با وجود اما و اگرهایی که در مدت اخیر برای عملیاتی شدن وعده رئیس کل بانک مرکزی برای یکسان‌سازی نرخ ارز تا پایان سال ۹۵ مطرح شد، وی در اظهارات اخیر خود به گونه‌ای اجرایی شدن این سیاست در سال جاری را رسما منتفی اعلام کرده است.
جی پلاس، یکسان‌سازی نرخ ارز و برداشته شدن بساط چند نرخی از بازار ارزی ایران از سال‌های گذشته از برنامه‌های دولت و بانک مرکزی به شمار می‌رود. چه زمانی که در این باره اقدام شد و طی دو تجربه در دهه ۱۳۷۰ و اوایل دهه ۱۳۸۰ به مرحله اجرا درآمد و چه زمانی که بعد از ازبین رفتن این سیاست بار دیگر در برنامه‌های سیاست‌گذار پولی قرار گرفت. به هر صورت یکسان‌سازی نرخ ارز در دولت قبل به جایی نرسید و حتی دلار با سه نرخ متفاوت مواجه شد تا اینکه در صدر اهداف پولی دولت جدید و بانک مرکزی ایستاد.
اما با توجه به تجربه یکسان‌سازی که قبلا وجود داشت و نبود زمینه‌ها و شرایط لازم به ویژه در خصوص تامین کافی منابع ارزی و مبادلات بین‌المللی بین بانک‌ها با در نظر گرفتن شرایط تحریمی حاکم بر ایران این موضوع با احتیاط بیشتری پیش رفت، به طوری که بارها در وعده بانک مرکزی و سایر مقامات اقتصادی دولت عنوان شد که این سیاست با اینکه در دستور کار است و برای آماده‌سازی زمینه‌های آن اقدامات در حال انجام بوده و پیش می‌رود اما با اجرایی شدن برجام جامع عمل به خود خواهد پوشاند.
بر این اساس رئیس کل بانک مرکزی عنوان می‌کرد تا شش ماه پس از اجرایی شدن برجام که خود می‌تواند شرایط را برای یکسان‌سازی فراهم کند، این سیاست اجرایی خواهد شد.
به هر حال در شرایطی که عنوان شده بود تا نیمه اول امسال ارز یکسان‌سازی خواهد شد، اما رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرد که این موضوع به زمان دیگری موکول شده است و بنابر گفته وی پایان سال ۱۳۹۵ زمان قطعی تحقق ارزهای تک‌نرخی در اقتصاد ایران بود.
با این وجود شرایط به گونه‌ای دیگر پیش رفت، از زمانی که با وجود اجرایی شدن برجام و گشایش‌هایی در مبادلات بانکی، ارتباط و روابط کارگزاری بانک‌ها در سطح بین‌الملل و همچنین دسترسی به منابع ارزی برای تامین عرضه کافی در بازار به حدی نبود که بانک مرکزی بتواند با اطمینان از این ناحیه برای تک نرخی کردن ارز اقدام کند.
از سوی دیگر کاهش شکاف ارزی بین دو نرخ بازار آزاد و رسمی از دیگر الزامات یکسان‌سازی نرخ ارز بود که تا چند ماه پیش در همین مسیر حرکت کرد و فاصله بین دو نرخ حتی تا کمتر از ۳۰۰ تومان هم کاهش یافت. ولی در ادامه و با جریان اخیری که در بازار ارز ایجاد و التهابات موجب افزایش فاصله نرخ رسمی و آزاد دلار شد، این اختلاف حتی تا حدود ۸۰۰ تومان هم پیش رفت به طوری که در زمانی که قیمت دلار در مرکز مبادلات ارزی تا ۳۲۰۰ تومان قیمت گذاری می‌شد، در بازار آزاد نرخ ۴۰۰۰ تومان را پشت سر گذاشت و مجددا شکاف ارزی افزایش یافته و خود عاملی برای خدشه‌دار کردن زمینه‌های یکسان‌سازی نرخ ارز شد.
در شرایطی که گمانه‌زنی‌ها برای عدم تحقق سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز وعده داده شده بانک مرکزی تا پایان سال جاری افزایش یافته بود و از سمت این بانک موضع مشخص و یا زمان دقیقی اعلام نشد، اخیرا رئیس کل بانک مرکزی در تازه‌ترین اظهارات خود به گونه‌ای عنوان کرده که یکسان‌سازی نرخ ارز در سال جاری محقق نمی‌شود.
سیف، با این توضیح که تا به حال همواره تاکید داشته یکسان‌سازی نرخ ارز با ایجاد شرایط و پیش‌نیازهای لازم در زمان مناسب خود حتما اجرایی می‌شود، گفته است نظر ما یکسان‌سازی نرخ ارز شش ماه پس از تامین الزامات اجرایی شدن این سیاست است. حتی زمانی که گفته بودم شش ماه پس از اجرایی شدن برجام و آسیب‌سازی شرایط محقق خواهد شد.
اما رئیس کل بانک مرکزی این بار زمان یکسان‌سازی را کاهش داده است و گفته که با اینکه نمی‌تواند زمان دقیقی برای اجرایی شدن این هدف اعلام کند و بستگی به عوامل آن دارد، گفته که با این وجود شرایط آنقدر آماده شده که می‌تواند اعلام کند یکسان‌سازی نرخ ارز دو ماه پس از تامین پیش‌نیازهای آن عملی خواهد شد.
به هر حال سال جاری هم نتوانست ارز تک نرخی به ویژه برای دلار را برای اقتصاد ایران به همراه داشته باشد و تنها با آماده شدن شرایطی رئیس کل بانک مرکزی از آن سخن گفته زمان تحقق آن از شش ماه به دو ماه پس از تامین پیش‌نیازها کاهش یافت که البته این موضوع خود می‌تواند نزدیک شدن به ارز تک نرخی را نوید دهد اما در زمانی نامعلوم.
منبع: ایسنا
