اسماعیل عفیفه: مشکل «آهوی من مارال»، «جیران» نیست

جی پلاس؛ اسماعیل عفیفه ـ تهیه‌کننده سریال «جیران» ـ در گفت‌وگویی با ایسنا به اظهارات و ادعاهای سازندگان مجموعه دیگری با موضوع ناصرالدین شاه با عنوان «آهوی من مارال» پاسخ داد و توضیحاتی را در چند بند در این زمینه ارائه کرد.

عفیفه در ابتدای این گفت‌وگو تایید می‌کند که سازندگان «آهوی من مارال» برای تهیه‌کنندگی این سریال در بدو امر به وی پیشنهاد داده‌ بودند که او نپذیرفته است و در ادامه ماجرا را اینگونه تشریح می‌کند: در مهر ماه ۱۳۹۶ آقای غفارزاده سه طرح فیلمنامه برای من ارسال کردند. سپس جلسه‌ای حضوری با ایشان داشتم که در آن جلسه گفتند برای یکی از طرح‌ها (آهوی من مارال) سرمایه‌گذار پیدا کرده‌اند و بنا شد جلسه‌ای با سرمایه‌گذار مذکور داشته باشیم. چون دیدم ماجرا دارد جدی می‌شود و چون طرح مورد نظر آقای غفارزاده به نظرم ضعیف می‌آمد تصمیم گرفتم یکی از فیلم‌های آقای غفارزاده را ببینم و متاسفانه فیلمی که دیدم حتی از طرح مارال، هم ناامیدکننده‌تر بود. به نظرم با سیاق فیلمسازی ایشان و با طرح به شدت ضعیفی که داشتند امکان نداشت بتوانند سریال قابل عرضه‌ای بسازند؛ بنابراین در جلسه بعدی به نماینده سرمایه‌گذار اعلام کردم که تمایلی برای همکاری در این پروژه تحت هیچ سِمَت و عنوانی ندارم و خیلی روشن گفتم که این طرح با این کارگردان به سرانجام نمی‌رسد چون نمی‌شود هم فیلمنامه ضعیف باشد و هم فیلمساز.

این تهیه‌کننده اظهاراتش را اینگونه ادامه می‌دهد: تمام این نشست‌ها و جلسات ظرف کمتر از یک ماه انجام شد (از دریافت طرح‌ها تا اعلام انصراف بنده کلا حدود بیست و پنج روز). ضمنا من این عدم تمایل برای حضور در پروژه را مستقیما به اطلاع آقای غفارزاده نیز رساندم. بعدتر ایشان یک بار هم در بهمن‌ماه همان سال (۹۶) به من گفتند یک سرمایه‌گذار خارجی برای «آهوی من مارال» پیدا کرده‌اند و از من خواستند تهیه‌کنندگی کار را بپذیرم که باز بنا به دلایل پیش‌گفته نپذیرفتم.

عفیفه تاکید می‌کند که ارتباطش با طرح «آهوی من مارال»، فقط منحصر به سه جلسه‌ای بوده است که با افراد فوق‌الذکر داشته و ابدا قراردادی با هیچکس نبسته است و اضافه می‌کند: یعنی شفاهی شروع شد و شفاهی تمام شد. باید در نظر داشت مطالعه و بررسی فیلمنامه‌های متعدد یک روند معمول در حرفه تهیه‌کنندگی است و صِرف مطالعه این فیلمنامه‌ها من و هیچ تهیه‌کننده‌ای را متعهد به ساختن آنها نمی‌کند.

تهیه‌کننده سریال «جیران» که سابقه همکاری با حسن فتحی را در سریال‌هایی چون «میوه ممنوعه»، «زمانه» و «در مسیر زاینده رود» دارد، در ادامه این گفت‌وگو به سریال «جیران» و روند ساخت این پروژه اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: «مدتی بعد، از آنجایی که آقای فتحی از ساخت سریال «شهرزاد» فارغ شده بودند و من سرمایه‌گذاری علاقمند برای تولید یک سریال نمایش خانگی پیدا کرده بودم، تصمیم گرفتیم دنبال فیلمنامه باشیم. بعدتر و در آبان ماه سال ۱۳۹۷ بود که فیلمنامه سریال «جیران» نوشته احسان جوانمرد که در همان ایام سریال موفق «بانوی عمارت» را در حال پخش داشت به دستم رسید که مورد تایید آقای فتحی و من قرار گرفت.»

عفیفه سپس با بیان اینکه «طبعاً من آگاه بودم «طرح آهوی من مارال» که یک سال و اندی قبل‌تر به من ارائه شده نیز به مقطعی از زندگی ناصرالدین شاه می‌پردازد اما به دلایل زیر ارتباطی بین این دو پروژه نمی‌دیدم که بخواهم به خاطر آن سابقه (یعنی آن سه جلسه‌ای که برای ارزیابی کار آهوی من مارال گذاشته بودم) از تولید سریالی جذاب و ارزشمند به نام «جیران» صرف نظر کنم»، سپس این دلایل را چنین برمی‌شمارد:

«۱ـ خلاصه طرح «آهوی من مارال» به زندگی ناصرالدین شاه در سنین پیری می‌پرداخت، در حالی‌که سریال «جیران» به زندگی ناصرالدین شاه و سوگلی محبوبش جیران در اوایل سلطنت او می‌پردازد.

۲- سریال «جیران»، بر اساس وقایع، شخصیت‌ها و مستندات تاریخی نوشته شده و شخصیت‌های تخیلی کار نیز ربطی به آنچه که در خلاصه طرح «آهوی من مارال» آمده بود ندارند. در مقابل «آهوی من مارال» اساساً داستانی تخیلی دارد.

۳- همه نویسندگان از حق برابر برای استفاده از شخصیت‌ها و وقایع تاریخی در نگارش داستان و نمایشنامه و فیلمنامه برخوردارند.

۴- طرح مفصل «جیران»، در سال ۹۱ نوشته شده و در سال ۹۳ به آقای مجید مولایی برای تولید سریال ایمیل شده که ضمن موجود بودن مستندات موثق از جمله مکاتبات ایمیلی، شخص آقای مجید مولایی و افرادی دیگر نیز به عنوان شاهد این واقعیت روشن را تایید کرده و می‌کنند.

نکته حائز اهمیت دیگر فاصله زمانی است که بین مطالعه طرح آقای غفارزاده و ارائه سریال «جیران» به وزارت ارشاد توسط اینجانب وجود دارد. همانگونه که پیشتر اشاره کردم خلاصه طرح «آهوی من مارال» مهر ۹۶ به دست من رسید و پروانه ساخت «جیران» اواخر تیر ۹۸ صادر شد. یعنی چیزی حدود ۲۱ ماه بعد از اینکه من خلاصه طرح آقای غفارزاده را مطالعه کردم. حالا پرسش من این است که مطالعه خلاصه طرح یک قصه درباره فلان شاه مرا تا چند سال گرفتار و آلوده می‌کند و تا کی حق ندارم قصه‌ای درباره آن شاه کار کنم؟ تا آخر عمر؟ تا دو سال؟ تا یک سال؟ تا شش ماه؟ دقیقا چقدر؟ پاسخ این سوال و قوانین مربوط به حقوق مولف و مصنف در مورد منابع تاریخی مورد استفاده نویسندگان روشن است.

فارغ از مسائل پیش‌گفته آقای غفارزاده شکایتی علیه پروژه «جیران» به شورای داوری آیفیک ارائه کردند. رایِ شورا به من ابلاغ شد که بنا بر آن پروژه جیران می بایست دو مورد مشخص را مراعات کند. اول اینکه تا اردیبهشت سال ۱۴۰۰ سریال جیران را منتشر نکند و دوم شباهت‌های احتمالی بین فیلمنامه‌ها را حذف نماید. ما به هر دو بند رای داوری عمل کردیم. سریال تا اردیبهشت سال جاری منتشر نشد و کارشناس پرونده آقای فرهاد توحیدی نیز بعد از مطالعه کامل و مقایسه دو فیلمنامه صریح و روشن و قاطع اعلام کرد که هیچ شباهتی بین آنها وجود ندارد.

بنا بر این هر دو سریال به کار ادامه دادند و با توجه به کوتاه‌تر بودن فیلمنامه پیش‌بینی می‌شد سریال «آهوی من مارال» زودتر از «جیران» برای پخش آماده شود. همین اتفاق هم افتاد. چندین ماه است بنا به ادعای خود سازندگان سریال مذکور، هفتاد درصد از پانزده قسمت کار آماده است؛ اما چرا پخش نمی‌شود؟ پاسخ همانی است که بنده در سال ۹۶ بعد از ارزیابی فیلمنامه و توانایی کارگردانی آقای غفارزاده پیش‌بینی کرده بودم. همان زمان به نماینده سرمایه‌گذار اعلام کردم که با توجه به متن ضعیف و عدم توانایی کارگردان و کم‌تجربگی وی در سریال‌سازی این پروژه با این کارگردان عاقبت خوبی ندارد. در حال حاضر هیچ پلتفرمی حاضر نشده است «آهوی من مارال» را عرضه کند. مشکل آقای غفارزاده و تهیه‌کننده محترمشان شباهت داستان «جیران» به فیلمنامه آنها نیست بلکه مشکل این است که سریال بی‌کیفیتی تولید کرده‌اند که روی دستشان مانده و حالا با هزینه گزافی که مدعی آنند و با بدهی انباشته‌ای که به عوامل کار دارند می‌خواهند با متهم کردن سریال «جیران» فضا را آلوده کرده، و به رسانه‌ها آدرس اشتباهی داده و از پذیرش مسئولیت شکستشان در ساخت یک سریال ضعیف شانه خالی کنند. اگر قصه آقای غفارزاده خوب بود و ارزش کار کردن داشت چرا من باید حداقل دو بار جواب رد به اصرار ایشان برای تهیه‌کنندگی این سریال در نمایش خانگی بدهم؟ آن هم در سال ۹۶ که بسیاری از تهیه‌کنندگان به دنبال چنین فرصتی بودند. سریال «جیران» پخش و این ماجراها تمام می‌شود اما به فرض حتی اگر سریالی به نام «جیران» وجود نداشته باشد، باز هم مشکل سریال «آهوی من مارال» حل نخواهد شد چون مشکلات این سریال درونی است و ربطی به «جیران» ندارد.»

سریال «جیران» به کارگردانی حسن فتحی قرار بود جمعه ـ ۲۴ دی ماه ـ منتشر شود اما به دلایلی که از سوی پلتفرم پخش‌کننده (فیلیمو) «ملاحظات ممیزی از سوی ساترا» اعلام شد، حداکثر تا هفته آینده ـ اول بهمن ماه ـ پخش آن به تاخیر افتاد.