محمد مهدی آصفی؛ عالمی که زیر ذره بین حزب بعث عراق بود

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی محمد مهدی آصفی اختصاص دارد.

زندگینامه محمدمهدی آصفی

محمدمهدی آصفی (۱۳۱۷-۱۳۹۴ش) از مجتهدان حوزه علمیه نجف و از فعالان سیاسی در عراق. آصفی در فقه، اصول، تفسیر و فلسفه و برخی مسائل اقتصادی و اجتماعی صاحب‌نظر و دارای تألیفات است. آصفی از روحانیان فعال علیه حزب بعث عراق بود و مدتی نیز به عنوان یکی از اعضای اصلی حزب الدعوة الاسلامیة فعالیت می‌ کرد. آصفی در ایران و کویت فعالیت دینی و اجتماعی داشت و بعد از سقوط حکومت حزب بعث به عراق بازگشت. آصفی همچنین از اعضای شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام و نیز مدتی دبیرکل آن بود.

اطلاعات فردی

محمد مهدی آصفی

نام کامل محمد مهدی آصفی بروجردی

زادروز ۱۳۱۷ش

شهر تولد نجف

کشور تولد عراق

اطلاعات علمی و مذهبی

اساتید آیات: سید ابوالقاسم خویی، سید محسن حکیم، امام خمینی، سید عبدالله شیرازی، سید محمد روحانی، میرزا باقر زنجانی، میرزا هاشم آملی، عبدالمنعم فرتوسی، محمدرضا مظفر، صدرا بادکوبه‌ای، مجتبی لنکرانی

تالیفات ملکیة الارض فی الاسلام، سلسله کتب فی رحاب القرآن، مباحث جدید قرآنی، دنیای اسلام و تهاجم فرهنگی غرب

زندگی‌نامه

محمدمهدی آصفی در سال ۱۳۱۷ شمسی در نجف به دنیا آمد.[۱] پدرش علی‌محمد بروجردی آصفی از علمای نجف بود. مادرش نیز دختر شیخ محمدتقی بروجردی بود که از عالمان حوزه علمیه نجف به شمار می‌آمد. او تحصیلات حوزوی را در نجف شروع کرد و همزمان در دانشگاه بغداد در رشته معارف اسلامی تا دوره فوق لیسانس تحصیل کرد.[۲] او اجازه اجتهاد خود را از میرزا هاشم آملی و شیخ مرتضی آل یاسین دریافت کرد.

آصفی در سال ۱۳۴۹ شمسی به دستور دولت عراق به همراه عراقی‌های ایرانی الاصل از عراق اخراج شد و سال‌ها در ایران و کویت زندگی کرد. او پس از سقوط حکومت صدام حسین به عراق بازگشت و در حوزه علمیه نجف به فعالیت‌های علمی مشغول شد.

وفات

محمد مهدی آصفی در ۱۴ خرداد ۱۳۹۴ش مصادف با ۱۶ شعبان ۱۴۳۶ق درگذشت.[۳] پیکر او در جمعه ۱۶ خرداد در قم تشییع و بعد از اقامه نماز میت توسط ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه برای تدفین به نجف منتقل شد.[۴] و پس از آنکه محمد اسحاق فیاض از مراجع تقلید شیعه در نجف، بر او نماز گزارد، در قبرستان وادی السلام دفن شد.[۵]

اساتید

محمد رضا مظفر

مسلم ملکوتی

مجتبی لنکرانی

سید اسدالله مدنی

سید ابوالقاسم خوئی

سید روح الله خمینی

سید عبدالله شیرازی

حسین حلی

میرزا باقر زنجانی

سید محسن حکیم

سید محمد روحانی

میرزا هاشم آملی

آثار

از آصفی تا کنون بیش از ۳۷ مقاله علمی منتشر شده است.[۶] او همچنین کتاب‌های متعددی در حوزه‌های مختلف فکری نگاشته است.

بیشتر آثار او به زبان عربی است. برخی از این آثار به زبان‌های دیگر از جمله فارسی و اردو ترجمه شده است:

ملکیة الارض فی الاسلام

فی رحاب القرآن . از ترجمه این اثر چهارده جلدی با نام «در آینه وحی» در مراسم بزرگداشت آصفی رونمایی شد.

الاجتهاد و التقلید و سلطات الفقیه و صلاحیاته

الاصر و الاغلال

الامه الواحده والموقف من الفتنه الطائفیه

الانتظار الموجه

التحدیات المعاصره و مشروع المواجهه الاسلامیه

الجسور الثلاثه، قصه الغاره الحضاریه علی العالم الاسلامی

الدعا عند اهل البیت علیهم السلام

الکلمه الطیبه فی القرآن

فی رحاب عاشورا

ولایه الامر: دراسه فقهیه مقارنه

مشروع الوحده الاسلامیه ثقافیا و سیاسیا .[۷]

فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی

عضویت در حزب الدعوه

محمد مهدی آصفی در سال ۱۳۵۴ / ۱۹۵۷م از اعضای رهبری کل (القیادة العامة) حزب الدعوة الاسلامیة بود.[۸] در مهر آبان ۱۳۵۷ ه‍.ش/ اکتبر ۱۹۷۸م حزب الدعوة طی بیانیه‌ای حمایت کامل خود را از انقلاب اسلامی ایران اعلام کرد و محمد مهدی آصفی به نمایندگی از این حزب به پاریس رفت و ضمن دیدار با امام خمینی پشتیبانی حزب را از ایشان به اطلاع وی رساند.[۹]

با به قدرت رسیدن صدام حسین در عراق در ۲۵ تیر ۱۳۵۸ / ۱۶ ژوئیه ۱۹۷۹، روند سرکوب حزب شدت گرفت و واکنش حزب در پیش گرفتن مبارزۀ مسلحانه بود. رژیم صدام اعضای حزب را دستگیر و صدها تن از آنان را پس از محاکمه‌های فرمایشی اعدام کرد.[۱۰] در چنین اوضاعی، حزب الدعوة مرکز فعالیت خود را به ایران منتقل کرد و محمد مهدی آصفی در تابستان ۱۳۵۸ ه‍.ش/ ۱۹۷۹ به ایران آمد.

محمد مهدی آصفی در ساختار جدید حزب الدعوه عضو شورای مرکزی[۱۱] و در ۱۳۵۹ ه‍.ش / ۱۹۸۰ م سخنگوی رسمی حزب شد.[۱۲] وی در انتخابات بهمن اسفند ۱۳۵۹ ه‍.ش/ فوریۀ ۱۹۸۱ م جزء ۱۲ عضو شورای عالی رهبری برگزیده شد.[۱۳] وی همچنین به عنوان یکی از اعضای شورای فقهی این حزب انتخاب شد. آصفی به خاطر اختلافاتی که در کنگرۀ عمومی حزب در ۱۳۶۸ ه‍.ش / ۱۹۸۹ م پیش آمد، از سخنگویی حزب کناره گیری کرد.[۱۴]

عضویت در مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام

آیت‌ الله محمد مهدی آصفی از سال ۱۳۸۱ تا ابتدای سال ۱۳۸۳ دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام و تا پایان عمر نیز عضو شورای عالی این مجمع بود.

موسسه خیریه امام باقر(ع)

مؤسسه خیریه امام باقر(ع) تحت نظارت محمدمهدی آصفی تأسیس شده و تقریباً ۶۷۰۰ خانواده پناهنده عراقی و افغانی را در بیش از ۳۳ نقطه از ایران سرویس‌دهی می‌کند. ایجاد مجتمع‌های مسکونی (حدود ۱۱۰ واحد مسکونی) برای ایتام در قم و ۲۲۰ واحد مسکونی برای کمک‌های مادی و معنوی به مؤمنین در داخل عراق و داخل کشور افغانستان از دیگر فعالیت‌های این مؤسسه است.[۱۵]

اندیشه ها

آصفی در تفسیر موضوعی فی رحاب القرآن اندیشه‌های تفسیری خود را ارائه کرده است. ویژگی این اثر التزام او به سنت‌ های تفسیری و تقید به درج روایات تفسیری در صدر و ذیل مباحث است.[۱۶] در اندیشه‌ های فقهی و کلامی نیز آصفی بیشتر بر مشی جمهور بوده است. او همچنین از عالمان تقریبی محسوب می‌ شود.[۱۷] همچنین اندیشه‌ های سیاسی آصفی در کتاب‌ هایی مانند ولایه الامر و کتاب جهاد در قرآن منعکس شده است و در آن‌ها نوآوری‌هایی به چشم می‌ خورد.

آیین بزرگداشت

در ۲۹ آبان ۱۳۹۳ش آیین بزرگداشتی برای آصفی با عنوان کنگره اسوه زهد، جهاد و اجتهاد در قم برگزار شد. این همایش به کوشش مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، جامعة المصطفی العالمیه و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه برگزار شد.[۱۸]

پانویس

1. آصفی، جستارهایی در معارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ص۱۹۷.

2. آصفی، جستارهایی در معارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ص۱۹۸.

3. آیت‌الله محمدمهدی آصفی عضو شورای عالی مجمع جهانی‌ اهل‌بیت(ع) به رحمت ایزدی پیوست، خبرگزاری ابنا.

4. پیکر آیت الله آصفی در قم تشییع شد، خبرگزاری ابنا.

5. «تشییع پیکر آیت الله آصفی در نجف اشرف با حضور نخست‌وزیر عراق»، خبرگزاری ابنا.

6. محمدمهدی آصفی، پایگاه‌ اندیشوران.

7. محمدمهدی آصفی، پایگاه‌ اندیشوران.

8. علی مؤمن، ۲۰۰۴، ص۱۶۱ – ۱۶۲، ۲۰۳؛ خرسان، ص ۲۱۱ - ۲۱۷

9. علی مؤمن، ۲۰۰۴، ص۱۸۴؛ خرسان، ص ۲۵۷

10. خرسان، ص۳۰۹ – ۳۱۱؛ علی مؤمن، ۲۰۰۴، ص۲۲۸ – ۲۲۹، ۲۳۷ – ۲۳۹؛ عجلی، ص۱۳۶

11. خرسان، ص۳۶۷ – ۳۶۹؛ علی مؤمن، ۲۰۰۴، ص۲۹۳ - ۲۹۴

12. عجلی، ص۱۴۶؛ شامی، ص۱۷۶ – ۱۷۷؛ خرسان، ص۳۱۶ – ۳۱۷، ۳۴۲ - ۳۴۵

13. شامی، ص۱۷۸ – ۱۷۹؛ خرسان، ص۳۸۵ - ۳۹۷

14. خرسان، ص۴۱۹

15. سایت آل البیت

16. بابایی، رضا، فقیه مجاهد، بوستان کتاب، قم، ۱۳۹۳، ص۳۴

17. بابایی، رضا، فقیه مجاهد، بوستان کتاب، قم، ۱۳۹۳، ص۳۷

18. خبرگزاری ابنا

منابع

آصفی، محمدمهدی، جستارهایی در معارف اسلامی، به کوشش علی‌اکبر زمانی نژاد و حبیب عفیفی، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.

بابایی، رضا، فقیه مجاهد، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۳ش.

برکه شامی، حسین، حزب الدعوة الاسلامیة: دراسة فی الفکر و التجربة، قم ۱۴۲۷ق/ ۲۰۰۶م.

خرسان، صلاح، حزب الدعوة الاسلامیة: حقائق و وثائق، فصول من تجربة الحرکة الاسلامیة فی العراق خلال ۴۰ عاماً، دمشق، ۱۴۱۹ق/ ۱۹۹۹م.

عجلی، شمران، الخریطة السیاسیة للمعارضة العراقیة، لندن، ۲۰۰۰م.

مؤمن، علی، سنوات الجمر: مسیرة الحرکة الاسلامیة فی العراق، ۱۹۵۷–۱۹۸۶، بیروت، ۲۰۰۴م.