تصویر رکود در استان‌ها/ شرایط محیط کسب و کار نسبت به 6 سال گذشته تغییر چندانی نکرده است

جی پلاس؛ اعتماد نوشت: از نگاه فعالان اقتصادی در پاییز سال جاری وضعیت محیط کسب‌وکار افت کرده است. به تعبیر دیگر همه فعالان اقتصادی در گروه‌های مختلف شرایط بدتری را در سومین فصل سال نسبت به تابستان تجربه کردند. مستند این ادعا نیز داده‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران است، این مرکز هر فصل محیط کسب‌وکار را بر مبنای 27 شاخص کلی بررسی می‌کند. یعنی از فعالان اقتصادی کل کشور در مورد این شاخص‌ها سوال می‌کند و براساس پاسخ آنها وضعیت محیط کسب‌وکار را به نمایش می‌گذارد. در این بازه فعالان اقتصادی به محیط کسب‌وکار از نمره 10 یعنی بدترین نمره، 6.05 را دادند.  در این میان از منظر وضعیت مولفه‌های محیط کسب‌وکار استان‌های قزوین، آذربایجان غربی و خراسان جنوبی به ترتیب وضعیت مناسب‌تری نسبت به سایر استان‌ها دارند. در مقابل استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، کردستان و بوشهر بدترین وضعیت را در این مقطع تجربه کردند. البته اختلاف عدد شاخص محیط کسب‌وکار در بهترین و بدترین استان حداکثر معادل 0.85 واحد بوده که نشان از نبود تفاوت قابل‌توجه در وضعیت عدد شاخص مورد نظر است.

وضعیت استان‌های غربی

در پاییز سال جاری از نگاه فعالان اقتصادی در منطقه شمال غربی کشور یعنی در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل نمره محیط کسب‌وکار نسبت به فصل قبل افت کرده است. حتی وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به مدت مشابه سال قبل هم بدتر است. البته در اردبیل در پاییز سال جاری نسبت به فصل قبل وضعیت محیط کسب‌وکار بهتر شده است. 

داده‌های موجود نشان می‌دهد، از منظر وضعیت مولفه‌های محیط کسب و کار، استان آذربایجان غربی به دلیل کسب نمره 5.62 در جایگاه دومین استانی قرار می‌گیرد که وضعیت مطلوبی دارد. 

از آذربایجان غربی که به سمت کردستان حرکت می‌کنیم؛ می‌بینیم که فعالان اقتصادی این استان محیط کسب و کار متفاوتی را تجربه کرده‌اند. نمره شاخص‌های کسب و کار در کردستان 6.44 است. برهمین اساس کردستان در جرگه استان‌هایی قرار می‌گیرد که وضعیت بسیار نامطلوبی را نسبت به سایر استان‌ها تجربه کرده است. این اگرچه نسبت به مدت مشابه سال قبل بهتر شده است اما عملا نسبت به فصل گذشته 3.01 درصد بدتر شده است 

اوج نارضایتی در تهران؟

داده‌های موجود در استان تهران نشان می‌دهد، شرایط محیط کسب و کار نسبت به 6 سال گذشته تغییر چندانی نکرده است. به تعبیر دیگر هیچگاه نمره محیط کسب و کار این استان به زیر 5 نیامده است و همواره از نگاه فعالان اقتصادی وضعیت محیط کسب و کار این استان نامطلوب بوده است. البته این شرایط نامطلوب در دولت ابراهیم رییسی به رغم وعده‌های دولت بدتر از گذشته شده است. نمود آن نیز داده‌های پاییز نسبت به تابستان بدتر است. در پاییز نمره فعالان اقتصادی به محیط کسب و کار 6.16 بود این رقم در تابستان 5.98 گزارش شده است. البته واکاوی داده‌های موجود نشان می‌دهد، وضعیت محیط کسب و کار در پاییز سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل بهبود یافته است. مرور وضعیت 5 استان همجوار تهران نشان می‌دهد، وضعیت البرز، مازندران و مرکزی بدتر از استان تهران است. زیرا نمره فعالان اقتصادی این استان‌ها به محیط کسب و کار هم نسبت به فصل گذشته و هم نسبت به مدت مشابه سال قبل‌شان بدتر شده است.داده‌های موجود نشان می‌دهد، در استان مرکزی شاخص محیط کسب و کار پاییز 5.66 در مازندران 6.00 و این شاخص در البرز 6.23 است. وقتی از البرز به سمت قزوین می‌روید، وضعیت شاخص به‌طور کلی فرق می‌کند. به باور فعالان اقتصادی این استان نمره شاخص پاییز 5.61 است. این نمره نسبت به مدت مشابه سال گذشته بهبود قابل توجهی یافته است اما در مقایسه با تابستان سال گذشته افت کرده است. اما وضعیت در سمنان دیگر استان همجوار تهران چطور است؟ واکاوی داده‌های موجود نشان از وضعیت متفاوت این محیط نسبت به سایر استان‌های همجوار استان تهران می‌دهد. فعالان اقتصادی سمنانی به محیط کسب و کار پاییز نمره 5.64 داده‌اند که این نمره خودش نسبت به نمره تهران، البرز، مازندران و مرکزی در پاییز بهتر است. این نمره نسبت به تابستان هم تغییری ندارد. البته نسبت به مدت مشابه سال قبل 0.07 درصد بدتر شده است.

اما در استان قم وضعیت محیط کسب وکار چگونه است؟ داده‌های موجود نشان می‌دهد، نمره این استان 5.92 است که هم نسبت به فصل گذشته و هم نسبت به پاییز سال گذشته بهتر شده است.

از قم که به سمت اصفهان می‌آییم، تفاوت زیادی در وضعیت محیط کسب‌وکار دیده نمی‌شود؛ نمره اصفهان از نگاه فعالان اقتصادی در پاییز 5.93 است. در این استان فعالان اقتصادی اگرچه نسبت به تابستان سال جاری وضعیت بدی را تجربه کردند اما نسبت به پاییز سال گذشته وضعیت مناسب‌تری داشتند.

در شرق چه خبر است؟

نگاهی به استان‌های شرقی نشان می‌دهد، اگرچه در خراسان جنوبی وضعیت محیط کسب‌وکار در مقایسه با سایر استان‌ها مطلوب ارزیابی می‌شود اما نمره آن به‌طور کلی نشانه خوبی از محیط کسب‌وکار نشان نمی‌دهد، نمره این استان در پاییز 5.63 گزارش شده است که نسبت به فصل قبل وضعیت مطلوبی ندارد اما نسبت به مدت مشابه سال قبل بهبود یافته است. وقتی به نقشه ایران نگاه می‌کنیم پایین خراسان، سیستان و بلوچستان را می‌بینیم که وضعیت محیط کسب‌وکار آن از نگاه فعالان اقتصادی به بسیار بد است. نمره‌ای که در پاییز فعالان این بخش به مولفه‌های کسب وکار دادند؛ 6.46 است. این عدد نه تنها نسبت به فصل گذشته بدتر شده است بلکه نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز 5.77 درصد تغییر کرده است یعنی بدتر شده است. در هرمزگان شاخص‌های محیط کسب‌وکار در این استان هم وضعیت بهتری نسبت به سیستان‌و‌بلوچستان ندارد. فعالان اقتصادی این استان نمره‌ای که به شاخص‌های محیط کسب‌وکار در پاییز می‌دهند 6.41 است. این رقم هم نسبت به مدت مشابه سال گذشته و هم نسبت به فصل گذشته بدتر شده است. این وضعیت در استان بوشهر هم تکرار شده است. در این استان شاخص محیط کسب وکار 6.42 اعلام شده است. ضمن اینکه نمره این استان نسبت به فصل گذشته و مدت مشابه سال گذشته رشد قابل توجهی کرده است؛ رشدی که نشان از نامطلوب‌تر شدن محیط کسب و کار این استان می‌دهد. 

بررسی مولفه‌ها

بررسی نتایج پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران حاکی از این است که در پاییز 1401، فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، به ترتیب سه مولفه «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «دشواری تامین مالی از بانک‌ها»، «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار» را نامناسب‌ترین مولفه‌های محیط کسب‌وکار کشور نسبت به سایر مولفه‌ها ارزیابی کرده‌اند.