگر!

همانطور که گفتم با توجه به اجرایی شدن این طرح سالها پیش در خارج از کشور و از طرفی افزایش موبایل های هوشمند در جامعه ما و توسعه اینترنت، تقریبا می دانستیم کار می گیرد و متناسب با درآمد هم کار و هزینه هایش هم توسعه پیدا کرد. درباره مورد دوم هم این پاسخ را می دهم که چالشی که الان ذهن ما را مشغول می کند را باید به دو قسمت تقسیم کنیم. ما دو نوع مشتری داریم؛ مسافران و راننده ها که رضایت هردو برای ما مهم است. این نگاه عملیاتی به کار است؛ یعنی زمانی که رشدتان در کنترل خودتان باشد با ابزارهای بازاریابی که دارید می توانید این رشد را تحریک کنید.عملا این چنین کسب و کاری ساده تر از کسب و کاری است که شما به صورت ارگانیک می خواهید آن را اجرا کنید. هنگامی که مسافران راضی هستند و شما را به مسافران دیگر معرفی می کنند راننده ها هم به همین صورت این کار را انجام می دهند. شما تنها باید مراقب باشید همان اتفاقی که در کسب و کار کوچکتر اتفاق می افتاد در این کسب و کار وسیع هم اتفاق بیافتد. چالش بیرونی که چالش بزرگ تر و سخت تری است قوانینی است که حوزه کسب و کار ما را ضابطه مند می کند؛ قوانینی که متاسفانه به روز نیستند!

** یعنی آنچه به روز نبودن قوانین می خوانیدش، مهمترین چالش یا به تعبیری مانع شماست؟!

واضح تر بگویم در ماده 87 آیین نامه قانونی نظام صنفی مصوب در تاریخ  14/04/94 عنوان می شود کسب وکارهایی که در فضای مجازی فعالیت می کنند در حقیقت فرآیند اخذ مجوزشان با کسب و کارهای سنتی تفاوت دارد. تنها مجوزی که به آن تعلق می گیرد نماد اعتماد الکتریکی و پرونده کسب فعالیت مجازی است که از اتاق اصناف محل فعالیتشان دریافت می کنند و نهایتا هدف این است که اگر آن فعالیت گسترش پیدا کرد، یک اتحادیه کشوری برایش تشکیل شود که در آن رسته های تخصصی کسب و کار وجود خواهد داشت.

این نگاه خوبی بود اما متاسفانه در بخش سنتی، اتحادیه آژانس ها و تاکسیرانی ها الزاما با این قوانین همراه نمی شوند و آن ها به قوانین خودشان اشاره دارند، قانون توسعه حمل و نقل و مدیریت مصرف سوخت نیز اشاره می کند به اینکه همه امور مربوط به حمل و نقل شهری، در حیطه امور مدیریتی شهرداری هاست .برای کسب و کار ما این قوانین به روز نیست و دچار تناقض است و با هم هماهنگ نیستند وما را هم دچار تناقض می کنند. ما می خواهیم فعالیتمان قانونی باشد وهمواره مجوزهای موجود را کسب کردیم اما شهرداری ها و تاکسیرانی ها می گویند ما باید زیرمجموعه آنها باشیم و از آن ها مجوز کسب کنیم.

قوانینی  که آنها اشاره دارند مربوط به سال 86 و قدیمی است. طبیعاتا کسب و کار ما به تاکسیرانی و آژانس ها شباهتی ندارد و اگربخواهند به آن قانون استناد کنند، طبیعتا مدل کسب وکار ما با آنها متفاوت است.

** یک بحث دیگر در حیطه نوع کار شما، موضوع امنیت مسافران است. آژانس های اتومبیل کرایه بالاخره محلیت دارند و مسافران اطمینان بیشتری به آنها می کنند. شما برای اینکه مسافران احساس امنیت بیشتری کنند، چه کرده اید؟

اعتقاد داریم ما هم مانند تمام کسب و کارهای آنلاین با چالش ارتباط با کاربران مواجه بودیم و سعی کردیم اعتمادزایی کنیم؛ البته هنوز خیلی از کسب و کارهای آنلاین با این چالش مواجه هستند. الان که این سوال را پرسیدید، اضافه می کنم که: فرهنگ سازی و تغییر برخی نگرش ها و ایجاد شناخت دقیق تر از ماهیت کسب وکارمان هم از بزرگ ترین چالش هایمان بوده است! بنده اعتقاد دارم استفاده از فناوری، اتفاقا امنیت بیشتری نسبت به سیستم سنتی دارد. همه ساز و کارهایی که در سیستم سنتی وجود دارد را ما نیز داریم. گواهینامه، مدارک خودرو، کارت ملی، بیمه نامه ، معاینه فنی و گواهی عدم سوپیشینه را از راننده ها دریافت می کنیم و اینها اسکن و در پروفایل عکسدار راننده نیز ثبت می شود.

** فکر می کنید اینها برای تضمین امنیت مسافران کافی است؟

مدل ماشین، عکس راننده و شماره پلاک و شماره تماس همه این موارد برای مسافران ارسال می شود و تا پیش از رسیدن مسافر و در حین مسیر و تا پایان مسیر تمام اینها آنلاین قابل مشاهده است. امکان اشتراک گذاری آن سفر و مشخصات راننده از طریق اپلیکیشن با اقوام و دوستانتان وجود دارد. بنابراین یک نفر غیر از ما می تواند آن را مشاهده کند واین نکته وجود دارد که راننده ها می دانند آنلاین دیده می شوند و در پایان مسیر از 1 تا 5 به راننده ها امتیاز داده می شود. راننده هایی که میانگین امتیاز سفرشان  از 4 پایین تر باشد خودکار حذف می شوند و افرادی که میانگین این امتیازشان به 5 نزدیک تر باشد در ارسال درخواست ها در الویت قرار می گیرند. این انگیزه است برای راننده ها برای اینکه سرویس مطلوب تری ارائه دهند. بنابراین نه تنها امنیت بیشتری دارد، بلکه یک گام هم فراتر آن نیز خواهد بود.

کلاس آموزشی نحوه رفتار با مسافر و برخورد با مشکلات احتمالی و... نیز به آنها از طریق تلگرام و پیامک آموزش داده می شود و راننده ها مدام از طریق تیم کنترل کیفیت، چک می شوند. تا امروز که بالای 20 میلیون سفر داشته ایم، حتی یک مورد شکایت هم نبوده است. فکر می کنم این امنیت دو طرفه است .این ابزار و اپلیکشین قابلیت پیش گیری از وقع جرم را دارد چون وقتی قابلیت رصد دارد، متخلف چه به عنوان مسافر و چه راننده، احتمالا تخلفی از طریق نمی کند.

** یکی از جدی ترین رقبای شما، تاکسی اینترنتی "تپ سی" است. گفته می شود ظاهرا این شرکت مبلغی بالاتر از آنچه از مشتریان دریافت می شود، به رانندگانش می پردازد که اگر اینطور باشد، شاید توجیه اقتصادی و احتمالا آینده نگری بازاری برایش دارد. در هر حال چه نظری در این باره دارید؟

نمی دانم دلیل این کار چیست و بهتر است این سوال را از خودشان بپرسید. فکر می کنم آنها 7، 8 ماه است که کارشان را شروع کرده اند و من صحبتی درباره شان ندارم!

** به هر حال شما که مستمرا بازار و ابزار تحریکی بازار را بررسی می کنید، رقیب تان را رصد نمی کنید؟!

معتقدم به قدری فاصله ما زیاد است که به این چیزها فکر نمی کنیم! سه سال سابقه کار داریم و پیشرو این کار در بازار هستیم. تمرکز مان روی کار خودمان است و عملا تا زمانی که یک سرویس مطلوب را ارائه می دهیم  به این چیزها فکر نمی کنیم. خود کاربران آنقدر هوشمند هستند که بهترین سرویس را انتخاب کنند.

** یکی از نقدهایی که درباره این مدل کسب و کار مطرح شده، نحوه محاسبه و پرداخت مالیات است.

اتفاقا کسب وکارهای آنلاین از شفافیت های بیشتری نسب به کسب و کارهای سنتی یا آفلاین برخوردار هستند. به این دلیل که تمام تراکنش هایشان در سیستم ثبت می شود. ما به عنوان شرکتی که تمام حساب هایمان حسابرسی شده، ادعای شفافیت مالی داریم. تمام دریافت های ما چه آنلاین وچه آفلاین درسیستم ثبت شده و برای دستگاه ناظر قابل نظارت است. طی یکسال اخیر از سوی خیلی از ارگان ها روی ما فشار بوده و از نیروی انتظامی گرفته تا قوه قضاییه، وزارت خانه، شهرداری تهران و.... همه جا رفته ایم و خودمان را معرفی کردیم که خوشبختانه از ما حمایت هم کرده اند.

** همینطور بحث استفاده راننده هایی که بخاطر شرایط سنی قادر به استفاده از خدمات اینترنتی گوشی های هوشمند را ندارند و طبیعتا از این گردونه درآمدی حذف می شوند نیز یکی از انتقادهاست؟

قرار نیست آژانس ها و تاکسی سرویس های سنتی کارشان را تعطیل کنند. به هر حال می توان در اینجا فروشگاه های زنجیره ای را مثال زد که با تاسیس آنها، خرده فروش ها و هایپر مارکت ها کارشان را تعطیل نکردند و متناسب با نیاز مردم، خدمت رسانی می کنند. خیلی ها هم هستند که تمایلی به استفاه از اینترنت و گوشی های هوشمند ندارند اما در عین حال نیازمند تاکسی هستند. فکر می کنم نگاه همه ما باید به حقوق عموم مصرف کنندگان و به خدمت گرفتن تکنولوژی برای رفع نیازهای آنها باشد.

** برای این کسب و کارتان تبلیغات گسترده هم نداشتید، هرچند اخیرا تبلیغاتی در سطح شهر دارید. با توجه به نوع این کار، شیوه های تبلیغاتش را چطور برنامه ریزی کردید؟

ما اعتقاد داریم که زیاد به تبلیغات نیاز نداشتیم. روش های مختلف آنلاین چه برای مسافر (مسافر معرفی کنید و پاداش بگیرید) و چه برای راننده (معرف راننده های جدید باشید و پاداش دریافت کنید) یا مثلا سفر رایگان یا تخفیفی در سفر بعدی و.... داشته ایم و تقریبا تمام تبلیغات ما اینها بوده اند .اما حقیقت این است که هر نوع تبلیغی برای کسب و کارتان داشته باشید، اما خدمتی که ارائه می دهید بیشتر دیده می شود. ما رشد کرده ایم چون سعی کرده ایم روی خدمات مان تمرکز کنیم. اعتقاد دارم اگر افراد برای جا به جایی درون شهری، سه ویژگی که پیشتر گفتم را جزو دغدغه های خود داشته باشند، انگیزه پیدا می کنند تا از خودروهای شخصی شان استفاده نکنند. علاوه بر بحث توسعه حمل و نقل عمومی، معتقدم اجرای چنین طرح هایی به کاهش استفاده افراد از خوروهای شخصی و نهایتا کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک می کند.

** تا به حال از سوی افراد، گروه ها یا نهادهای خاص به صورت جدی تهدید شده اید؟!

سوالتان را تنها می توانم اینطور پاسخ دهم که در ابتدای مسیر پیش بینی می کردیم چالش هایی با بخش های سنتی داشته باشم و همیشه نگاهمان به گونه ای است که بتوانیم از ظرفیت های هم استفاده کنیم و نهایتا با تعامل با یکدیگر سرویس مطلوبی را ارائه دهیم.

** موضع شما برای برون رفت از اختلافات پیش آمده چیست؟

شکل ایده ال ما این است که امکان انتخاب تاکسی ها را در قالب اپلیکیشن ها فراهم باشد، کما اینکه هنوز هم خیلی ها تمایل دارند با تاکسی ها سفر کنند. فکر می کنم قوانین ما باید از حالت سنتی خارج شده و آنقدر به روز شوند تا جایی برای بروز اختلاف ها نباشد.

** با مخالفان تان مذاکره نکرده اید؟

با تاکسیرانی و سازمان حمل و نقل ترافیک شهری تهران در حال مذاکره هستیم. خوشبین هستیم که به نتیجه روشنی برسیم؛ چه در قالب همکاری با تاکسیرانی و چه در قالب تعامل با سازمان حمل ونقل ترافیک به عنوان متولی طرح ترافیک. امیدوارم که اتفاقات خوبی بیافتد.

** در پایان به عنوان یک کارآفرین جوان که کسب و کار طرحش گرفته و جلو می رود، از شما می پرسیم که اگر جوانان صاحب ایده و استارتاپ هایی وجود داشته باشند که اجرای طرح هایشان نیازمند حمایت باشد، حاضرید به عنوان بخش خصوصی از آنها حمایت کرده و شریک اجرای برنامه هایشان باشید؟

بله قطعا؛ بنده شخصا تمام رویدادهای قابل آموزش در کارآفرینی و شروع کسب و کار جدید و تجربه های متعدد در این زمینه را در پنل های مختلف و .... معرفی می کنم و همواره سعی می کنم به بقیه هم انتقال دهم. شرکت ما با استارت آپ های دیگر تعامل دارد. ما حاضریم به دیگران کمک می کنیم و در یک ارتباط و تعامل سازنده، خودمان را هم به مشتریان  یکدیگر معرفی کنیم. ضمن اینکه الان همکاری فنی هم با برخی مجموعه های دیگر داریم. مجموعه ما آماده همکاری با افراد و تیم هایی است که ایده های جذابی داشته باشند و می توانیم سرمایه گذاری خوبی هم داشته باشیم.