میوه خشک یکی از خوراکی‌هایی است که در اثر قرار گرفتن در مقابل آفتاب و یا بر اثر ایجاد گرما به صورت طبیعی یا مصنوعی بخش زیادی از آب میوه تازه از دست رفته است و کمتر از ۱۰ درصد آب اولیه در آن باقی مانده است.
جی پلاس؛ میوه‌های خشک به دلیل آب بسیار کمتر، شیرینی به مراتب بیشتر، طعم بهتر، ماندگاری بالاتر، ارزش غذایی بیشتر و انرژی بخش بودن برای بدن طی دوران زندگی بشر محبوب شده اند و دامنه استفاده از آنها افزایش یافته است.
میوه خشک یکی از خوراکی‌هایی است که در اثر قرار گرفتن در مقابل آفتاب و یا بر اثر ایجاد گرما به صورت طبیعی یا مصنوعی بخش زیادی از آب میوه تازه از دست رفته است و کمتر از ۱۰ درصد آب اولیه در آن باقی مانده است. سالیان سال است که مردم دنیا به اشکال مختلف از میوه خشک استفاده می‌کنند و یکی از بهترین راه‌های نگهداری میوه‌های تازه را خشک کردن آنها می‌دانند. انجیر خشک، آلو خشک و کشمش نمونه‌هایی از سنتی‌ترین و قدیمی‌ترین میوه‌های خشک مصرف شده در دنیا هستند.
میوه‌های خشک به دلیل آب بسیار کمتر، شیرینی به مراتب بیشتر، طعم بهتر، ماندگاری بالاتر، ارزش غذایی بیشتر و انرژی بخش بودن برای بدن طی دوران زندگی بشر محبوب شده اند و دامنه استفاده از آنها افزایش یافته است و امروز به جرات می‌توان گفت که بیش از ۹۰ درصد میوه‌هایی که در دنیا کشت و تولید می‌شود، به صورت خشک شده نیز موجود است.
توت فرنگی، انبه، پرتقال، طالبی، کیوی، خربزه، آناناس، نارگیل، خیار، پاپایا، کرنبری، بلوبری و ده‌ها میوه دیگر امروز با استفاده از تکنولوژی‌های روز خشک شده و به عنوان خشکبار وارد زنجیره غذایی مردم شده اند. به جز میوه‌های خشک معمول امروز با استفاده از تکنولوژی خوراکی‌های متفاوتی از میوه‌های خشک تولید می‌شود که از آن جمله چیپس میوه حبه‌ای یا میوه خشک حبه‌ای است.
اما این میوه‌ها با میزان آب متفاوت و کیفیت یا اشکال مختلف چطور خشک می‌شوند؛ بسیاری از ما در مورد نحوه خشک کردن میوه یا طرز تهیه میوه خشک سوالاتی داریم که در این مقاله به دنبال پاسخ به سوالاتی همچون اینکه چه میوه‌هایی را می‌توان خشک کرد، چگونه میوه خشک کنیم، هر کیلو میوه چقدر میوه خشک میدهد و… هستیم.
شما هم می‌توانید با استفاده از ایده‌ها و آموزش‌هایی که در این مقاله در خصوص طرز تهیه میوه خشک، خشک کردن میوه با دستگاه میوه خشک کن، طرز تهیه میوه خشک مکعبی، خشک کردن میوه در مایکروفر و خشک کردن میوه در مقابل آفتاب استفاده کنید و میوه‌هایی تابستانی یا زمستانی که نمی‌توانید نگهداری کنید را به این شکل در طول دیگر فصول سال استفاده کنید و لذت ببرید.
چه میوه‌هایی را می‌توان خشک کرد؟
براساس آمار کشمش یا انگور خشک بیش از نیمی از فروش میوه‌های خشک در دنیا را به خود اختصاص داده و پس از آن میوه‌های خشکی، چون خرما، انجیر، آلو، زردآلو، هلو، سیب و گلابی بیشترین طرفدار را دارند. عمده این میوه‌ها از کشمش گرفته تا انجیر و آلو و زردآلو خشک همواره در طول تاریخ جزو زنجیره غذایی بشر بوده اند و امروز نیز به سبب خواص بالا، مقوی و مغذی بودن نقش زیادی در رژیم غذایی مردم دارند.
جالب اینجاست که این میوه‌ها عموما به صورت سنتی نیز خشک می‌شوند و به عبارتی آفتاب خشک هستند و میوه‌های خشک جدیدتر با تکنولوژی روز و با اشکال متفاوتی، چون اسلایس شده یا ورقه ای، حبه ای، تکه‌ای و… تولید شده و در بسته بندی‌های خاص به فروش می‌رسند.
خیلی‌ها به دنبال تولید میوه خشک برای مصارف خانگی یا فروش تجاری هستند و می‌خواهند بدانند که باید چگونه کار میوه خشک کنی را شروع کنیم؛ نخستین مرحله برای خشک کردن میوه و تولید میوه خشک مرغوب و خوشمزه، انتخاب میوه مرغوب و خوشمزه و مطابق با نیاز ما است. قاعدتا شما برای خرید عمده باید به بازار فروش میوه یا باغات میوه و یا برای خرید جزئی و تولید خانگی به میوه فروشی محل خود مراجعه کرده و میوه‌هایی که برای خشک کردن مناسب هستند انتخاب کنید.
باید به این مساله دقت داشته باشید که میوه‌های مناسب برای تولید میوه خشک دارای شرایطی هستند و میوه مناسب برای استفاده به صورت تازه با میوه مناسب برای خشک کردن متفاوت است. البته برای خشک کردن میوه به روش صنعتی نیز همین نکات را باید مد نظر قرار دهید.
اما چه نکاتی در انتخاب میوه مناسب برای خشک کردن باید رعایت شود؛ میوه مناسب برای میوه خشک کردن در عین اینکه باید رسیده، خوش طعم و باکیفیت باشد، باید بالغ، سفت و با ظاهر مناسب نیز باشد. اگر میوه بیش از حد رسیده، آسیب دیده و با ظاهری نامناسب باشد اولا ورقه‌ای کردن آن کار مشکلی است و دوما پس از خشک شدن طعم خوبی نخواهد داشت. میوه نارس نیز به خودی خود طعم کافی را نداشته و شیرینی آن کامل نشده و عموما پس از خشک شدن مطلوب و مناسب ذائقه ما نیست.
پس دقت کنید که میوه رسیده، بالغ و سفت باشد و از نژاد و کیفیت کشت آن مطمئن شوید تا وقتی مشغول خشک کردن میوه در خانه یا خشک کردن میوه در میوه خشک کن هستید در پایان به طور کامل قند میوه آزاد شده و میوه خشک خوشمزه‌ای به دست آید.
خشک کردن میوه و تولید میوه خشک، مخصوصا اگر با بهترین میوه‌های تولید داخل مثل پرتقال شمال باشد می‌تواند صنعت میوه خشک ایران را متحول سازد؛ البته درصورتیکه از حمایت دولت برخوردار بوده و بتواند حیات اقتصادی خود را تضمین نماید. سرمایه گذاری در تهیه میوه خشک در این حالت خیلی جذاب می‌گردد.
نکات مهمی که قبل از میوه خشک کردن باید رعایت کنید!
مرحله بعدی برای خشک کردن میوه و آموزش طرز تهیه میوه خشک، انتقال میوه‌های تازه خریداری شده به خانه یا کارگاه و آماده سازی آنها برای خشک کردن است. بسته به روش خشک کردن میوه، مراحل آماده سازی نیز کمی متفاوت خواهد بود. نحوه خشک کردن میوه بستگی به نوع آن دارد؛ مثلا انواع انگور به صورت کامل خشک می‌شود، اما سیب به صورت ورقه‌ای برش خورده و خشک می‌شود.
اولین مرحله در بخش آماده سازی میوه ها، شستشوی آنها است؛ حتما دقت کنید که میوه‌ها به خوبی شسته شوند و آلودگی‌ها از آنها پاک شود. ابتدا میوه‌ها را زیر آب سرد و جاری قرار دهید و سپس به آرامی آنها را شستشو داده و آلودگی‌ها را از روی پوست آنها پاک کنید و سپس آب قرار گرفته روی پوست آنها را به وسیله پارچه یا حوله کاغذی پاک کنید.
مرحله شستشو بسته به نوع میوه اشکال متفاوتی دارد؛ مثلا میوه هایی، چون انگور، آلبالو، گیلاس و یا توت را می‌توان درون آبکش قرار داد و با سرعت بیشتری شستشو داد.
پس از شستشو و خشک کردن سطح میوه‌ها باید آنها را برش دهید. میوه‌های بزرگ، چون سیب، گلابی، پرتقال، آناناس، نارگیل، انبه و… باید برش داده شوند، اما میوه‌های کوچکی، چون انگور، کرنبری، آلبالو، بلوبری و… نیاز به برش ندارند و به صورت درسته یا با هسته یا بدون هسته خشک می‌شوند.
برخی میوه‌های بزرگ نیز مثل آناناس و انبه پوست گیری هم می‌شوند، اما مابقی مثل سیب، گلابی و… که پوستشان خوراکیست را با پوست خشک می‌کنند.
بهترین اندازه برای برش ورقه‌ای میوه‌های بزرگ به سلیقه شما بستگی دارد، اما برای خشک شدن بهتر و خارج شدن آب کافی از میوه ها، عموما آنها را با ضخامت بین ۲ تا ۶ میلیمتر برش می‌دهند.
پس از برش ورقه‌ای میوه‌ها دقت کنید که آنها را روش هم قرار ندهید و جدا جدا روی یک صفحه قرار دهید.
اگر می‌خواهید طعم خاصی به میوه خشک خود بدهید در این مرحله چاشنی مورد نظر خود را تهیه نموده و ورقه‌های میوه را در آن بغلتانید.
همواره دقت کنید اگر می‌خواهید سیب خشک یا موز خشک و امثال این میوه‌ها را تولید نمائید، حتما قبل از خشک نمودن آنها را در یک نوع آب مرکبات مثل آب نارنج آغشته کنید تا سیاه نشود و کیفیت کار شما پایین نیاید.
برای خشک کردن میوه‌ها در مقابل آفتاب یا به روش صنعتی باید آنها را روی توری‌های فلزی قرار دهید و برای خشک کردن در مایکروفر و… نیز روی یک سینی مخصوص کافیست.
طرز خشک کردن میوه و آموزش میوه خشک درست کردن را اگر از میوانو بیاموزید می‌توانید مطمئن باشید تا بهترین میوه خشک‌ها را برای لذت بردن خانواده و دوستان تولید می‌کنید. طرز تهیه میوه خشک چه سنتی و در خانه باشد و چه صنعتی و در کارگاه‌ها و کارخانجات، باید درست و دقیق آموزش داده شود.
انواع روش‌های تهیه میوه خشک
پس از انتخاب میوه‌ها و آماده سازی آنها نوبت به مرحله خشک کردن می‌رسد. ابتدا باید هدفتان را مشخص کنید که آیا شما قصد تهیه میوه خشک در منزل را دارید تا به دنبال یادگیری طرز تهیه میوه خشک با دستگاه هستید. ما در این مقاله تهیه میوه خشک خانگی به چند روش و خشک کردن میوه با دستگاه خشک کن صنعتی را آموزش خواهیم داد.
طرز تهیه میوه خشک با نور آفتاب
خشک کردن میوه با آفتاب و در فضای باز از هزاران سال قبل مورد استفاده بشر بوده است. در ادامه می‌خواهیم به بیان این روش بپردازیم:
در این روش کافیست پس از انتخاب دقیق و درست میوه، ورقه‌های میوه یا میوه‌های کوچک را روی سینی یا توری فلزی به گونه‌ای که روی هم نباشند و کمی فاصله داشته باشند چیدید، از گرمای هوا استفاده کنید.
در این روش آب و هوا بسیار مهم است. عموما این کار را می‌توانید در تابستان و فصل گرم سال انجام دهید تا آفتاب قدرت کافی برای خارج کردن آب از داخل میوه‌ها را داشته باشد. حداقل دمای مورد نیاز برای اینکه میوه خشک خوبی در فضای باز تولید کنید ۳۰ درجه سانتیگراد است. دقت داشته باشید که این روش بسیار زمان بر است و باید صبر و حوصله کافی داشته باشید.
ابتدا یک مکان مناسب انتخاب کنید که میوه‌ها از گزند حیوانات و حشرات دور باشند و سپس توری‌های فلزی را در این قسمت قرار دهید. حتما سینی یا توری میوه‌ها باید کمی از زمین فاصله داشته و روی آنها نیز چیزی نباشد تا آفتاب مستقیم روی آنها تابیده و باد نیز به روند خشک شدن و خارج شدن رطوبت کمک کند.
برای تسریع در سرعت خشک شدن می‌توانید یک ورقه آلومینیومی را زیر سینی یا توری میوه‌ها قرار داده تا نور خورشید را بیشتر منعکس کرده و روی میوه‌ها متمرکز کند. اگر می‌خواهید رطوبت به میوه‌ها بازنگردد شب‌ها که آفتاب نیست و گرمای هوا بسیار کمتر است آنها را به داخل خانه ببرید. خشک کردن در این روش بسیار طولانی است و مستمر باید آنها را چک کنید تا از پیشرفت روند خشک شدن مطمئن شوید.
در این روش به جز زمان طولانی امکان آلوده شدن میوه‌ها به گرد و غبار و ورود حشرات موزی به آنها نیز وجود دارد و توصیه می‌شود کمتر از آن استفاده کنید.
روش تولید میوه خشک در فر
اگر به دنبال طرز تهیه میوه خشک در فر و در خانه هستید، این بخش را حتما مطالعه کنید:
پس از انتخاب میوه ها، شستشو و برش ورقه‌ای آنها، میوه‌های ورقه‌ای شده یا کامل (میوه‌های کوچک) را روی سینی مخصوص فر بچینید. چینش میوه‌های ورقه‌ای شده باید به گونه‌ای باشد که روی هم نباشد و یک فاصله جزئی با هم داشته و به هم برخورد نکرده باشند.
فر را با کمترین درجه حرارت ممکن یعنی به عنوان مثال ۱۵۰ تا ۲۰۰ درجه فارنهایت یا ۵۰ درجه سانتیگراد گرم کنید و پس از چند دقیقه که فر به خوبی گرم شد سینی را داخل فر قرار داده و مراقب باشید هدف خشک کردن میوه هاست نه پختن آنها، پس به درجه فر حتما دقت داشته باشید.
مراقب سینی‌های میوه باشید و حدودا بسته به کیفیت فر بین ۴ تا ۸ ساعت برای خشک شدن میوه‌ها زمان کافی است. البته این زمان به نوع میوه و میزان آب موجود در آنها و ضخامت برش بستگی دارد.
حتما دقت کنید که نباید برای تسریع در فرآیند خشک شدن میوه حرارت را زیاد کنید چراکه میوه‌ها می‌سوزند و دیگر قابل خوردن نیستند.
همچنین مراقب باشید که تمام آب موجود در میوه‌ها تبخیر نشود و محصول نهایی ترد ترد نباشد و در حدی که کمتر از ۱۰ درصد آب درون آن باقی مانده و جویدنی باشد کافیست.
با هر روشی که خشک کردن میوه انجام شود، چه با بخاری، چه نور خورشید، چه فر و یا چه انواع دستگاه میوه خشک کن، شما باید نکات میوانو را به دقت رعایت کنید تا میوه خشک بسیار مرغوب و خوشمزه تولید نمائید و از نتیجه کار خود راضی و خوشحال باشید.
روش تهیه میوه خشک با استفاده از بخاری یا شوفاژ
یکی دیگر از روش‌های تهیه میوه خشک خانگی و در سطح محدود، استفاده از شوفاژ یا بخاری می‌باشد که باید حتما با فویل آلومینیومی پوشانده شود تا رعایت بهداشت صورت پذیرد و تماس مستقیم هم با ظرف نداشته باشند.
استفاده از پارچه نخی به جای هر ظرفی بهترین راه حل در این روش به شمار می‌رود، زیرا به صورت یکنواخت میوه‌ها را خشک می‌نماید. بسته به نوع و حرارت بخاری یا شوفاژ باید دقت کنید در زمان مناسب (متوسط بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت) باید پارچه را برداشته و میوه‌های خشک شده را از آن جداسازی نمائید.
نکته آخر هم اینکه به مرطوب بودن سطح میوه خشک‌های تولیدی در این روش اهمیت ندهید، زیرا با سرد شدن و دوری از این وسایل گرمایشی، حالت مناسب خود را باز خواهند یافت.
خشک کردن میوه با دستگاه میوه خشک کن
اگر بدانید دستگاه میوه خشک کن چیست؛ متوجه خواهید شد که یکی دیگر از انواع روش‌های خشک کردن میوه، استفاده از دستگاه خشک کن میوه مانند میوه خشک کن پارس خزر، میوه خشک کن فلر، میوه خشک کن دلمونتی یا میوه خشک کن بوش می‌باشد.
در این مرحله از آموزش طرز تهیه میوه خشک به روش صنعتی یا نیمه صنعتی خانگی یعنی استفاده از دستگاه خشک کن می‌رسیم. طرز خشک کردن میوه در این حالت در خانه با دستگاه‌های خشک کن کوچک یا با دستگاه‌های خشک کن صنعتی غول پیکر آنقدری متفاوت نیست و تفاوت در حجم کار است.
ابتدا در این روش باید دما را مطابق با دستور آن روی عدد مناسبی قرار دهید که عموما محدوده ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتیگراد است؛ البته دما بسته به میوه‌ای که می‌خواهید خشک کنید نیز متفاوت است و باید با تجربه دمای مناسب را مطابق دستگاه خود به دست آورید. پس از اینکه میوه‌ها را روی توری‌های فلزی و مخصوص به طوری چیدید که روی هم نباشند و یک فاصله حداقلی با هم داشته باشند می‌توانید توری‌ها را درون قفسه‌های مخصوص دستگاه مطابق با ظرفیت آن چیده و قفسه‌ها را به داخل دستگاه منتقل کنید.
وقتی دستگاه را روشن کردید بسته به نوع میوه، میزان آب موجود در آن و ضخامت برش بین ۱۰ تا ۲۰ ساعت زمان برای اتمام فرآیند خشک شدن میوه‌ها نیاز است. حتما هر ۴ تا ۶ ساعت وضعیت میوه‌ها را بررسی کنید که از سوختن یا چروکیده شدن بیش از حد آنها جلوگیری شود.
میوه خشکی که از دستگاه خارج می‌کنید نباید ترد باشد و به حدی باید خشک شده باشد که بتوان آنها را به راحتی جوید و تا حدودی سفت باشد. در مقاله آموزش گام به گام خشک کردن میوه با دستگاه، به تفصیل به این موضوع پرداخته شده است.
روش نگهداری میوه خشک
حالا که یاد گرفتیم که چطوری میوه خشک درست کنیم و روش تولید میوه خشک صنعتی و خانگی را آموزش دیدیم، باید نکاتی را نیز در خصوص نگهداری میوه خشک بیاموزیم. حتما دقت کنید که میوه‌های خشک شده را در ظرف دربسته و در جای خنک نگهداری کنید. این کار به شما کمک می‌کند که ماندگاری میوه‌های خشک بیشتر شده و تا یکسال نیز با کیفیت کافی آنها را نگه دارید.
اگر میوه‌های خشک شده را نیز بسته بندی کردید پس از بازکردن آنها سعی کنید آنها را در یخچال نگهداری کنید تا کیفیت اولیه خود را از دست ندهند.
از نظر میوانو، میوه خشک کردن آنقدر پروسه جذاب و هنرمندانه‌ای است که فقط زمانی متوجه اهمیت و ظافت آن می‌شوید که خودتان برای اولین بار تمام مراحل خشک کردن میوه را طی کنید. سپس میوه خشک‌های تهیه شده را زیر لب بگذارید و صد چندان از آن لذت ببرید.
هر کیلو میوه چقدر میوه خشک میدهد؟
برای خیلی از ما این سوال وجود دارد که چند کیلو میوه یک کیلو میوه خشک میدهد یا اینکه چطوری میوه خشک کنیم سیاه نشه یا یک کیلو میوه چقدر میوه خشک میدهد. اینکه راندمان تولید میوه خشک چقدر است به نوع میوه، کیفیت آن، میزان آب موجود در آن و ضخامت اسلایس‌های میوه خشک بستگی دارد.
اما به طول کلی بسته به نوع میوه، نسبت تولید میوه خشک به میوه تازه یک به ۶ و بالاتر تا یک به ۱۲ و حتی در بعضی میوه‌ها بیشتر است. یعنی هر ۶ تا ۱۲ کیلو میوه یک کیلو میوه خشک میدهد. این نسبت در میوه‌های کم آب‌تر مثل سیب، خرمالو، گلابی و… بین ۶ تا هشت کیلو و میوه‌های پرآبی مثل پرتقال، کیوی و… بین ۸ تا ۱۲ کیلو است.
چطوری میوه خشک درست کنیم تا سیاه نشه؟
اگر نگران سیاه شدن میوه خشک تولیدی خود هستید می‌توانید در روند آماده سازی آنها را در محلول‌های مخصوص ارگانیک یا شیمیایی موجود در بازار قرار دهید. این محلول‌ها رنگ میوه خشک شما را حفظ می‌کنند.
منبع: اقتصاد انلاین
