ورزشگاه خسته است، پا روی آن نکوبید!/ اگر دیشب فاجعه پلاسکوی "آزادی" رخ می داد؟!

به گزرش خبرنگار ورزشی جی پلاس؛ اگر ساکن تهران باشید و گذرتان به خیابان جمهوری افتاده باشد، ناخودآگاه به اولین چیزی که فکر خواهید کرد، ساختمان پلاسکو است. شاید پیش از این، پلاسکو صرفا یک ساختمان مرتفع با کلی لباس های شیک بود اما اکنون آن منطقه به نماد از خود گذشتگی آتش نشانان تبدیل شده است. از منظری دیگر آتش سوزی در پلاسکو و درگذشت جمعی از مردم در این ساختمان، نشان از سوء مدیریت در مواجهه و افزایش ضریب امنیتی ساختمان ها و بناهای فرسوده و قدیمی هم هست.

بدون شک، پلاسکو اولین و صدالبته آخرین سازه فرسوده تهران نیست. در بخش‌های ورزشی، فرهنگی و ... هستند ساختمان ها و بناهای فرسوده ای که خاطرات زیادی را برای مردم رقم زده اند و اگر روزی شاهد اتفاق ناگواری برای این سازه های قدیمی باشیم، شاید مانند خیلی از کسانی که تنها برای یک بار برای یک ساختمان گریستند، به گریه بیافتیم!

** بنای به یادمانی فوتبال ایران چقدر فرسوده است؟

ورزشگاه آزادی و ساختمان پلاسکو شباهت های زیادی از این نظر دارند. هر دو خاطره انگیز هستند و هر دو در زمان های خاصی میزبان عده زیادی از مردم بوده اند اما موقعیت ورزشگاه آزادی در زمان های خاص به هیچ وجه قابل مقایسه با پلاسکو نیست و اگر اتفاق تخریبی که برای پلاسکو رخ داد، بر سر آزادی بیاید، مشخص نیست چند نفر، چند صد نفر و یا چند هزار نفر را به کام مرگ می‌کشد.

** نمایی ساخت استادیوم آزاد در سال 1352:

آزادی با قدمتی 43 ساله، یکی از فرسوده ترین و خسته ترین بناهای ایران که در مواقعی میزبان یک صد هزار نفر هم بوده است. مسقف نبودن آزادی، بی توجهی به این بنا در طول سال های گذشته و مقاوم نکردن آن همانند خیلی از ورزشگاه های جهان که حداقل در هر 5 سال یک بار مقاوم سازی بر روی آن انجام می‌گیرد، موجب فرسودن آن شده است. اگر در یک روز بارانی گذرتان به آزادی بیافتاد و قصد تماشای یک دیدار فوتبال را داشته باشید، باران و سقف ورزشگاه دست به دست هم می دهند تا این اتفاق نیافتد! در واقع با توجه به فرسوده شدن آزادی، سقف این ورزشگاه ترک برداشته و آب باران به راحتی از میان آن عبور می کند و بر سر تماشاگران حاضر در ورزشگاه فرود می آید. سرما و گرما و بارش های فراوان در طی این بیش از 4 دهه طبعا بنای بی سقف آزادی را آنقدر پیر کرده که وقتی در تلویزیون می بینیم هزاران نفر مشغول شادی و پایکوبی روی سکوهای آن هستند، تن مان به لرزه افتد!

این ورزشگاه در ماه های آینده یکی از پرترافیک ترین روزهای خود را سپری خواهد کرد و بعد از واقعه پلاسکو، این موضوع که آیا آزادی در خطر ریزش یا یک حادثه ناگوار است، ذهن ها را به خود مشغول کرده است. در خبرها بارها از سوی مسئولان این استادیوم شنیده ایم که کار بازسازی صورت گرفته اما آیا نصب کفپوش، سنگ کاری برخی دیوارها و... که ظاهر را بیاراید اما وضع وخیم پشت آن را پنهان کند، از خطرهای احتمالی می کاهد؟!

فراموش نکنیم که دیدارهای حساس استقلال، پرسپولیس و تیم ملی در چند ماه آینده می تواند تماشاگران زیادی را به ورزشگاه بکشاند و باید خوش شانس باشیم که به این زودی ها آزادی روی بدش را به ما نشان ندهد.

محمد افضلی - مهندس عمران و سازه، درباره وضعیت کنونی ورزشگاه آزادی و امکان ترمیم و مقاوم سازی آن می گوید: برای بررسی وضعیت آزادی باید آن را از نزدیک و با یک سری آزمایش ها بررسی کرد. هر ورزشگاه دارای شاخصه هایی است که روی یک نمودار مشخص می‌شود. بعد از این بررسی ها می شود درباره اینکه آیا مقاوم سازی آن بنا به صرفه است یا نه، تصمیم گیری کرد. گاهی مواقع، تخریب یک ورزشگاه به صرفه تر از بازسازی آن است. ساختمان یک استادیوم در مقیاس آزادی هزینه سنگینی را در بر دارد و نگهداری آن نیازمند مراقبت های ویژه است.

** سرما و گرما می تواند یک خرابی بزرگ برای آزادی بوجود آورد

سرپوشیده نبودن آزادی و قرار گرفتن در معرض شرایط آب و هوایی مختلف، تاثیر بسیار زیادی در فرسودگی آزادی گذاشته است. افضلی در واکنش به این موضوع گفت: با توجه به مسقف نبودن آزادی، در روزهای برفی، انقباض و انبساط در بتن  رخ می هد و به راحتی موجب ترک برداشتن آن ها می شود و به مرور این ترک ها گسترش می یابند و با رسوخ آب در این لایه ها، شکاف های بزرگی پدید می آید. یخ زدن آب در بین بتن، موجب آزایش حجم آن می شود و ترکیدن بخش هایی از بتن را رقم می زند. شرایط جوی مختلف، می تواند یک خرابی بزرگ را برای آزادی به وجود بیاورد. هر مجموعه بزرگی مانند آزادی باید مسئولی داشته باشد یا دارد که به طور مرتب بررسی های لازم را روی آن انجام داده تا اجازه گسترش این قبیل خرابی ها را ندهد.

این کارشناس درباره امکان مقاوم سازی ورزشگاه آزادی می گوید: ابتدا باید بررسی های لازم صورت بگیرد و چه بسا که با یک هزینه کم، آزادی مجددا احیا شود. اگر در قبال آزادی به موقع عمل نشود، می تواند هزینه های جبران ناپذیری را به بار بیاورد.

** وقتی پا می کوبید، پیر خسته را تکان می دهید!

به گزارش جی پلاس؛ عادت هواداران ایرانی برای پایکوبی در ورزشگاه در سال های جاری به یک زنگ خطر تبدیل شده است. به قول یکی از کارگران ورزشگاه آزادی که می گفت "وقتی هواداران پایشان را زمین می زنند، به راحتی متوجه تکان های شدید آزادی می شویم!"

افضلی درباره اینکه آیا چنین چیزی ممکن است می گوید: خستگی، یکی از عوامل تخریب یک سازه است. زمانی که 100 هزار نفر به آزادی می روند، وزن این تماشاگران روی سازه می افتد و زمانی که پای خود را روی آن می کوبند، عمل بارگذاری و بار برداری رخ می هد. خداوند خاصیتی را برای سازه ها قرار داده که می توانند آن را کنترل کنند؛ همین خاصیت رفت و برگشت ها را هماهنگ می کند چون در غیر این صورت با یک حرکت اتومبیل از کنار یک ساختمان، این بنا فرو می ریخت. اگر این رفت و برگشت ها با فشار وارد شده از سوی تماشاگران یکی شود و این سازه نتواند آن را تحمل کند، احتمال رخ دادن یک فاجعه وجود دارد.

او درباره اقدماتی که می توان برای بررسی شرایط آزادی انجام داد می گوید: آزمایشی به نام مغزه گیری وجود دارد که بر روی قسمت های آسیب خورده انجام می شود. با دریل های خاصی بخشی یا قسمتی را می شکافند و در آزمایشگاه میزان مقاومت آن را بررسی می کنند. این آزمایش در دو نوع مخرب و غیرمخرب است که هزینه آزمایش مخرب زیاد است اما می توان آزمایش غیرمخرب را انجام داد. با استفاده از امواج التراسونیک مقاومت بتن را می سنجند و می توانند از خسارت احتمالی جلو گیری کنند.

** صحبت های امیدوارکننده؟

به گزارش جی پلاس در همین راستا اما مدبر - رئیس شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی چندی پیش درباره این ورزشگاه توضیحاتی را ارائه کرده و گفته بود: نزدیک به ۵۰ سال از عمر این سازه می گذرد و قطعاً طی این مدت آزادی، نشست هایی هم داشته است. طی سالهای گذشته مبلغی برای نگهداری از ورزشگاه آزادی هزینه می شد اما در کل برای مقاوم سازی به هزینه جدی نیاز داریم.

مدبر در عین حال احتمال ریزش ورزشگاه آزادی را رد می کند و می گوید: در رابطه با ورزشگاه آزادی هیچ گونه خطری بابت ریزش نداریم اما این ورزشگاه نیاز به مقاوم سازی جدی دارد. اگر ورزشگاه، سرپوشیده نباشد، مشکل آب رفت در ورزشگاه وجود دارد که باید جلوی آن را بگیریم اما این موضوع دلیلی بر عدم مقاومت نیست. ضمن اینکه شکستگی در سازه هم خطرناک است. ما سال ۹۳ موتورخانه ورزشگاه آزادی را به فاصله ۳۰۰ متر خارج از استادیوم منتقل کردیم تا حادثه ای ایجاد نشود.

او به هزینه 80 میلیارد تومانی برای اصلاح و مقاوم سازی آزادی هم اشاره کرده و افزود: جلساتی را با وزارت راه و شهرسازی داشته‌ایم و پیشنهاداتی شد برای اینکه ۸۰ میلیارد تومان بابت مقاوم سازی آزادی در اختیارمان قرار دهند. این کار را به صورت بخش به بخش انجام می دهیم. در کل خطری نیست، مگر اینکه رانش زمین یعنی زلزله داشته باشیم. تمام پرسنل آزادی در بخش‌های حفاظت و حراست، این آموزش را دیده اند که در مواقع اضطرار چگونه عمل کنند. به هر حال اقدامات اولیه در مواقع بحران بسیار مهم است، ضمن اینکه آزادی از نظر اطفاء حریق مشکلی ندارد.

** تهدیدها را جدی بگیریم

به گزارش جی پلاس؛ به نظر می رسد مسئولان ورزش هم به وضعیت آزادی واقف هستند و تنها در انتظار بودجه لازمند تا از هر گونه حادثه ناگوار جلوگیری کنند. با این حال ساختمان پلاسکو هم در شرایط مشابهی با ورزشگاه آزادی بود اما عدم رسیدگی به موقع، آن حادثه تلخ را رقم زد. هیچ کسی نمی تواند زمان رخ دادن زلزله و میزان قدرت آن را پیش بینی کند که البته اگر شدید هم نباشد خیلی از بناها از جمله همین استادیوم ملی کشورمان تاب تحمل آن را ندارد! اما بی شک می توان به موقع به وضعیت این ورزشگاه رسیدگی کرد. در هر حال با وجود نیازمند بودن آزادی به بازسازی و مقاوم سازی، وجود یک ورزشگاه نو و مقاوم در طول 10 سال آینده یکی از نیازهای کلان شهر تهران است.