هشدار مهم به خریداران رمزارزها/ «پامپ و دامپ» یعنی چه؟

جی پلاس؛ تجارت نیوز نوشت: افزایش کلاهبرداری‌های رمزارزی، مقامات قضایی را به فکر ارسال هشدارهایی برای شهروندان انداخته است. چندی پیش دادگستری استان تهران پیامکی را در مورد طرح‌های پانزی این حوزه برای برخی مشترکان تلفن همراه ارسال کرد. این نهاد در روزهای اخیر نیز پیامک هشدارآمیز دیگری را به شکل انبوه ارسال کرده است که به نوع دیگری از کلاهبرداری اشاره دارد؛ اقدامی که به «پامپ و دامپ» معروف است.

هر چند آمار دقیقی از حجم تراکنش‌های رمزارزی در ایران ارائه نشده اما گمانه‌زنی‌هایی در این مورد مطرح است که برخی از آنها بین سه تا پنج هزار میلیارد تومان در روز در نوسان است. آمارهای مختلفی نیز از تعداد کاربران این بازار در کشور ارائه می‌شود که همگی گویای شتاب در رشد تعداد فعالان این حوزه است.

آنگونه که چندی پیش روزنامه همشهری گزارش داد، فعالان این حوزه در نشستی که در حاشیه نمایشگاه الکامپ برگزار شد، به فعالیت 12تا 15میلیون نفر از ایرانیان در این بازار اشاره کردند؛ به گونه‌ای که ضریب نفوذ رمزارز در کشور به 10 تا 12 درصد رسیده است. ماهنامه پیوست نیز در روزهای نخست آبان امسال به نقل از مجموعه «ارز دیجیتال» نوشت که مخاطبان ایرانی ارزهای دیجیتال به بیش از ۱۷ میلیون نفر رسیده‌اند و حجم معاملات ارزهای دیجیتال در ایران، توانسته است به ۲۰ درصد حجم معاملات بورس برسد. بر اساس این گزارش، 22 درصد از مردم ایران ارزدیجیتال دارند و تنها حدود ۱۵ درصد از ایرانیان تابه‌حال اسمی از بیت‌کوین و ارز دیجیتال نشنیده‌اند.

افزایش 114 درصدی پرونده‌های کلاهبرداری با رمزارزها

همچنین در بخش دیگری از این گزارش به افزایش پرونده‌های کلاهبرداری با ارز دیجیتال اشاره شده است. آمارها نشان می‌دهد پرونده‌های ثبت شده در پلیس فتا در 6 ماهه ابتدایی سال به نسبت سال گذشته، ۱۱۴ درصد رشد داشته است. البته بخش زیادی از این شکایت‌ها، به دو پرونده معروف مربوط می‌شدند؛ نخست صرافی کریپتولند و در مرحله بعد نیز فروش شت‌کوین کینگ‌مانی.

کلاهبرداری‌ها در حوزه رمزارزها همیشه به ثبت شکایت منجر نمی‌شود. ممکن است افراد در دام کلاهبردارانی در حوزه بیفتند که با انواع ترفندها دارایی آنها را به سرقت ببرند اما اقدامی برای شکایت انجام ندهند. یکی از روش‌های پرتکرار در این حوزه نیز به نوعی کلاهبرداری بازمی‌گردد که به «پامپ و دامپ» معروف است. هشدار اخیر معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان تهران، بدون اشاره به این عنوان، به همین نوع کلاهبرداری مربوط می‌شود.

رمزارزی که ارزش آن ناگهان بالا می‌رود و بعد صفر می‌شود

دادگستری استان تهران در پیامک انبوهی که برای کاربران تلفن همراه ارسال کرده، آورده است: «مجرمان با تولید رمزارز بی‌پشتوانه و افزایش دستی و غیرواقعی ارزش آن، نسبت به جمع‌آوری وجوه قربانیان اقدام می‌کنند و ناگهان رمز ارز بی‌اعتبار و ارزش آن صفر می‌شود.»

این عبارات تعریف همان اصطلاح «پامپ و دامپ» است. چندی پیش اکوایران در مورد این نوع فعالیت در حوزه رمزارزها نوشت: «کلاهبرداری ارز دیجیتال پامپ و دامپ با تبلیغ سودهای کلان چند صد درصدی در زمان کوتاه از طریق کانال‌های تلگرامی شروع می‌شوند. این نوع کلاهبرداری رمز ارزی در ایران هم وجود دارد و قیمت ارزهای دیجیتال کم‌تر شناخته شده و با حجم بازار کوچک دست‌کاری می‌شود.»

مواردی از این گونه کلاهبرداری‌ها در سال‌های اخیر در کانال‌های تلگرامی و صفحه‌های اینستاگرامی رخ داده و چهره‌هایی که برخی از آنها دیگر شناخته شده هستند، دارایی کاربران زیادی را بر باد داده‌اند. با وجودی که کارشناسان از گسترش بازار رمزارزها و به موازات آن افزایش آمار کلاهبرداری‌ها و جرایم در این حوزه می‌گویند، اما در مقابل، هنوز قانون مشخصی برای نظارت بر این حوزه در کشور به تصویب نرسیده و فهرست هشداری نیز برای افزایش آگاهی افراد و هشیاری بیشتر آنها از سوی مراجع قانونی اعلام نشده است.