با علی حاتمی از نمایش دیب تا فیلم جهان پهلوان تختی/ علت اینکه لقب سعدی سینمای ایران به او دادند چه بود؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان هنر این مرز و بوم و کسانی که کارنامه پر افتخار هنری شان مایه مباهات سرزمین ایران است، در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های شاخص عرصه هنر را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی سینماگر برجسته علی حاتمی اختصاص دارد.

زندگینامه علی حاتمی

ولادت

علی حاتمی در بیست و سوم مرداد ماه سال ۱۳۲۳ در خیابان شاهپور تهران متولد شد

مادر وی خانه‌دار بود و پدرش سمت صفحه‌آرا در یک چاپخانه را داشت و دومین فرزند ذکور خانواده بود.

ورود به دنیای هنر

شوق نمایشنامه‌نویسی پای او را به تماشاخانه‌های لاله‌زار باز ‌کرد و در آن جا مسحور بازی هنرمندانه جعفر توکل ‌شد و آروز می‌کرد روزی برسد که توکل در نمایشی به کارگردانی خود او بازی کند.

از همان ایام، حاتمی تصمیم می‌گیرد روی مایه‌هایی از داستان‌های ملی و ایرانی کار کند. موقعی که در کلاس نهم تحصیل می‌کرد برای آموختن اصول اولیه نمایشنامه‌نویسی به هنرستان هنرپیشگی تهران می‌‌رفت؛ پس از آن به هنرستان آزاد هنرهای دراماتیک رفت.

سختگیری مهدی نامور رئیس هنرستان نسبت به نمایشنامه‌هایی که هنرجویان نوآموز می‌نوشتند تا در سالن هنرستان اجرا شود، حاتمی را بر آن می‌دارد که در فراگیری فنون و شگردهای نمایشنامه نویسی، به ویژه گفت و گو پردازی حساسیت و کوشایی از خود نشان دهد.

حاتمی نخستین نمایشنامه‌اش را با عنوان دیب (دیو) نوشت و در اردیبهشت ماه 1344 با حضور کودکان در تالار نمایش هنرهای دراماتیک به مدت 3 شب اجرا کرد.

در سال 1345 نمایشنامه مدرنی با عنوان آدم و حوا یا برج زهر مار را می‌نویسد که تحولی در کار او محسوب و همین نمایش موجب آشنایی او با مسئولان تلویزیون می‌شود که در آن ایام در کار جذب افراد مستعد بودند.

نخستین فیلمنامه کاملی که ارائه می‌کند شب جمعه (1346) نام دارد که به صورت یک فیلم کوتاه درمی‌آید.

سال 1348 کیمیایی و مهرجویی و تقوایی فیلم‌های قیصر، گاو و آرامش را می‌سازند و حاتمی در تدارک ساختن حسن‌کچل است.

هدف مشترک این فیلمسازان دوری جستن از بازار فیلم‌فارسی بود.

وفات

علی حاتمی به صورت جدی وارد فعالیت‌های سینمایی شد و در سال 1375 هنگام ساخت فیلم جهان پهلوان تختی به علت بیماری دارفانی را وداع گفت.

آثار 

حسن کچل (1348)

طوقی (1349)

باباشمل (1350)

قلندر (1351)

خواستگار (1352)

ستارخان (1353)

مجموعه تلویزیونی مثنوی مولوی (1354)

سلطان صاحبقران (1355)

سوته‌دلان (1356)

هزاردستان (1358)

حاجی واشنگتن (1361)

کمال‌الملک (1363)

مادر (1368)

دلشدگان (1371)

جهان‌پهلوان تختی (1375) که پس از مرگ حاتمی به کارگردانی بهروز افخمی ادامه یافت

دیالوگ‌های ماندگار

علی حاتمی به عنوان کارگردانی صاحب سبک و مؤلف، سعی کرد با استفاده از قصه‌ها، مثل‌ها، فولکلورها یا باورهای عامیانهٔ ایرانی، فرهنگ کهن کوچه و بازار و معماری دیرپای ایرانی ـ اسلامی طرحی نو در سینمای ایران دراندازد. وی به حق توانست فرهنگ، آداب و ارزش‌های فکری و عملی مردم این سرزمین را بر پردهٔ خیال نقاشی کند از این رو وی را به علت بهره‌بردن از زبان تصویر و خلق شخصیت‌های شاعرانه، سعدی سینمای ایران می‌دانند.

حاتمی همواره در آثار سینمایی خود پیوندی ناگسستنی با اصطلاحات و گویش‌های کوچه‌بازار داشت، به‌طوری‌که کاربرد این دیالوگ‌ها به عنوان امضای وی در تقریباً تمامی آثار سینمایی‌اش حضور داشته و سینمای حاتمی را یک سینمای منحصر به فرد ساخته‌ است. برخی از این دیالوگ‌های ماندگار عبارتند از:

فیلم مادر: «تلخی با قند شیرین نمیشه، شب رو باید بی‌چراغ روشن کرد»

فیلم مادر: «مادر مرد، از بس که جان ندارد»

فیلم حاجی واشینگتن: «آیین چراغ، خاموشی نیست»

فیلم کمال الملک: «کباب بدون سیخ مزهٔ کباب نداره هیچ کبابی هم کباب بازار نمیشه حتی کباب دربار. کبابو باهاس داغ داغ با سیخ به نیش کشید .»

فیلم کمال الملک: «باب دندون شاه گربه‌های قاجاریه. پهلوی با دندون ببر کباب میخوره .»