گروه جامعه جی پلاس: دشمن زیاری در کوهستان های شرق شهرستان نورآباد ممسنی در استان فارس قرار گرفته است. این بخش با 50 روستا که در دو دهستان مشایخ و دشمن زیاری علی رغم پتانسیل های فراوان در حوزه تولید مواد غذایی سالم و گردشگری، با مشکلات عدیده ای دست و پنجه می کند.

علت اطلاق نام دشمن زیاری بر این منطقه سکونت حاکمانی از آل بویه بوده که با آل زیار برای تصاحب قدرت وارد جنگ شده بودند. به همین خاطر اهالی این مناطق را دشمنان آل زیار یا دشمن زیاری نامیده اند. 

برای رسیدن به دشمن زیاری بایستی ابتدا به نورآباد ممسنی و سپس سی کیلومتر را به سمت بخش دشمن زیاری طی کرد. منطقه ای ناشناخته با آب و هوای مطبوع که روستاهای آن از سوی ساکنانش ماسوله جنوب نام گرفته است چراکه معماری روستاها به صورت پلکانی است.

با ورود به منطقه وجود باغاتی دردامنه رمل های کوهستانی توجه هر رهگذری را جلب می کند. 18 هزار هکتار باغات دیم انگور باقدمت بیش از 200 سال، این منطقه را به قطب تولید غوره بدون استفاده از آبیاری، سموم و به صورت ارگانیک در کشور تبدیل کرده است. هر تاک انگور در دشمن زیاری بیش از 200 تا 300 کیلوم ثمر می دهد اما این ظرفیت هنگفت نتوانسته است اقتصاد و معیشت مردم را تامین کند. باغداران دشمن زیاری از حضور دلال ها گلایه دارند و می گویند محصولاتشان با قیمت ناچیزی خریداری می شود. عدم برند سازی و استفاده از ظرفیت تولیدات بومی این بخش، باعث شده است که ارزش افزوده خاصی در منطقه ایجاد نشود. 

علاوه بر باغداری کشاورزی، دامداری و فرآورده های کشاورزی مانند مسقطی محلی (مِیده) مرکب از شیره انگور، آرد، مغز گردو از جمله ظرفیت های رونق دشمن زیاری است که مغفول مانده است. 

از مجموع روستاهای متنوع این بخش، بیش از 15 روستا همچنان خشتی و گلی هستند که ظرفیت مناسبی برای گردشگری به شمار می روند.  سرنجلک، ده گپ، بلوطک، آبید، قائدان، پاقلعه، سررود، باباصالحی و توکل آباد همچنان بافت سنتی خود را حفظ کرده اند اما در دیگر روستاها سبک معماری ساختمان ها را به آجری تغییر یافته است.

سرنجلک، روستایی متفاوت با مردمان فرهنگی

روستای سرنجلک یکی از متمایز ترین روستاهای بخش دشمن زیاری است. برای رسیده به این روستا با از جاده ای با پیچ های خطرناک و عرض کم عبور کرد.  زندگی در سرنجلک علی رغم مشکلات زیاد همچنان ادامه دارد. دامپروری، گلیم بافی، کشاورزی، باغداری و تولید محصولات روستایی در خانه های کاهگلی با دروازه های چوبی قدیمی نشان دهنده یک روستا به معنی واقعی کلمه است جایی که خشت و گل هنوز جای خود را با آجر و سیمان نداده است. 

مردمان خونگرم این روستا اهل شاهنامه خوانی هستند و زنان و دختران شان همچنان از البسه رنگارنگ محلی و سنتی خود استفاده می کنند.

این روستا در ردیف روستاهای ثبت ملی شده قرار گرفته تا هدف گردشگری باشد اما مشکلات پیش روی ان نگرانی هایی در خصوص آینده برای ساکنان پدید آورده است. 

مهاجرت؛ گزینه اول جوانان

تحصیل و ادامه شغل باعث شده است کخ بنا به گفته محمدی بخشدار بخش دشمن زیاری، جوانان را از دوران راهنمایی  راهی شهر کند. وی هم چنین می گوید کل بخش دشمن زیاری در حالی بیش از 9 هزار نفر را در خود جای داده است که 5 برابر این جمعیت مهاجر در شهرهای شیراز، نوراباد ممسنی و سپیدان دارد. 

یکی از جوانانی مجبور به مهاجرت از این بخش شده است به خبرنگار جماران می گوید: اصلی ترین عامل مهاجرت نبود مدیریت کار در منطقه است. وی میگوید نیروی کاربلد و ارزان در منطقه وجود دارد اما به دلیل عدم وجود مدیریت و عدم آموزش نیروی کار، جوانان به شهرها می روند که برای ماهی چند میلیون کارگری کنند که همان هم کفاف اجاره خانه هایمان را نمی دهد. 

وی همچنین می گوید: ما زمین و باغ داریم اما علم نوین کشاورزی و سرمایه نداریم. حتی اگر سرمایه هم باشد به دلیل نبود علم آن نمی توانیم کاری از پیش ببریم. 

خانه هایی که در حال تخریب هستند

خانه های کاهگلی در سرنجلک با توصیه های برخی نهاد های دولتی و تمایل روستاییان همچنان استفاده می شوند اما فرسوده شدن این خانه ها نیز تمایل به مهاجرت را در بین جوانان افزایش داده است. روستاییان میگویند عمده درآمدمان کفاف نیازهای روزانه مان را می دهد و دیگر سرمایه ای برای حفظ و بازسازی خانه ها نداریم. 

پیش از این وعده هایی از سوی وزارت میراث فرهنگی و بنیاد مسکن به روستاییان داده شده اما تاکنون هیچ کدام از آنها محقق نشده است. 

رفع آلودگی آب روستای سرنجلک معطل برق مانده است!

یکی از مشکلات عجیب این روستا تجهیز و احداث خط لوله آب شرب جدید است چراکه آبی که از گذشته به عنوان منبع مصرفی این روستا استفاده می شده دارای مقادری اهک و گچ است که منجر به بروز بیماری های نظیر مشکلات کلیوی و ... در برخی اهالی شده است. 

مدت ها است چاه جدید و تجهیزات تصفیه آب این روستا احداث شده است اما به دلیل وصل نشدن این تجهیزات به برق، پروژه تامین آب شرب سالم روستا بلااستفاده مانده است.