یک فاجعه در مدارس ایران: تعطیلی رشته ریاضی برخی دبیرستان‌ها/ چهره ماندگار ریاضیات ایران: آن‌ها که می‌گویند ریاضی سخت است، «گنهکارند»
پروفسور امیدعلی شهنی کرم‌زاده چهره ماندگار ریاضیات ایران با اشاره به بی‌توجهی‌ها به ریاضیات در سال‌های اخیر و پیامدهای آن اظهار کرد: دلیل اینکه ریاضیات به این حال و روز افتاده، آموزش و پرورش و دانشگاه و جامعه‌ای است که به آن بها نمی‌دهد؛ به فارغ‌التحصیلان ریاضی توجه نمی‌شود و بر اهمیت ریاضی تاکید نمی‌شود وگرنه ریاضی در تمام دنیا هم در دوران مدرسه و هم دانشگاه جایگاه ویژه‌ای دارد.
جی پلاس؛ ایسنا نوشت: شاید ریاضیات برای اغلب مردم درسی دشوار به نظر برسد که از بسیاری از مفاهیم آن در طول زندگیشان حالا فقط با جمع و ضرب آن کار دارند! احتمالا برای اغلب ما، در میانه مسائل روزمره زندگیمان و مشکلاتی که با آن ها دست و پنجه نرم می‌کنیم، هم خبر "تعطیلی رشته ریاضی برخی دبیرستان‌ها به دلیل عدم تقاضا" چندان اهمیتی نداشته باشد! اما آن چه در سال‌های اخیر بر سر ریاضیات آمده، آثاری خواهد داشت که دیر یا زود، مستقیم یا غیرمستقیم گریبان همه‌ی ما را می‌گیرد!
علوم پایه که در رشته‌های دانشگاهی به گرایش‌های ریاضیات، فیزیک، شیمی و زیست شناسی گفته می‌شود، در سال‌های اخیر بازی را به رشته‌های پزشکی و تاحدودی مهندسی باخته است. اگر در سال‌های اخیر و میان دوست و آشنا، داوطلب کنکوری‌ای داشته باشید، خوب می‌دانید که انتخاب اول اغلب دانش آموزانی که رشته‌ی دبیرستانشان ریاضی بوده، مهندسی است و داوطلبان رشته‌ی تجربی هم رویای برتَن کردن روپوش سفید پزشکی و دندانپزشکی را در سر دارند. انتخاب داوطلبان کنکور و توصیه مشاوران انتخاب رشته، معمولا این است که گزینه‌های پایانی را به رشته‌های علوم پایه اختصاص بدهد. آن‌ها معتقدند برای این رشته‌ها "کار نیست"!
در میان چهار رشته ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست شناسی می‌توان گفت که اوضاع همه بهتر از ریاضیات است. فارغ التحصیلان زیست شناسی و شیمی می‌توانند مشاغلی برای خود در شرکت‌های مرتبط با رشته‌ی خود بیابند و فارغ التحصیلان فیزیک هم بسته به نوع گرایش خود، نسبتاً بازار کار بهتری می‌توانند داشته باشند. ریاضی، ابزاری است عمیق و گسترده که علوم دیگر به آن نیاز مبرمی دارند. از تحقیق و پژوهش در داروسازی و پزشکی تا اثبات یک فرضیه اقتصادی و کنکاش در مسائل اجتماعی. ریاضیات است که به کمک دانشمندان علوم دیگر می‌آید و راه توسعه علم را برایشان هموار می‌کند. به همین دلیل است که سوق دادن دانش آموزان ضعیف‌تر به این رشته و انتخاب آن با اکراه و بی علاقگی، جز تحمیل هزینه به سیستم آموزش کشور و تلف کردن عمر یک جوان، نمی‌تواند اثر دیگری داشته باشد.
اما حالا دیگر سَر این قصه‌ی دراز، انتخاب رشته بعد از کنکور نیست. بحران از قبل‌تر شروع شده است. فقط کمتر از ۱۵ درصد دانش آموزان متوسطه دوم، رشته‌ی ریاضی را انتخاب می‌کنند و این زنگ هشداری است برای آن چه در انتظار دانشگاه‌های کشور خواهد بود. متخصصان علم ریاضیات دلایل مختلفی برای این کاهش علاقه دانش آموزان به رشته ریاضی دارند.
قربانعلی نصیری، مدیر وقت خانه ریاضیات بروجن، در سال ۱۳۹۷ و چند سال پیش از آن که آمار و ارقام کاهش داوطلبان رشته ریاضی به این مرحله وحشتناک برسد، گفته بود، کم طرفدار شدن رشته ریاضیات در میان دانش آموزان مهم‌ترین دغدغه وی است زیرا اگر بچه‌ها به ریاضیات علاقمند نباشند، آینده کشور به خطر می‌افتد. او معتقد بود یکی از مهم‌ترین دلایل این امر، دشواری‌های تامین شغل برای فارغ التحصیلان آن است.
گروهی دیگر از ریاضیدانان یکی از مسببان اصلی وقوع چنین وضعیتی برای ریاضیات را کنکور می‌دانند. دکتر علی رجالی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و موسس خانه ریاضیات معتقد است کنکور و آزمون‌های ورودی مدارس خاص، آموزش ریاضی را از بین برده‌اند.
او می‌گوید: دانش‌آموز درصورتی می‌تواند ریاضی را یاد بگیرد که بتواند خودش درباره ریاضیات فکر و مفاهیم را درک کند و وقت حل کردن مساله را داشته باشد؛ نه این که مجبور شود با سرعت مسائل را حفظ کند.
فهم صحیح از ریاضیات فقط مختص دانش آموزانی نیست که رشته ریاضی را انتخاب می‌کنند. دانش آموزان علوم تجربی و انسانی و هنر هم بعدتر، رشته‌هایی را خواهند خواند که ریاضی نقش مهمی در درک دروس تخصصی آن ایفا خواهد کرد و سست شدن پایه‌های ریاضیات در دوران مدرسه، می‌تواند چندین نسل از علم آموزان کشور را در سال‌های آینده درگیر کند.
شما فقط مهندسانی را تصور کنید که درک درستی از ابزارهای ریاضیاتی‌ای که از آن‌ها استفاده می‌کنند ندارند و صرفا به مقلدانی بدون خلاقیت تبدیل شده‌اند! و یا محققان علوم پزشکی را در نظر بگیرید که از آمار و ریاضی آنقدر به دور بوده‌اند که نمی‌توانند پژوهش‌های خود و نتیجه‌های آن را استدلال کنند! در واقع به بن بست رسیدن ریاضیات در سطح دانشگاهی، می‌تواند ایران را قدم‌ها عقب‌تر از کشورهای دیگر نگاه دارد.
قطعاً کنکور و حاشیه‌های آن مانند موسساتی که با کلاس‌های اضافه و کتاب‌های کمک آموزشی سعی دارند فهم ریاضیات را فدای پاسخ سریع به تست‌های کنکور کنند تنها مقصر افول ریاضیات در ایران نیستند. برخی از استادان ریاضیات دانشگاه و فارغ التحصیلان این رشته معتقدند سیاست گذاری‌ها هم علیه ریاضی خوانده‌ها، عمل کرده است. در سال‌های گذشته، یکی از جدی‌ترین مقاصد شغلی برای بخش قابل توجهی از دانش آموختگان ریاضیات، تدریس ریاضی در مدارس بود. اما حالا آموزش و پرورش نیاز خود به معلم ریاضی را از دانشگاه فرهنگیان و فارغ التحصیلان رشته آموزش ریاضی رفع می‌کند!
دکتر زهرا گویا پیشتر گفته بود: دانشگاه فرهنگیان یک دانشگاه نوپا است که با طرح و برنامه‌اش، نمی‌تواند جایگزین یک دانشگاه جاافتاده در تربیت پایه‌ای یک دانشجوی ریاضی باشد. تربیت معلم ریاضی با تربیت معلم علوم یا زبان فرق دارد. تحقیقات بسیاری هم پشتیبان این ادعا هستند که این آموزش‌ها متفاوت است و نمی‌شود آموزش معلمان هر حوزه یا موضوع درسی را از خود آن حوزه، جدا کنید. یعنی نمی‌شود ریاضی، جدا از آموزش ریاضی باشد.
کاهش متقاضیان رشته ریاضیات در سطح متوسطه و نتایج آن از ابعاد مختلفی قابل بررسی است. از کمبود قابل توجه مهندسان در آینده و عقبگرد کشور در زیرساخت‌های عمرانی و فناوری‌های گوناگون و ساخت و تولید تا بسته شدن راه تحقیق و پژوهش برای دانشجویان و دانش آموختگانی که از نهادهای علوم انسانی و تجربی سر برآورده‌اند. اما پیش از هر چیز، زنگ خطر آن چه بر ریاضیات میگذرد برای چندمین بار و این بار بلندتر از همیشه به صدا درآمده است. باید دید آیا سیاستگذاران نهادهای آموزشی کشور تصمیم دارند از نظرات متخصصان علوم پایه و راهکارهای مدنظر آن ها استفاده کنند یا خیر.
پروفسور شهنی کرم‌زاده:
ریاضیات ایران در فاجعه است / آن‌ها که می‌گویند ریاضی سخت است، "گنهکارند"
چهره ماندگار ریاضیات ایران گفت: اگر آموزش ریاضی ضعیف شود بدون شک فکر کردن هم ضعیف خواهد شد؛ بدون ریاضیات، جامعه دیگر نمی‌تواند فکر کند و افراد تبدیل به ربات‌هایی می‌شوند که قادر به فکر کردن نیستند.
پروفسور امیدعلی شهنی کرم‌زاده با اشاره به بی‌توجهی‌ها به ریاضیات در سال‌های اخیر و پیامدهای آن اظهار کرد: دلیل اینکه ریاضیات به این حال و روز افتاده، آموزش و پرورش و دانشگاه و جامعه‌ای است که به آن بها نمی‌دهد؛ به فارغ‌التحصیلان ریاضی توجه نمی‌شود و بر اهمیت ریاضی تاکید نمی‌شود وگرنه ریاضی در تمام دنیا هم در دوران مدرسه و هم دانشگاه جایگاه ویژه‌ای دارد.
عمده دلایل تضعیف ریاضی
وی با اشاره به کم‌کاری‌های رخ داده در رشته ریاضی، ادامه داد: واقعا کم‌کاری از آموزش و پرورش و وزارتخانه‌ها است وگرنه کم‌کاری از دانش‌آموزان نیست. البته محیط خانواده نیز بی‌تاثیر نیست؛ والدین برای بچه‌های خود نگران‌اند و به فکر آینده شغلی آن‌ها هستند.
چهره ماندگار ریاضیات ایران گفت: وقتی خانواده‌ها می‌بینند که فارغ‌التحصیلان ریاضی امکانات شغلی ندارند اما در رشته‌های دیگر از جمله پزشکی وضعیت خوب است، طبیعی است بچه‌های خود را تشویق کنند که به سمت ریاضی نروند.
وی در پاسخ به اینکه راهکار رونق ریاضی در ایران چیست؟ عنوان کرد: به هر حال دولت باید با کمک انجمن ریاضی و اساتید پیشکسوت برنامه‌ریزی کند و راهکار پیدا کند کما اینکه راهکارها موجود هستند؛ نیاز به تشویق، انگیزه، وارد شدن رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران و صحبت درباره اهمیت ریاضی از کارهایی است که می‌توان رونق را به ریاضیات بازگرداند.
تضعیف ریاضی ما را به ربات تبدیل می‌کند!
شهنی کرم‌زاده ادامه داد: اگر آموزش ریاضی ضعیف شود بدون شک فکر کردن هم ضعیف خواهد شد؛ بدون ریاضیات، جامعه دیگر نمی‌تواند فکر کند و افراد تبدیل به ربات‌هایی می‌شوند که قادر به فکر کردن نیستند.
وی بیان کرد: ریاضیات، دارای دیسیپلین و نظمی است که در تقویت فکر تاثیر دارد. تعریف ساده ریاضی یعنی فکر کردن و تنها چیزی که منجر به فکر کردن می‌شود، ریاضی است.
این استادتمام ریاضی افزود: ریاضی تنها عدد و رقم و محاسبه نیست بلکه فکر کردن است و با تضعیف ریاضی در واقع فکر کردن را تعطیل می‌کنیم و این وحشتناک است.
ریاضی واقعا سخت است؟
وی در پاسخ به اینکه آیا نیاز است که عقیده سخت بودن ریاضی اصلاح شود؟ بیان کرد: ریاضی سخت نیست و اکثر معلمان و اساتیدی که حرف از سخت بودن ریاضی می‌زنند "گنهکار" هستند. بله، فکر کردن کار سختی است؛ تمام جر و بحث‌های انسانی و جدال‌های بین روسای کشورها ناشی از این است که سوای خواسته‌های انسانی، در بحث کردن و فکر کردن نیز ضعف وجود دارد. وقتی منطق و درست فکر کرن ضعیف شود، این ضعف منجر به افزایش خواسته‌های غیرمنطقی می‌شود.
استاد پیشکسوت دانشگاه شهید چمران اهواز تاکید کرد: وقتی کسی نتواند مساله ریاضی را حل کند یعنی فکر کافی برای حل مساله را نمی‌تواند به وجود بیاورد وگرنه ریاضی به آن شکل که مطرح می‌شود نیز سخت نیست بلکه دامنه نامحدودی دارد و متاسفانه ما اساتید و معلمان نتوانسته‌ایم نشان دهیم که ریاضی واقعا سخت نیست.
فاجعه در حال رخ دادن
وی با عنوان اینکه در ریاضی ایران فاجعه در حال رخ دادن است، گفت: ریاضی یعنی فکر کردن و اگر تقویت فکر ضعیف شود، در واقع فکر کردن تضعیف می‌شود و فاجعه رخ می‌دهد.
چهره ماندگار ریاضی ایران بیان کرد: ریاضی آن چیزی نیست که معلم سرکلاس می‌گوید بلکه محاسبات و مساله‌ها، وسیله‌ای برای این هستند که فکر ریاضی را تقویت کنیم و برای این است که بشر در زندگی خود از ریاضی استفاده می‌کند.
وی افزود: خود ریاضی، تنها فکر کردن است و تنها چیزی که باعث تقویت مغز می شود ریاضی است. به خطر افتادن رشته ریاضی منجر به به خطر افتادن تمام رشته‌های مهندسی می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید