امام سجاد(ع) چگونه واقعه عاشورا را زنده نگه داشتند؟/آن حضرت با کدام حکام اموی هم عصر بودند؟/آیا امام با قیامهای پس از عاشورا موافق بودند؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس، بیست و پنجم محرم الحرام مصادف با سالروز شهادت علی بن الحسین، امام سجاد علیه السلام است. امام عظیم الشانی که به اذن الهی در واقعه عاشورا به بیماری مبتلا شدند تا مسیر امامت ادامه پیدا کند. به همین مناسبت مروری هر چند کوتاه به زندگی آن بزرگوار خواهیم داشت:

علی بن الحسین علیهما السلام، بنا بر قول مشهور، در جمادی الثانی سال 38 هجری متولد شدند.1 زین العابدین و سجاد از القاب آن حضرت بوده اند.

امام سجاد علیه السلام در جمادی الثانی یا شعبان سال 36 یا 37 یا 38 هجری متولد شد.2

اگر قول مشهور را بپذیریم، امام سجاد علیه السلام عصر پیامبر صلی الله علیه وآله را درک نکردند؛ اما عصر امیر مؤمنان، علی علیه السلام را درک کرده و حداقل دو ساله بوده اند.

ایشان ده سال از دوران امامت امام حسن علیه السلام و ده سال از دوران امامت پدرشان، حسین بن علی علیهماالسلام را نیز درک کردند و هنگام شهادت پدرشان در کربلا، حدود 22 سال داشته اند.

امامت امام سجاد علیه السلام

پس از شهادت امام حسین علیه السلام در محرم سال 61، امامت آن حضرت آغاز شد.

دوران آغازین امامت امام سجاد علیه السلام از حادثه کربلا شروع شد که این مقطع تا رسیدن اسیران به مدینه، ادامه یافت.

در این دوران، امام سجاد علیه السلام در کنار امامت و رهبری، وظیفه افشاگری برضد ظلم و جور و جنایت یزید و بنی امیه را بر عهده داشت و این وظیفه را در کنار حضرت زینب علیها السلام، به خوبی انجام دادند که معروف ترین بیانات آن حضرت، خطبه هایشان در کوفه، شام و مدینه، بوده است.

زنده نگه داشتن نام و یاد امام حسین علیه السلام و عاشورا و شهدای کربلا، سبب شد که آن حضرت بیش از چهل سال برای حسین علیه السلام و مصیبت های کربلا گریه کنند؛ به طوری که او را از بکّایین (گریه کنندگان) تاریخ دانسته اند.

آغاز امامت امام سجاد علیه السلام با اسارت و سختی ها و مشکلات همراه بوده است. آن حضرت در این دوران، در کوفه، شام و مدینه به افشای جنایات بنی امیه و یزید پرداختند. بیانات آن حضرت، صریح و افشاگرانه بوده است. ایشان پیام آور، پیام رسان و از راویان حادثه کربلا بوده اند.

دوره بعدی امامت آن حضرت، همزمان با قیام ها و شورش ها بوده است.

پس از حادثه کربلا، قیام ها و شورش هایی صورت گرفت. برخی از این قیام ها و شورش ها برای خون خواهی حسین بن علی علیهما السلام بوده است؛ اما امام سجاد علیه السلام هرگز آشکارا از این قیام ها حمایت نکردند؛ گرچه از برخی از این قیام ها، رضایت داشتند.

یکی از سخت ترین حوادث دوران امامت امام علیه السلام، حمله بی رحمانه بنی امیه (یزید) به مکه و مدینه بود که امام علیه السلام مجبور بودند سکوت کنند تا اندک شیعیان پیرو اهل بیت علیهم السلام را حفظ کنند.

امام در دوران پس از یزید، سعی کردند با ذکر و یاد عاشورا و پیام های آن، به نشر و گسترش مبانی فکری و اعتقادی شیعه و در عین کادرسازی و تربیت نیرو به افشای چهره امویان بپردازند.

دوره بعدی امامت آن حضرت، دوره به قدرت رسیدن مروانی هاست. پس از یزید، خاندان مروان به قدرت رسیدند. مروانیان اموی، ادامه حکومت سفیانی اموی بودند. امام سجاد علیه السلام 21 سال از دوران امامت خویش را در عصر عبدالملک بن مروان سپری کردند. عبدالملک، فردی باهوش، دانشمند، زیرک و از سخت ترین و خشن ترین حکام مروانی بود و آن حضرت در این دوره روزگار سختی را گذراندند. عبدالملک از فقهای مدینه و از زهاد شمرده می شد و اکثر اوقات خود را در مسجد سپری می کرد و به حمامه المسجد (کبوتر مسجد) معروف بود.

بنابراین، تبیین معارف اصیل اسلامی و شیعی و تأکید بر حقانیت و صلاحیت اهل بیت علیهم السلام، برای رهبری جامعه اسلامی کاری دشوار و خطرناک بود و حساسیت نظام حاکم را برمی انگیخت و آنان، شیعیان را قلع و قمع می کردند. از این رو، آن حضرت برای بیان معارف الهی، از پوشش دعا استفاده کرده و از این طریق، به نشر و گسترش معارف اهل بیت علیهم السلام پرداختند.

برای شناخت وضعیت این دوره، کافی است بدانیم که فرمانده و نماینده عبدالملک، در مکه و مدینه، سفاکی به نام حجاج بن یوسف ثقفی بود؛ حجاجی که مکه را با منجنیق، سنگباران کرد و به مدینه و قبر شریف نبوی، جسارت کرد و بعدها حاکم عراق شد.

مورخان، حجاج را دژخیم ترین خلیفه زمان دانسته اند، به طوری که بیش از صد و بیست هزار نفر به دست او کشته شدند.

حجاج، شیعیان را می کشت و زندیق و کافر، در نظر او، بهتر از شیعه علی علیه السلام بود.

او در خلافت عبدالملک مروان، بیش از بیست سال بر حجاز و عراق حکومت کرد. دوران حکومت حجاج، دوران رعب و وحشت و اختناق بود و امام سجاد علیه السلام در چنین زمانی، وظیفه هدایت امت و جامعه را بر عهده داشتند.

در عصر امام سجاد علیه السلام، تشیع از لحاظ ظاهری و کیفی و در ابعاد معرفتی، سیاسی، اجتماعی، اعتقادی و دینی، در وضعیت بسیار بدی قرار گرفته بود. امام سجاد علیه السلام در توصیف چنین وضعیتی فرمودند: «در تمام مکه و مدینه، بیست نفر نیستند که ما را دوست بدارند».

در دوران دیگر حاکمان مروانی نیز امام سجاد علیه السلام، امامت را به صورت مخفی و با تقیه و در محیطی رعب آور، عهده دار بودند.

در چنین وضعیتی، اختناق، رعب، وحشت، نظارت شدید و تسلط جاسوسان اموی، همواره جریان داشت.

امام سجاد علیه السلام در روایتی، وضعیت اهل بیت علیهم السلام در میان امویان را شبیه وضعیت بنی اسرائیل در میان فرعونیان توصیف کرده اند.

عصر امام سجاد علیه السلام عصر اشرافیت، تکبر، خودخواهی، ظلم، ستم و مفاسد اموی و مروانی بود. امام علیه السلام در این عصر پرآشوب و پر فتنه، مظهر و نماد فضیلت ها بود و با عبادت و بندگی خداوند، کمک به فقیران و محرومان، کرامت و گذشت و صبر و بردباری، مظهر فضایل و مناقب علوی بود.

آن حضرت در دوران امامت خویش، حداقل با شش خلیفه معاصر بودند: یزید (61-64)، عبدالله بن زبیر (61-73)، معاویه بن یزید (64)، مروان بن حکم (65)، عبدالملک مروان (65-86)، ولید بن عبدالملک (86-96).

امام سجاد علیه السلام در مجموع 34 سال امامت کردند و محیط را برای امامت فرزندشان، امام باقر علیه السلام آماده کردند.

امام سجاد علیه السلام در سال 94 یا 95 به دست ولید بن عبدالملک بن مروان به شهادت رسیدند.

پی نوشت ها:

1. شیخ مفید، الارشاد، ج 2، ص 137

2. شهیدی،زندگانی علی بن الحسین، ص 30

برگرفته از پایگاه خبری حوزه