محمد هادی هادوی بیرجندی در دوازدهم رجب 1277 در بیرجند متولد شد. او نزد بزرگانی چون آخوند خراسانی، میرزای شیرازی، حبیب الله رشتی و ... شاگردی کرد. از او آثاری متفاوت بر جای مانده که از جمله آن می توان به دیوان اشعارش با سه هزار بیت اشاره کرد.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی محمد هادی هادوی بیرجندی اختصاص دارد.
زندگینامه محمد هادی هادوی بیرجندی
محمدهادی بن حسین هادوی بیرجندی(۱۲۷۷ق-۱۳۶۶ق) متخلص به هادی، از علما و شعرای مشهور شیعه در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری در بیرجند. وی تحصیلات خویش را از بیرجند آغاز کرد و سپس به مشهد رفت و در آن شهر، نزد اساتید مشهوری، فقه و کلام آموخت. او به نجف و سامرا سفر کرد و پس از بازگشت به ایران، محل مراجعات مردم شد. بیرجندی مدتی مسئولیت ریاست انجمن ولایتی را بر عهده داشت. وی تألیفاتی در فقه و اصول دارد و از او اشعاری نیز در قالب دیوان به‌جا مانده است.
اطلاعات فردی
محمد هادی هادوی بیرجندی
لقب هادی
تاریخ تولد ۱۲۷۷ق
تاریخ وفات ۱۳۶۶ق
محل دفن بیرجند
شهر وفات بیرجند
اطلاعات علمی
استادان آخوند خراسانی، میرزای شیرازی، حبیب‌الله رشتی، محمدرضا بروغنی سبزواری، سید محمدباقر گلپایگانی
محل تحصیل مشهد، نجف، سامرا
اجازه روایت از میرزا حسین نوری
اجازه اجتهاد از آخوند خراسانی
تألیفات بستان الناظر (حاوی مطالب متنوع به سبک کشکول بهایی)، مائده محمدیه (مشتمل بر اشعار)، دیوان اشعار مشتمل بر سه‌هزار بیت، آیین سخنوری
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی ریاست انجمن ولایتی
زندگینامه
هادوی بیرجندی در پنج‌شنبه ۱۲ رجب سال ۱۲۷۷ق در بیرجند به دنیا آمد.[۱] بنا بر آنچه در دیوان او آمده، اجداد او همگی در اصفهان بودند و پس از فتنه اشرف و محمود افغان به بیرجند مهاجرت کردند. پدرش حاج ملا حسین از شاگردان شیخ انصاری بود و از زهّاد نامی شهر به شمار می‌رفت.[۲]
وفات
شیخ محمدهادی جمعه ۱۰ جمادی‌الثانی سال ۱۳۶۶ق (۱۱ اردیبهشت ۱۳۲۶ش) از دنیا رفت و در زادگاه خود به خاک سپرده شد.[۳] آرامگاه شیخ هادی هادوی در بیرجند، در ۱۰ مهر ۱۳۸۰ش با شمارهٔ ثبت ۴۱۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سفرها
او پس از گذران تحصیلات ابتدایی در مدرسه معصومیه بیرجند، در سال ۱۲۹۳ق همراه خانواده به مشهد مراجعت می‌کند و تحصیلات خود را در آنجا ادامه می‌دهد. او فقه را در مشهد نزد آقا سید محمد باقر گلپایگانی و حکمت و کلام را محضر محمد رضا بروغنی سبزواری از شاگردان ملا هادی سبزواری گذراند. او از محضر حاج میرزا حبیب و شیخ محمد حسن کرمانی نیز آموخت.[۴]
هادوی بیرجندی در سال ۱۲۹۹ق به عتبات رفت و بیش از دو سال در سامرا از میرزای شیرازی کسب فیض کرد. او در حوزه علمیه نجف نیز حضور می‌یابد و چند سال از محضر رشتی و خراسانی نیز بهره‌مند می‌شود. در سال ۱۳۰۸ق به حج می‌رود و دیگر بار به سامرا و نجف باز می‌گردد.[۵]
بازگشت به ایران
شیخ محمدهادی پس از حضور چند ساله در عراق، در سال ۱۳۱۹ق به دعوت امیر اسماعیل خان شوکت الملک (حکمران قائنات) برای تصدی امور شرعیه به ایران باز می‌گردد. او هنگام بازگشت به ایران، از میرزا حسین نوری اجازه روایت و از آخوند خراسانی اجازه اجتهاد دریافت می‌کند.[۶]
منصب‌ها در ایران
پس از فوت شوکت الملک در ۱۳۲۲ق نوبت به حکمرانی شوکت الملک ثانی امیر محمد ابراهیم خان علم رسید که مصادف با اوایل مشروطیت در ایران بود. در این ایام شیخ محمد هادی مقالاتی درباره مجلس شورای ملی در نشریه حبل المتین درج می کرد[۷] و از این رو آخوند خراسانی او را به عنوان عالم طراز اول به مجلس شورای ملی معرفی کرد. وی این مسئولیت را نپذیرفت و نمایندگی را به اسماعیل دهکی واگذار کرد و در عوض، ریاست انجمن ولایتی را پذیرفت تا از این راه بتواند خدمتی به مردم بکند.[۸]
او در این سال‌ها پس از تأسیس مدرسه شوکتیه توسط شوکت الملک که به سبک جدید ساخته شد برای ساکت کردن مخالفین، از تأسیس چنین مدرسه‌ای استقبال کرده و مردم را تشویق به ترویج این گونه مدارس می‌کرد.[۹]
آثار
از هادوی تألیفاتی به جا مانده است که بخشی از آن به واسطه ذوق و قریحه به اشعار وی اختصاص دارد. برخی آثار او از این قرار است:
بستان الناظر (حاوی مطالب متنوع به سبک کشکول بهایی)
مائده محمدیه (مشتمل بر اشعار)
دیوان اشعار مشتمل بر سه هزار بیت
آیین سخنوری
ترجمه ادب الکبیر ابن مقفع و ترجمه نامه امام علی به مالک اشتر
تألیفات فقهی و اصولی.[۱۰]
مراسم نکوداشت این عالم، با عنوان «بزرگداشت عالم واقف آیت‌الله شیخ محمد هادی هادوی» در راستای توسعه و ترویج فرهنگ وقف و تکریم واقفان در ۲۶ آذر ۱۳۹۴ش در بیرجند برگزار شد.[۱۱]
پانویس
۱. حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ج ۶، ص ۲۱۳۷.
۲. نصیری، اثرآفرینان، ۱۳۸۴ش، ج ۶، ص۱۲۲.
۳. مشار، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۴ش، ج۶، ص۷۳۹.
۴. نصیری، اثرآفرینان، ۱۳۸۴ش، ج ۶، ص ۱۲۲.
۵. احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
۶. احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
۷. احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
۸. نصیری، اثرآفرینان، ۱۳۸۴ش، ج۶، ص۱۲۳.
۹. احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
۱۰. احمدی، شیخ هادی هادوی بیرجندی، ۱۳۳۳ش.
۱۱. برگزاری گردهمایی بزرگداشت آیت‌الله محمدهادی هادوی در بیرجند.ایرنا.
منابع
احمدی، احمد، شیخ هادی هادوی بیرجندی، مجله: یغما، بهمن ۱۳۳۳ - شماره ۷۹.
مشار، خان‌بابا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ۱۳۴۴ش.
نصیری، محمدرضا، اثرآفرینان، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۴ش.
حبیب‌آبادی، محدعلی، مکارم الآثار، بی‌تا.
برگزاری گردهمایی بزرگداشت آیت‌الله محمدهادی هادوی در بیرجند، ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ آذر ۱۳۹۴ش.
