پروژه انتقال آب از استان چهارمحال و بختیاری به استان‌های اصفهان، یزد و کرمان یا همان بهشتآباد، حالا بیش از دو دهه است که در گیرودار عملیاتی شدن است. بارها از میزان تخریب و آثار سوء اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی عملیاتی شدن این پروژه صحبت شده و بارها گفته شده که این طرح هنوز مجوز ارزیابی از سوی سازمان محیط زیست ندارد. با این حال تلاش‌ها برای قانونی کردن این پروژه به هر قیمت و عملی کردنش همچنان ادامه دارد.
جی پلاس؛ روزنامه پیام ما نوشت: وزارت نیرو متنی را به عنوان مصوبات چهلمین جلسه شورای عالی آب منتشر کرده که با اسناد رسیده به «پیام ما» متفاوت است و نشان می‌دهد در آن جلسه، صحبتی از طرح انتقال آب «بهشتآباد» در میان نبوده است.
هفته گذشته بود که وکیل حقابه‌داران زاینده‌رود از لغو توقف پروژه «بهشت آباد» توسط دیوان عدالت اداری خبر داد. به راه افتادن دوباره این پروژه گویا بر مبنای بخشنامه‌ای است که معاون اول قوه قضاییه خطاب به رئیس دیوان عدالت اداری و روسای دادگستری‌های کل کشور فرستاده و در آن خواسته تا علیه پروژه‌هایی که مصوبه شورای عالی آب را دارند، رای داده نشود. این در حالی است که بر اساس اسنادی که از سوی کمپین مردمی حمایت از زاگرس مهربان به «پیام ما» رسیده، در چهلمین جلسه شورای عالی آب صحبتی از راه‌اندازی این پروژه به میان نیامده و آنچه مطرح شده لغو پروژه است. حال آنکه وزارت نیرو متن دیگری را با عنوان نتیجه این نشست منتشر کرده که خلاف متن اصلی در آن آمده: «مصوب گردید که تامین آب شرب استان‌های یزد، کرمان، جنوب اصفهان و شمال فارس از رودخانه خرسان و سایر نقاط استان اصفهان از رودخانه بهشتآباد صورت گیرد.» حالا قرار است بر اساس همین متن منتشر شده که به نام مصوبه شورای عالی آب از آن نام برده شده، این پروژه بار دیگر عملیاتی شود و دیوان عدالت اداری هم با بخشنامه جدیدش می‌خواهد راه را برای مواردی از این دست باز کند.
در چهلمین جلسه شورای عالی آب که در آبان‌ماه ۹۸ برگزار شد، درباره پروژه انتقال آب بهشتآباد هم صحبت به میان آمد و در دستور کار اول این جلسه، تقی‌زاده خامسی، معاون آب و آبفای وزارت نیرو گزارشی را با عنوان «طرح تامین کمبود آب شرب فلات مرکزی ایران (اصفهان، یزد و کرمان)» ارائه کرد که طبق آن طرح اولیه بهشتآباد به دلایل فنی، اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی قابل انجام نبود. از جمله مواردی که در این جلسه به آن اشاره شد؛ نبود مجوز ارزیابی محیط زیستی، هزینه جابه‌جایی شهر و تملک اراضی در صورت احداث سد بلند و نبود امکان تنظیم آب برای هر سه استان از محل رودخانه بهشتآباد، بود. با وجود اینکه در این جلسه این طرح به نوعی به بن‌بست رسیده و تحت عنوان «ارائه سیمای نهایی و تعیین تکلیف طرح انتقال آب به استان‌های کرمان، یزد و اصفهان» از آن یاد شده بود؛ اما آنچه در سایت وزارت نیرو بارگذاری شد با این ارائه و تصویب کاملا متفاوت است.
آنچه در سایت وزارت نیرو تحت عنوان «مصوبات چهلمین جلسه شورای عالی آب» عنوان شده بندهایی دارد که در مصوبه اصلی وجود ندارند. در بند نخست متنی که وزارت نیرو منتشر کرده آمده: «مصوب گردید که تامین آب شرب استان‌های یزد، کرمان و جنوب اصفهان (شهرهای شهرضا، سمیرم، دهاقان و مجلسی) و شمال فارس (آباده و اقلید) از رودخانه خرسان و سایر نقاط استان اصفهان از رودخانه بهشتآباد صورت گیرد. لذا وزارت نیرو نسبت به تعیین مناسب‌ترین گزینه انتقال بر مبنای شاخص‌های اقتصادی، فنی و محیط زیستی اقدام نمایند.» بر این اساس وزارت نیرو خلاف آنچه در چهلمین نشست شورای عالی آب به تصویب رسیده بود، وارد عمل شد و حالا بار دیگر با اتکا بر همین متن که مصوبات اصلی شورای آب نیست، قرار است پروژه بهشتآباد وارد فاز عملیاتی شود.
تلاش برای قانونی کردن طرحی غیرقانونی
پروژه انتقال آب از استان چهارمحال و بختیاری به استان‌های اصفهان، یزد و کرمان یا همان بهشتآباد، حالا بیش از دو دهه است که در گیرودار عملیاتی شدن است. بارها از میزان تخریب و آثار سوء اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی عملیاتی شدن این پروژه صحبت شده و بارها گفته شده که این طرح هنوز مجوز ارزیابی از سوی سازمان محیط زیست ندارد. با این حال تلاش‌ها برای قانونی کردن این پروژه به هر قیمت و عملی کردنش همچنان ادامه دارد.
شهریور امسال هم جلیل مختار، نماینده مردم آبادان، نامه‌ای به رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نوشت و در آن گفت: «پیرو جلسه ۱۴۰۱/۰۶/۲در محل کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در خصوص بررسی وضعیت محیط زیستی پروژه بهشتآباد، به اطلاع می‌رساند با توجه به آنکه پروژه بهشتآباد در مقطع تجهیز کارگاه چرمهین در فروردین‌ماه ۱۳۹۹ فاقد هرگونه مجوز محیط زیستی بوده است، بررسی مستندات نشان می‌دهد مدیرکل وقت استان اصفهان برخلاف قانون و جلوگیری از فک پلمب ورودی تونل انتقال آب و جلوگیری از تجهیز کارگاه منفعلانه عمل می‌کند. از آنجا که مطابق ماده دو آیین‌نامه اثرات محیط زیستی طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی مجری اجرای این آیین‌نامه مدیرکل وقت استان اصفهان است، خواهشمند است دلایل ترک فعل انجام شده را اعلام کنند.» این نامه در حالی نوشته شده که او در سال ۹۹ در نامه‌ای خطاب به خامسی، معاون آب و و آبفای وزارت نیرو، از او خواسته بود تا گزارش ارزیابی محیط زیستی این طرح را برای سازمان ارسال کنند. اتفاقی که گویا هنوز رخ نداده و به ادامه فعالیت پروژه بدون توجه به محیط زیست اصرار می‌شود. این اصرارها حالا رنگ و روی دیگری هم گرفته‌اند و دیوان عدالت اداری به مواردی از این دست وارد شده است.
محتوای جلسه شورای عالی آب مجدد بررسی شود
فرهاد رئیسی دهکردی، رئیس شورای شهر چهارمحال و بختیاری در نامه‌ای در تیرماه ۹۹ و خطاب به عیسی کلانتری که آن زمان رئیس سازمان محیط زیست بوده، به چهلمین جلسه شورای عالی آب و تضاد میان آنچه در این جلسه به تصویب رسیده با آنچه وزارت نیرو می‌گوید اشاره کرده است. او در این نامه می‌نویسد: «طبق گزارش‌های دریافتی از محتوای چهلمین جلسه شورای عالی آب و اسناد موجود، مطلقا بحثی از اجرای تونل بهشتآباد نشده است. صرف نظر از غیرکارشناسی بودن کلیت پروژه بهشتآباد و سایر پروژه‌های انتقال آب، مستدعی است مطابق ماده دو آیین‌نامه اثرات محیط زیستی طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی ضمن اعلام جرم علیه متخلفان، دستور توقف پروژه را صادر کنید.»
در این نامه همچنین به حضور احمدرضا لاهیجان‌زاده در این جلسه از سوی سازمان محیط زیست اشاره شده و آمده: «خواهشمند است ضمن متوقف کردن جلسه ارزیابی طرح با توجه به حضور آقای لاهیجان‌زاده در چهلمین نشست شورای عالی آب به عنوان نماینده آن سازمان، موضوع محتوای جلسه مجددا بررسی شود.» تماس‌های مکرر «پیام ما» با لاهیجان‌زاده که حالا مدتی است سِمت مدیرکلی محیط زیست استان اصفهان را بر عهده دارد، بی‌نتیجه بود و او پاسخی به پرسش‌های ما نداد.
با این حال یوسف فرهادی بابادی، عضو کمپین مردمی حمایت از زاگرس مهربان که نخستین بار تضاد میان آنچه در چهلمین نشست شورای عالی آب تصویب شده و آنچه وزارت نیرو می‌گوید را به «پیام ما» گفت، تاکید می‌کند: «با این نامه، کار به زمین شورای عالی آب انداخته شده. در حالی‌که استناد به مصوبات آن جلسه کاملا با آنچه شاهد آن هستیم متفاوت است و از سویی دیوان عدالت اداری هم با استناد به همین نامه می‌خواهد به فعالیت پروژه بهشتآباد مجوز دهد که این هم در نوع خود اشتباه بزرگی است.»
در کنار این موارد گزارش اداره کل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری که در تیرماه ۹۹ و در ۹۷ بند نوشته شده هم نشان از رد این طرح دارد. در بخشی از این گزارش آمده است: «عنوان طرح آبرسانی از بهشتآباد برای کمبود آب شرب ۱۴ شهرستان استان اصفهان ذکر شده است. این در حالی است که استان اصفهان با کمبود آب شرب مواجه نیست، بلکه در صورت مدیریت منابع آب درون‌حوضه نیازی به آب بهشتآباد ندارد و لزومی به اجرای طرح کوهرنگ ۳ نیز نیست.» بر اساس این گزارش همچنین «تجربیات مشابه انتقال آب در همین حوضه نشان داده با اجرای طرح‌های متعدد از قبیل تونل‌های اول، دوم و سوم کوهرنگ و خدنگستان، نه‌تنها مشکلات آبی مقصد مرتفع نشده، بلکه انتقال آب بیشتر باعث کوتاه‌ترشدن رودخانه زاینده‌رود و نرسیدن آب به تالاب گاوخونی شده است. چراکه از طریق مصارف متعدد کشاورزی، صنعت و شهری به امید آب انتقالی، توهم آبی ایجاد و بارگذاری‌های بیشتری روی حوضه انجام و مشکلات دو چندان شده است.» از سوی دیگر «هفت شهر بزرگ و ۱۲ روستا در مسیر تونل و ۲۰ شهر و ۳۵ روستا در شعاع ۲۰ کیلومتری محور تونل قرار گرفته‌اند، اما در گزارش ارزیابی فقط اجتماعات محدود بلافصل آن هم به صورت گذرا و کم‌اهمیت جلوه داده شده. علاوه بر این، نقشه‌های ارائه شده بسیار گنگ و مبهم دانسته شده است.»
حالا باید دید نهادهای نظارتی آیا به جلسه شورای عالی آب استناد خواهند کرد یا همچنان به آنچه وزارت نیرو، به اشتباه درباره این جلسه در سایت خود بارگذاری کرده و بر اساس آن مجوز فعالیت را می‌گیرد، استناد خواهد شد. این پروژه حالا به مرحله دیگری وارد شده اما مهمترین نکته حال حاضر آن است که وزارت نیرو به چیزی خلاف آنچه در شورای عالی آب منتشر شده استناد می‌کند و این در نوع خود خطای بزرگی است.
