احمدی میانجی؛ فقیهی که متاثر از علامه طباطبایی بود

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی میرزا علی احمدی میانجی اختصاص دارد.

 

زندگینامه میرزا علی احمدی میانجی

میرزا علی احمدی میانجی (۱۳۰۵ش-۱۳۷۹ش) فقیه شیعی، مدرس اخلاق حوزه علمیه قم و شاگرد علامه طباطبایی.

احمدی میانجی در حوزه‌های علمیه ایران تحصیل کرد و به اجتهاد رسید. وی ضمن تدریس فقه و اصول، آثاری در تفسیر، فقه و مباحث حدیثی نوشته است. کتاب‌های مکاتیب الرسول، مکاتیب الائمه و «مالکیت خصوصی در اسلام» از جمله آثار اوست. او در آثار فقهی خود به موضوعات روز جامعه توجه داشته است. میانجی به نظریه ولایت فقیه اعتقاد داشت و به احکام حکومتی پای‌بند بود.

 

او فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی نیز داشت؛ از انقلاب اسلامی ایران حمایت می‌کرد و چندین دوره نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان رهبری بود. وی در جامعه مدرسین عضویت داشت و در شهرهای میانه و قم مدارس و مراکزی تأسیس کرد.

میانجی در بعد اخلاقی از علامه طباطبایی متأثر بود و در مدارس علمیه قم برای طلاب درس اخلاق می‌گفت.

 

اطلاعات فردی

علی احمدی میانجی

نام کامل میرزا علی احمدی میانجی

نسب سادات موسوی از ناحیه مادر

تاریخ تولد ۴ محرم ۱۳۴۵ق (۱۳۰۵ش)

محل زندگی میانه و قم

تاریخ وفات ۲۱ شهریور ۱۳۷۹ش

محل دفن حرم حضرت معصومه(س)

شهر وفات قم

اطلاعات علمی

استادان محقق داماد، علامه طباطبائی

محل تحصیل میانه، تبریز و قم

اجازه اجتهاد از بروجردی، گلپایگانی، امام خمینی

تألیفات مکاتیب الرسول، مکاتیب الائمه، التبرک، مالکیت خصوصی در اسلام

سایر مدرس اخلاق حوزه علمیه قم

فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی

سیاسی حمایت از انقلاب اسلامی ایران، عضویت در جامعه مدرسین، نماینده خبرگان رهبری

اجتماعی تأسیس مدرسه، صندوق قرض الحسنه و انجمن دین و دانش

 

زندگی‌نامه

به گفته احمدی میانجی وی در ۴ محرم ۱۳۴۵ برابر با ۲۳ تیر ۱۳۰۵ش در منطقه اوچ‌تپه در چهار فرسخی غرب شهر میانه به دنیا آمده، اما در شناسنامه تاریخ تولد او ۱۳۰۴ق ثبت شده است. پدرش ملا حسینعلی احمدی بود که از راه کشاورزی امرار معاش می‌کرد. او منبر می‌رفت و سوالات دینی مردم را پاسخ می‌داد. مادرش از سادات موسوی بود.[۱]

 

میانجی در سال ۱۳۲۶ش ازدواج کرد وی هفت فرزند داشت یکی از فرزندانش به نام جعفر شهید شد.[۲] او در حوزه علمیه میانه، تبریز و قم تحصیل کرد و به اجتهاد رسید.

 

درگذشت

میانجی در ۲۱ شهریور ۱۳۷۹ش برابر با ۱۲ جمادی‌الثانی ۱۴۲۱ق درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.[۳]

 

فعالیت علمی

میانجی مقدمات عربی را نزد پدرش خواند و با خواندن کتاب‌هایی مانند گلستان سعدی نزد پدر و یکی دیگر از بستگانش که به او ملا می‌گفتند به زبان فارسی تسلط یافت. پدرش در سال ۱۳۱۸ش در ۱۲ سالگی، او را به شهر میانه نزد آقا میرزا ابومحمد حجتی فرستاد.[۴] دوران تحصیل او در میانه با جنگ جهانی دوم هم‌زمان بود. او کتاب‌هایی در نحو، حاشیه در منطق، معالم در اصول، مطول در معانی و بیان و بخش‌های عمده شرح لمعه و قوانین الاصول را نزد آقا میرزا ابومحمد حجتی فرا گرفت. سپس بخشی از شرح لمعه را نزد شیخ لطفعلی زنوزی و میرزا مهدی جدیدی آموخت. او در سال ۱۳۲۳ش به تبریز رفت، چهار ماه در تبریز در مدرسه حسن پاشا و مدتی هم مدرسه حاج علی اصغر ساکن شد و از میرزا رضی زنوزی بهره برد و به سفارش و نامه شیخ لطفعلی زنوزی با علامه طباطبایی در تبریز آشنا شد.[۵]

 

ورود به قم و آشنایی با علامه طباطبایی

در اوایل ذی القعده سال ۱۳۶۳ق وارد قم و در مدرسه دارالشفاء ساکن شد و در درس لمعه شیخ موسی عباسی حاضر شد. او دروس سطح را نزد سید حسین قاضی، شیخ موسی زنجانی، آیت الله مرعشی و میرزا احمد کافی الملک فرا گرفت. به گفته خودش استعداد فلسفی نداشت و بنا به نظر علامه طباطبایی فلسفه نخوانده است.[۶] در درس خارج نزد محقق داماد، گلپایگانی و بروجردی شاگردی کرد و مدت کوتاهی نیز در درس آیت الله حجت حاضر شد.[۷]

 

اجازه اجتهاد

احمدی میانجی از آیت الله بروجردی، آیت الله گلپایگانی، امام خمینی، آیت الله میلانی و سید عبدالهادی شیرازی اجازه اجتهاد داشت. او از سوی آیت الله بروجردی اجازه داشت تا وجوهات را در اختیار طلاب نیازمند قرار دهد.[۱۰]

 

تشکیل محفل تفسیری

احمدی میانجی با سید ابوالفضل میرمحمدی زرندی مباحثه تفسیری را آغاز کردند که بعدها با پیوستن افرادی مانند سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید اسماعیل موسوی زنجانی، سید مهدی روحانی، آیت الله مشکینی، سید یعقوب موسوی زنجانی، احمد آذری قمی و احمد پایانی، به جلسات هفتگی تفسیر تبدیل شد. اعضای جلسه هر کدام به تفاسیر مختلف مراجعه می‌کردند و درباره آیات مباحثی را مطرح می‌ کردند. این جلسه در پنج‌شنبه و جمعه‌ها برگزار می‌شد و نزدیک به نیم‌قرن ادامه داشت. از احمدی میانجی، یادداشت‌هایی از این جلسات به جای مانده است.[۱۱]

 

میانجی در جلسه فقهی که از زمان آیت الله بروجردی در منزل آیت الله موسی شبیری زنجانی تشکیل می‌شد، شرکت می‌کرد.[۱۲]

 

تدریس در حوزه قم

احمدی ضمن تحصیل، به طلاب پایین‌تر از خود درس می‌داد.[۱۳] او در حوزه علمیه قم جزو اساتید شناخته شده در سطوح عالی به شمار می‌رفت. او به فقه و به ویژه به کتاب مکاسب شیخ انصاری علاقه داشت و هر سال آن را برای عده‌ای تدریس می‌کرد. میانجی در آموزش طلاب، با علی قدوسی در مدرسه حقانی همکاری داشت.

میانجی در مدارس مختلف قم مانند مدرسه شهیدین، مدرسه معصومیه و مدرسه کرمانی‌ها برای طلاب در سطح‌های گوناگون درس اخلاق می‌گفت.[۱۴]

 

آثار

مکاتیب الرسول(ص)

مواقف الشیعة

مالکیت خصوصی در اسلام

شرح دعای ابوحمزه ثمالی

شرح حدیث ثقلین

السجود علی الارض

التّبرک

الاسیر فی الاسلام

مکاتیب الائمه(ع)

تحقیق کتاب مَعادِن الحکمة

الاسیر فی الاسلام

السجود علی الارض

احادیث اهل البیت عن طرق اهل السنة

لزوم وزارت اطلاعات در حکومت اسلامی

حاشیه و تعلیقه بر کتاب «معادن الحکمه» فیض کاشانی

حاشیه و تعلیقه «شیعه در اسلام» علامه طباطبایی[۱۵]

خاطرات احمدی میانجی

به سوی نور؛ شرح فرازهایی از دعاهای ائمه؛ مجموعه سخنرانی‌های وی است که توسط موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث در ۳ جلد چاپ شده است.[۱۶]

احمدی میانجی در مجله الهادی که توسط آیت‌الله شریعتمداری منتشر می‌شد، مطالبی در رد وهابیت می‌نوشت و مقالاتش با نام تبرک چاپ می‌شد.[۱۷] مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی آثار وی را در نرم‌افزار «مجموعه آثار فقیه اخلاقی حضرت آیت الله احمدی میانجی» این نرم افزار ۳۶ جلد کتاب را در بردارد.[۱۸]

 

فعالیت‌های سیاسی

احمدی میانجی از آغاز مبارزات سیاسی روحانیون علیه حکومت پهلوی در سال ۱۳۴۱ش، با مشورت علما، به میانه رفت‌وآمد داشت و پیام‌های آنان را به مردم می‌رساند. وی در عید نوروز و خرداد سال ۱۳۴۲ش، که به فرمان امام خمینی، در سرتاسر ایران عزای عموی اعلام شد، وارد شهرستان میانه شد، در مجالس و محافل متعدد به سخنرانی پرداخت. وی بارها از سوی نیروهای ساواک دستگیر و زندانی شد.[۱۹]

 

پس از انقلاب اسلامی امام خمینی طی حکم‌هایی در تاریخ‌های: ۱۹ فروردین، ۷ تیر و ۷ شهریور ۱۳۵۸ وی را به عنوان قاضی شرع، مسئول رسیدگی به امور دادگاه‌ها و ساماندهی اوضاع مناطق و برای رفع مشکلات و ایجاد وحدت میان اقشار مختلف به ترتیب در شهرهای: «ملایر و حومه»، «میانه و شهرهای اطراف» و «مشکین شهر و حومه» منصوب کرد.[۲۰]

 

احمدی میانجی از اعضای جامعه مدرسین و نماینده سه دوره مجلس خبرگان رهبری از استان‌های آذبایجان شرقی و غربی بود.[۲۲]

 

فعالیت‌های فرهنگی-اجتماعی

عمده خدمات فرهنگی- اجتماعی آیت اللّه احمدی میانجی در دو شهر میانه و قم بوده است؛ در میانه مدرسه رضوی، مرکز فرهنگی مذهبی انجمن دین و دانش و صندوق قرض الحسنه مهدیه را تأسیس کرد.[۲۳] او در تأسیس صندوق ذخیره علوی، مؤسسه خیریه الزهراء(س) و جامعه ناصحین در قم نیز نقش داشت.[۲۴]

 

میانجی به پیشنهاد آیت الله سید رضا صدر در مسجد عبداللهی واقع در سه‌راه بازار قم امامت جماعت می‌کرد.[۲۵]

احمدی میانجی مسائل اسلامی را از دیدگاه حکومتی ارزیابی می‌کرد. او اعتقاد داشت که فقه اسلامی و شیعی می‌تواند جوامع بشری را به خوبی اداره کند. وی به احکام حکومتی که زیر نظر ولایت ولی فقیه اداره شود، اعتقاد داشت، از این‌رو، مقررات و قوانین معمولی را هم لازم‌الاجراء می‌دانست؛ به طوری که می‌گفت: اگر کسی در نیمه شب مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت نکرد و پلیس هم حضور نداشت، واجب است خود، جریمه خلافش را به صندوق حکومت واریز کند.[۲۶]

 

احمدی میانجی اخذ وجوه شرعی و مصرف آن را، ابتدائاً یکی از شئون اساسی ولی فقیه می‌دانست. به همین سبب با این‌که مجتهد بود، اما در این باب از آیت‌الله خامنه‌ای اجازه می‌گرفت.[۲۷]

 

آیت اللّه خامنه‌ای، در حکمی وی را به‌همراه سید مهدی روحانی، محمد ابراهیم جناتی، سید محمود هاشمی شاهرودی و... برای بررسی موضوعات جدید و پاسخگویی به مسائل روز جهان اسلام منصوب کردند.[۲۸]

 

بزرگداشت

در بزرگداشت احمدی میانجی همایش و کنگره‌ هایی در قم و میانه برگزار شده است: نخستین کنگره بزرگداشت وی در سال ۱۳۷۸ش سه کتاب بر ساحل علم و عمل؛ حضرت آیت الله احمدی میانجی در آیینه خاطرات بزرگان[۲۹]، سرچشمه هدایت؛ خاطراتی از فقیه اخلاقی حضرت آیت الله احمدی میانجی و یاد یار... ویژه‌نامه نکوداشت فقیه اخلاقی حضرت آیت الله احمدی میانجی را منتشر کرد.[۳۰] در مهرماه ۱۳۹۳ شمسی نیز همایشی در بزرگداشت وی در قم برگزار شد.[۳۱]

 

پانویس

1. خاطرات احمدی میانجی، ص۱-۳.

2. خاطرات احمدی میانجی، ص۴۹-۴۵.

3. زندگی‌نامه آیت الله میرزا علی احمدی میانجی، ص۱۴۵.

4. خاطرات احمدی میانجی، ص۹.

8. خاطرات احمدی میانجی، ص۴۱-۳۵.

9. خاطرات احمدی میانجی، ص۴۴-۵۵.

10. خاطرات احمدی میانجی، ص۹۳-۹۶.

11. اباذری، حاج میرزا علی احمدی میانجی.

12.↑ خاطرات احمدی میانجی، ص ۱۰۶- ۱۱۴.

13. خاطرات احمدی میانجی، ص۶۱.

14. خاطرات احمدی میانجی، ص۶۴-۶۲.

15. خاطرات احمدی میانجی، ص۱۸۶.

16. خاطرات احمدی میانجی، ص۲۹.

17. اباذری، حاج میرزا علی احمدی میانجی.

18. زندگی‌نامه میرزا علی احمدی میانجی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین.

19. احمدی، میانجی، مجموعه سخنرانی‌های فقیه اخلاقی آیت الله احمدی میانجی ۱۳۹۰ش، شناسنامه کتاب.

20. خاطرات احمدی میانجی، ص۷۰.

21. مجموعه آثار آیت‌الله احمدی میانجی، مرکز تحقیقات کامپیوتری نور.

22. خاطرات احمدی میانجی، ص ۱۵۵-۱۵۶.

23. اباذری، حاج میرزا علی احمدی میانجی.

24. اباذری، حاج میرزا علی احمدی میانجی.

25. زندگی‌نامه میرزا علی احمدی میانجی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین.

26. خاطرات احمدی میانجی، ص۷۹-۸۶.

27. اباذری، حاج میرزا علی احمدی میانجی.

28. خاطرات احمدی میانجی، ص۷۸.

29. اباذری، حاج میرزا علی احمدی میانجی.

30. اباذری، حاج میرزا علی احمدی میانجی.

31. اباذری، حاج میرزا علی احمدی میانجی.

32. بر ساحل علم و عمل.، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.

33. سه کتاب از کنگره ملی بزرگداشت آیت الله میانجی، سایت میانالی.

34. نکوداشت آیت الله احمدی میانجی در قم برگزار شد، سایت خبری قطره.

 

منابع

اباذری، عبدالرحیم، حاج میرزا علی احمدی میانجی، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، ۱۸-۷-۱۳۸۷ش.

احمدی میانجی، خاطرات آیت الله احمدی میانجی، دفتر آیت الله احمدی میانجی، قم.

زندگی‌نامه آیت الله علی احمدی میانجی، علوم حدیث، شماره ۲۱، پاییز ۱۳۸۰ش.

احمدی، میانجی، مجموعه سخنرانی‌های فقیه اخلاقی آیت الله احمدی میانجی، دارالحدیث، قم، ۱۳۹۰ش.

زندگی‌نامه میرزا علی احمدی میانجی، پایگاه اطلاع‌رسانی جامعه مدرسین.

بر ساحل علم و عمل.، پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران.

سه کتاب از کنگره ملی بزرگداشت آیت الله میانجی، سایت میانالی.

نکوداشت آیت‌الله احمدی میانجی در قم برگزار شد، سایت خبری قطره، تاریخ انتشار: ۲۴ مهر ۱۳۹۳ش.

سایت مشرق: معلم اخلاق حوزه علمیه در آئینه تصاویر.

اسوه پارسیان؛ شرح‌حال و نکته‌های اخلاقی از آیت الله میرزا علی احمدی میانجی. نویسنده: صادق حسن زاده