چرا سهمیه بنزین آزاد کم شد؟ با تغییرات اخیر، سهمیه اضافی کارت‌های سوخت چه خواهد شد؟
جی پلاس؛ همشهری نوشت: سهمیه بنزین آزاد کارت‌های شخصی با هدف مقابله با قاچاق سوخت کاهش پیدا کرده و همزمان میزان ذخیره بنزین یارانه‌ای در کارت سوخت خودروی شخصی نیز از ۹ ماه به ۶ ماه رسیده است؛ آیا این کار با قاچاق مقابله می کند؟
بر اساس آخرین تغییرات کارت سوخت، از ابتدای ماه جاری سهمیه بنزین آزاد کارت‌های شخصی از ۱۵۰ لیتر به ۱۰۰ لیتر کاهش پیدا کرده و میزان بنزین یارانه‌ای قابل ذخیره در کارت نیز از ۵۴۰ لیتر به ۳۶۰ لیتر رسیده است.
این تصمیم تا قبل از اطلاع مردم از واقعه و پیگیری رسانه‌ها، اعلام نشده بود و همین مسئله به تقویت شایعاتی مبنی بر کاهش قریب‌الوقوع سهمیه بنزین یارانه‌ای و حتی گران شدن آن منجر شد؛ شایعاتی که از اساس تکذیب شده‌اند. در این میان، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس می‌گوید: این تصمیمات روی مصرف اثری ندارد و فقط مردم را به‌زحمت می‌اندازد.
کشف اتفاقی کاهش سهمیه بنزین آزاد!
صبح دیروز، برخی رسانه‌ها به‌دنبال تماس شهروندان از تغییر سهمیه بنزین پیگیری تغییرات جدید در کارت سوخت خودروهای شخصی شدند و به این نتیجه رسیدند که از قرار معلوم، دولت و وزارت نفت بدون اعلام رسمی و صدور بخشنامه، تغییراتی در کارت سوخت خودروهای شخصی اعمال کرده‌اند که در نتیجه آن، ۵۰ لیتر از سهمیه بنزین آزاد ۳ هزار تومانی کم‌شده و ظرفیت ذخیره‌سازی بنزین یارانه‌ای در کارت‌های سوخت شخصی نیز ۱۸۰ لیتر کاهش پیدا کرده است.
انتشار این خبر، ضمن سرگردان‌کردن شهروندانی که به‌دنبال پاسخ درست بودند، بلافاصله به شکل‌گیری موجی از شایعات در فضای مجازی منجر شد. شایعاتی که غالباً با بدبینی مطرح می‌شدند و به هراس افزایش قریب‌الوقوع قیمت بنزین دامن می‌زدند.
اطلاع‌رسانی پخش، بعد از پخش شایعات
حوالی ظهر دیروز، خبر رسمی درباره تغییرات بنزینی منتشر شد تا آبی باشد بر آتش شایعات؛ هرچند می‌شد که با اطلاع‌رسانی درست، اصلاً مجالی به شیوع شایعات نداد.
جعفر سالاری‌نسب، مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی با تأیید تغییراتی در نظام سهمیه‌بندی سوخت، گفت: از ابتدای بهمن‌ماه، سهمیه بنزین آزاد در کارت‌های سوخت شخصی از ۱۵۰ به ۱۰۰ لیتر کاهش پیدا کرده و همزمان میزان ذخیره‌سازی بنزین در کارت شخصی نیز که در دوره کرونا به‌واسطه محدودیت‌های تردد به ۵۴۰ لیتر (معادل سهمیه ۹ ماه) افزایش پیدا کرده بود، دوباره به ۳۶۰ لیتر (معادل سهمیه ۶ ماه) کاهش یافت.
او با تأکید بر اینکه هیچ‌گونه تغییری در سهمیه و قیمت بنزین سهمیه‌ای انجام نخواهد شد، درباره چرایی کاهش سهمیه بنزین آزاد، گفت: رصد کارت‌های سوخت شخصی نشان می‌دهد که فقط ۳۵ درصد خودروها از سهمیه آزاد استفاده می‌کنند و ۶۵ درصد آنها مصرف‌کننده بنزین سهمیه‌ای هستند؛ بر این اساس برای جلوگیری از مهاجرت کارت‌های سوخت با هدف قاچاق بنزین، تصمیم گرفته شد سهمیه آزاد به ۱۰۰ لیتر کاهش یابد.
به عقیده سالاری‌نسب، با این راهکار، تا حدی پرمصرف‌ها مدیریت می‌شوند.
خسارات قاچاق سوخت، سالانه ۴ میلیارد دلار
برآوردهای غیررسمی، مجموع قاچاق بنزین و گازوئیل از ایران را حدود ۱۵ میلیون لیتر در روز برآورد می‌کنند که با توجه به قیمت واقعی این فرآورده‌ها در کشورهای همسایه و بازارهای جهانی، از محل این قاچاق سالانه حدود ۴ میلیارد دلار خسارت به کشور وارد می‌شود.
شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، دلیل اعمال محدودیت جدید برای سهمیه بنزین آزاد در کارت‌های سوخت را مقابله با قاچاق عنوان می‌کند درحالی‌که با توجه به آمارهای مربوط به کشفیات قاچاق سوخت، موفقیت این راهکار با تردیدهای جدی مواجه است.
براساس اظهارات امیرمحمد پرهام‌فر، معاون دفتر پیشگیری ستاد مبارزه با قاچاق کالا، کشفیات بنزین قاچاق در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۲۱ هزار لیتر بوده که در سال ۱۴۰۱ به حدود یک‌میلیون و ۵۴ هزار لیتر رسیده است. این کشفیات گرچه با رشدی ۲۵۰ درصدی مواجه بوده؛ اما کل آمار سالانه آن فقط معادل یک پانزدهم قاچاق روزانه سوخت در ایران است. سؤالی که همواره مطرح می‌شود این است که آیا این حجم عظیم از سوخت از طریق نازل پمپ‌بنزین و باک خودروها مهیای قاچاق می‌شود یا از مسیری دیگر؟
سهمیه‌های اضافی می‌سوزد
شرکت پخش فرآورده‌های نفتی درباره سرنوشت کارت‌هایی که قبل از اجرای قواعد جدید، ۵۴۰ لیتر ذخیره داشته‌اند سکوت کرده؛ اما در فضای مجازی برخی از شهروندان مدعی شده‌اند که ذخیره ۵۴۰ لیتری آنها به ۳۶۰ لیتر کاهش پیدا کرده است.
پیگیری‌های همشهری حاکی از این است که سیاست کاهش ظرفیت ذخیره‌سازی در کارت سوخت از آذرماه اجرایی شده و از همان‌ماه کارت‌هایی که بیش از ۳۶۰ لیتر ذخیره داشتند، مشمول واریز سهمیه ماهانه نبوده‌اند؛ اما در آن دوره ذخیره کارت‌هایی که ۵۴۰ لیتر بنزین داشتند، تغییری نکرده بود.
هنوز سرنوشت کارت‌هایی که ۵۴۰ لیتر ذخیره داشتند مشخص نیست؛ اما طبق اعلام شرکت پخش، از ابتدای بهمن‌ماه به بعد، اگر کارت سوختی ۳۶۰ لیتر سهمیه بنزین ۱۵۰۰ تومانی داشته باشد، تا زمانی که میزان ذخیره آن به کمتر از ۳۶۰ لیتر برسد، سهمیه جدید به آن تعلق نمی‌گیرد.
راه و چاه اصلاحات بنزینی
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با تأکید بر اینکه این تغییرات بنزینی، تصمیم خود دولت بوده و هیچ هماهنگی با مجلس انجام نشده است، گفت: این تصمیمات احتمالاً برای کاهش مصرف گرفته شده اما به‌نظر من جز اینکه مردم را به‌سختی بیندازد هیچ اثری ندارد.
مصطفی نخعی افزود: راهکارهای حل مشکلات حوزه بنزین کاملاً مشخص است اما اراده‌ای برای اجرای آنها باید باشد که متأسفانه وجود ندارد.
او با بیان اینکه تغییرات تک‌بعدی در نظام توزیع بنزین قادر به حل مشکلات این حوزه نیست، گفت: زنجیره وابسته به یارانه انرژی بسیار گسترده است و نمی‌توان مثلاً با تغییر شیوه سهمیه‌بندی بنزین از خودرو به فرد یا کاهش سهمیه و... آن را اصلاح کرد. چه‌بسا این طرح‌ها نه‌تنها کمکی به رفع مشکل و بهبود وضعیت معیشت مردم نخواهد کرد، بلکه منجر به اتفاقاتی نظیر رشد تورم نیز خواهد شد.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، درباره راهکارهای حل‌وفصل مسائل حوزه انرژی و بنزین، تأکید کرد: برای مدیریت بنزین باید مجموعه‌ای از اقدامات موازی را انجام دهیم که سیاست‌های قیمتی سهمیه‌ای فقط بخشی از این مجموعه هستند و بخش عمده اصلاحات مربوط به سیاست‌های غیرقیمتی خواهد بود.
نخعی ادامه داد: تأمین خودروهای برقی و هیبریدی از محل تولید داخل و واردات، تولید خودروهای کم‌مصرف، توسعه سی‌ان‌جی، کاهش نیاز به استفاده از خودروی شخصی از طریق توسعه حمل‌ونقل عمومی و کاهش شتاب مصرف سوخت از طریق خروج خودروهای فرسوده از ناوگان فعال، ازجمله اقداماتی است که باید برای حل مشکلات حوزه انرژی به‌موازات هم انجام شوند. او تأکید کرد: ما ناچار به متنوع کردن سبد سوخت کشور هستیم و فقط با این اقدامات می‌توان انتظار داشت که به‌تدریج مصرف معقول و مشکلات حل شود.
