با غلامرضا رضوانی از وصی امام تا امام جماعت مسجد سید عزیزالله و عضویت در شورای نگهبان

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی آیت الله غلامرضا رضوانی اختصاص دارد.

 

زندگینامه غلامرضا رضوانی 

غلامرضا رضوانی(۱۳۰۹-۱۳۹۲ش) از شاگردان، یاران نزدیک و مسئول دفتر امام خمینی در نجف و یکی از چهار وصی وی پیش از انقلاب اسلامی بود. او دروس حوزوی خود را در حوزه علمیه قم و نجف آموخت و از انجام فعالیت‌های سیاسی غفلت نورزید.

 

رضوانی پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۵۸ش، در دوره‌های اول و سوم تا پنجم عضو شورای نگهبان بود. از دیگر مسئولیت‌ های وی بعد از انقلاب اسلامی ایران، عضویت در مجلس خبرگان رهبری و ریاست دیوان عدالت اداری است.

 

غلامرضا رضوانی پس از درگذشت آیت الله سید احمد خوانساری امامت جماعت مسجد سید عزیزالله بازار تهران را برعهده گرفت. او از مدرسان رسائل‌، مکاسب‌ و خارج فقه بود. تألیفاتی مانند حاشیه بر عروة الوثقی‌، حواشی بر کفایة الاصول و مکاسب از جمله آثار اوست. وی در سال ۱۳۹۲ش در تهران درگذشت و در حرم حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.

 

زندگی‌نامه

غلامرضا رضوانی در سال ۱۳۰۹ش در خمین به‌ دنیا آمد. برای آموختن قرآن به مکتب‌ رفت و با تأسیس اولین مدرسه جدید در خمین، به تحصیل در این مدرسه پرداخت.[۱]

 

اطلاعات فردی

غلامرضا رضوانی

لقب آیت‌الله

تاریخ تولد ۱۳۰۹ش

تاریخ وفات ۱۳۹۲ش

محل دفن قم

شهر وفات تهران

اطلاعات علمی

استادان آیت‌الله بروجردی، سید محمد محقق داماد، امام خمینی

محل تحصیل قم، نجف

تألیفات حواشی‌ بر عروة‌الوثقی‌، کفایة‌الاصول‌ و مکاسب

فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی

سیاسی عضویت در دوره‌های اول، سوم تا پنجم شورای نگهبان، نمایندگی دوره اول و دوم مجلس خبرگان رهبری، عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ریاست دیوان عدالت اداری

 

حیات حوزوی

غلامرضا رضوانی در سال ۱۳۲۷ش در ۱۸ سالگی برای تحصیل علوم حوزوی راهی قم شد.[۳] پس از طی دوره سطح‌ نزد سلطانی‌ طباطبایی و عبدالجواد اصفهانی‌ به فراگیری دروس خارج فقه و اصول‌ نزد آیت‌الله بروجردی‌، سید محمد محقق داماد و امام‌ خمینی پرداخت.[۴]

 

او در سال‌ ۱۳۳۲ش راهی حوزه علمیه‌ نجف شد[۵] و در درس خارج سید محمود حسینی شاهرودی و امام خمینی شرکت کرد.[۶]

 

تدریس و آثار

رضوانی تا سال ۱۳۵۸ش که به ایران بازگشت در نجف به تدریس علوم حوزوی همچون رسائل‌، مکاسب‌، خارج فقه و فلسفه اشتغال داشت‌.[۷] جلسات درس او در مدرسه بروجردی‌، مسجد ترک‌ها و مسجد هندی برگزار می‌شد.[۸]

 

تألیفاتی از وی به چاپ رسیده است؛ از جمله حاشیه بر عروة الوثقی‌، حواشی بر کفایة الاصول و مکاسب.[۹]

 

فعالیت‌های سیاسی

پس از مخالفت امام خمینی با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در سال ۱۳۴۱ش،[۱۰] رضوانی که در نجف‌‌ اقامت داشت، از جمله‌ روحانیانی‌ بود که‌ به‌ حمایت‌ از این حرکت برخاست‌.[۱۱] وی از عراق به تهران رفت و با امام خمینی دیدار کرد[۱۲] و به توصیه او به نجف بازگشت.[۱۳] رضوانی دلیل این تشویق و توصیه را توجه امام خمینی به جدیت در امر تحصیل می‌دانست.[۱۴]

 

پس از تبعید امام خمینی به ترکیه، رضوانی به‌همراه تعدادی از مجتهدان حوزه علمیه نجف، برای‌ انتقال‌ امام به‌ عراق ‌کوشید.[۱۵] وی با اینکه‌ آن زمان در نجف‌ به‌ تدریس‌ مشغول‌ بود، اما در پی حضور امام خمینی در این شهر، همراه با نصرالله خلخالی، راستی‌ کاشانی، مشکینی و... به حلقه درس امام خمینی پیوست[۱۶] و در این دوران، رابط طلاب‌ با امام خمینی و از چهار نفری بود که امام آنان را در پاییز سال ۱۳۵۶ش به عنوان وصی خود معین کرد[۱۷] و این وصایت تا زمان بازگشت امام خمینی به ایران برقرار بود.[۱۸]

 

رضوانی در زمان حضور امام خمینی در نجف، مسئولیت دفتر و کارهای مربوط به آن از قبیل شهریه طلاب و هماهنگی دیدارهای سیاسی او را بر عهده داشت.[۱۹] یکی از این دیدارها، اولین مصاحبه امام خمینی با رسانه‌ها بود که علی‌رغم ممانعت سازمان اطلاعات و امنیت عراق در تاریخ ۴ اردیبهشت ۱۳۵۷ش با خبرنگار روزنامه لوموند در خانه امام خمینی صورت گرفت.[۲۰]

 

بازگشت به ایران

رضوانی در شمار معاودین بود و در سال ۱۳۵۸ش به ایران بازگشت.[۲۱] با کودتای صدام حسین علیه حسن ‌البکر و سقوط دولت او، حکومت بعث عراق تعدادی از شیعیان و علمای‌ ایرانی مقیم نجف‌ از جمله آیت‌الله رضوانی‌ را از عراق اخراج‌ کرد.[۲۲] وی به همراه سید محمود دعایی، سفیر جمهوری اسلامی ایران، از عراق خارج شد و به ایران بازگشت.[۲۳]

 

مسئولیت‌ها

رضوانی از نخستین فقیهانی بود که در اول اسفند ۱۳۵۸ش با حکم امام خمینی به عضویت شورای نگهبان منصوب شد[۲۴] و پس از سه سال حضور در آن، به قید قرعه و طبق اصل ۹۲ قانون اساسی از شورای نگهبان خارج شد[۲۵] و به ریاست دیوان عدالت اداری منصوب شد.[۲۶]

 

چند روز بعد از انتصاب محمد یزدی در مرداد سال ۱۳۶۸ش به ریاست قوه قضائیه،[۲۸] رضوانی توسط آیت‌الله خامنه‌ای؛ رهبر جمهوری اسلامی ایران به عضویت شورای نگهبان درآمد[۲۹] و تا آخر عمر در این سمت باقی ماند.[۳۰]

 

غلامرضا رضوانی پیش از آن در اسفند ۱۳۶۳ش و پس از وفات آیت‌الله سید احمد خوانساری، از جانب امام خمینی به عنوان امام جماعت مسجد سید عزیزالله تهران منصوب شده بود.[۳۱]

 

پانویس

۱. «زندگینامه: غلامرضا رضوانی خمینی (۱۳۰۹ - ۱۳۹۲)»، سایت همشهری آنلاین.

۲. «غلامرضا رضوانی نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری»، سایت شبکه اجتهاد.

۳. «ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران.

۴. «زندگینامه: غلامرضا رضوانی خمینی (۱۳۰۹ - ۱۳۹۲)»، سایت همشهری آنلاین.

۵. «از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی.

۶. «مصاحبه با غلامرضا رضوانی»، سایت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

۷. «ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران.

۸. «ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران.

۹. «ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران.

۱۰. «مخالفت با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی»، سایت پرتال امام خمینی.

۱۱. «ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران.

۱۲. «از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی.

۱۳. «از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی.

۱۴. «از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی.

۱۵. «زندگینامه: غلامرضا رضوانی خمینی (۱۳۰۹ - ۱۳۹۲)»، سایت همشهری آنلاین.

۱۶. «زندگینامه: غلامرضا رضوانی خمینی (۱۳۰۹ - ۱۳۹۲)»، سایت همشهری آنلاین.

۱۷. امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۹۷ش، ج۳، ص۲۷۰.

۱۸. «ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران.

۱۹. «از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی.

۲۰. «از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی.

۲۱. «ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران.

۲۲. «زندگینامه: غلامرضا رضوانی خمینی (۱۳۰۹ - ۱۳۹۲)»، سایت همشهری آنلاین.

۲۳. «از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی.

۲۴. «از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی.

۲۵. «قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، سایت مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ایران.

۲۶. «ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران.

۲۷. «غلامرضا رضوانی نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری»، سایت شبکه اجتهاد.

۲۸. «حکم انتصاب رئیس قوه‌ قضائیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای.

۲۹. «حکم انتصاب عضو فقهای شورای نگهبان قانون اساسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای.

۳۰. «زندگینامه: غلامرضا رضوانی خمینی (۱۳۰۹ - ۱۳۹۲)»، سایت همشهری آنلاین.

۳۱. امام خمینی، صحیفه امام، ۱۳۶۳ش، ج۱۹، ص۱۷۴.

۳۲. مُعاوِدین، ایرانیان ساکن عراق بودند که عمدتاً در دهه ۱۳۵۰ش، دولت عراق، اجازه اقامت‌شان را در پی اختلافات و درگیری‌هایی با حکومت محمدرضا پهلوی در ایران تمدید نکرد و مجبور به بازگشت به ایران شدند.

 

منابع

«از خمین تا نجف؛ مروری بر خاطرات آیت‌الله غلامرضا رضوانی درباره امام خمینی»، سایت پرتال امام خمینی، تاریخ بازدید: ۲۲ تیر ۱۳۹۹ش.

«ایشان را به علم و تقوا و صلاح و سداد موصوف می‌دانم»، سایت جماران، تاریخ بازدید: ۲۲ تیر ۱۳۹۹ش.

«زندگینامه: غلامرضا رضوانی خمینی (۱۳۰۹-۱۳۹۲)»، سایت همشهری آنلاین، تاریخ بازدید: ۲۰ تیر ۱۳۹۹ش.

«غلامرضا رضوانی نماینده تهران در مجلس خبرگان رهبری»، سایت شبکه اجتهاد، تاریخ بازدید: ۲۲ تیر ۱۳۹۹ش.

«قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، سایت مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ایران، تاریخ بازدید: ۲۴ تیر ۱۳۹۹ش.

«مخالفت با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی»، سایت پرتال امام خمینی، تاریخ بازدید: ۲۲ تیر ۱۳۹۹ش.

«مصاحبه با غلامرضا رضوانی»، سایت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۹ تیر ۱۳۹۹ش.

خامنه‌ای، سیدعلی، «حکم انتصاب رئیس قوه‌ قضائیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۲۳ تیر ۱۳۹۹ش.

خامنه‌ای، سیدعلی، «حکم انتصاب عضو فقهای شورای نگهبان قانون اساسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، تاریخ بازدید: ۲۳ تیر ۱۳۹۹ش.

خمینی، سید روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۸ش.