از زندگی صاحب کتاب الرجال چه می دانید؟

حسن بن داوود حلی از علما، رجال، فقها و شعرای قرن هفتم هجری است که در مورد مکان تولدش اطلاع دقیقی در دست نیست. وی از معاصران علامه حلی بود. و نزد علمایی چون محقق حلی دانش آموخت.

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی حسن بن داوود حلی اختصاص دارد.

زندگینامه حسن بن داوود حلی

ابومحمد تقی‌الدین حسن بن علی بن داوود حلی (۶۴۷- بعد از ۷۰۷ق) معروف به ابن داوود حلی، عالم رجالی، فقیه، ادیب و شاعر شیعی قرن هفتم هجری قمری است. ابن داوود با علامه حلی معاصر بود. مشهورترین اثر او کتاب الرجال است. از اساتید سرشناس وی می‌ توان به محقق حلی‌، سید جمال الدین احمد بن طاووس‌، سید عبدالکریم بن سید احمد بن طاووس‌ اشاره کرد.

اطلاعات فردی

نام کامل حسن بن داوود حلی

لقب تقی‌الدین

تاریخ تولد ۵ جمادی‌الثانی ۶۴۷ق

محل زندگی حله، کاظمین، بغداد

تاریخ وفات پس از سال ۷۰۷ق

اطلاعات علمی

استادان محقق حلی‌، احمد بن طاووس‌، عبدالکریم حلی‌، ابن جهیم

شاگردان یحیی بن سعید حلی، خواجه نصیر، یوسف بن مطهر حلی

تألیفات رجال، اُرجوزَة فی الکلام، عقد الجواهر، المنهج القویم

رجال ابن داوود حلی

زندگی‌نامه

ابن داوود حلی در ۵ جمادی‌ الثانی سال ۶۴۷ق متولد شد[۱].

در کتاب‌ های تراجم به محل ولادتش اشاره نشده؛ اما از آن جا که نزد دانشمندان نام‌آور حله دانش آموخته، احتمالاً بیشتر عمرش را در این شهر گذرانده و در همین شهر نشو و نما کرده است. نیز به قرینه اینکه ابن داوود، استادش ابن طاووس را «بغدادی التحصیل» خوانده و از سوی دیگر، گفته که: تا هنگام مرگ قرین او بوده، روشن می‌ شود که گویا مدتی نیز در بغداد اقامت داشته است. همچنین بر اساس بیتی از ارجوزه «عقد الجواهر»، او در ذی القعده ۷۰۰ق در کاظمین بوده و نیز در ارجوزه «منهج التقویم»، از نعمت مجاورت و زندگی در نجف یاد کرده است.[۲]

وفات ابن داوود را پس از سال ۷۰۷ق دانسته‌اند.[۳]

اساتید و شاگردان

ابن داوود در اجازات و معاجم به «سلطان العلماء و البُلَغاء» و «تاج المحدثین و الفقهاء» شهرت یافته است.[۴] از قول شهید ثانی نقل شده که: ابن داوود در علم رجال مسیری را پیموده که هیچ یک از بزرگان شیعه آن را طی نکرده است.[۵]

از استادان و مشایخ‌اش را می‌توان این افراد نام برد:

نجم الدین جعفر بن سعید بن حلی معروف به محقق حلی صاحب شرایع الاسلام

سید جمال الدین احمد بن طاووس

سید عبدالکریم بن سید احمد بن طاووس

شیخ مفید الدین محمد بن علی بن محمد بن جهیم اسدی.[۶]

نجیب الدین یحیی بن سعید حلی

خواجه نصیرالدین طوسی

یوسف بن مطهر حلی پدر علامه حلی.[۷]

همچنین از ابن داوود حلی این افراد روایت کرده‌ اند:

رضی‌الدین ابوالحسن علی بن احمد مزیدی حلی (متوفای 757ق)

ابوعبدالله محمد بن قاسم دیباجی حلی معروف به ابن معیة (متوفای 776ق)

زین الدین علی بن طراد مطارآبادی (متوفای 754ق)[۸]

تألیفات

آثار چاپی

کتاب الرجال مشهورترین اثر اوست که به رجال ابن داوود شهرت دارد.

اُرجوزَة فی الکلام؛ منظومه‌ ای است زیبا در ۱۴۵ بیت، با الفاظی موجز درباره عقاید کلامی شیعه.

عقد الجواهر فی الاشباه و النظائر؛ این کتاب در نسخه چاپی، «جواهر الکلام فی الاشباه و النظائر» نامیده شده است. این ارجوزه با ۱۳۰۹ بیت در ۱۰ ذی‌القعده ۷۰۰ق در کاظمین سروده شده است.

المنهج القویم فی تسلیم التقدیم؛ ارجوزه‌ای است با ۲۰۱ بیت، مشتمل بر داستانی از مباحثه‌های مربوط به شایسته‌ترین خلیفه پس از پیامبر(ص) که در مجلسی از مجالس علمای مذاهب مختلف در بغداد انجام گرفته است.

آثار خطی

التحفة السعدیه؛ نسخه‌ ای از آن، در کتابخانه موزه بغداد وجود دارد.

تحصیل المنافع: نسخه‌ای از آن، در کتابخانه سید محمدعلی روضاتی در اصفهان است.

الجوهرة فی نظم التبصرة؛ دو نسخه از آن در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی موجود است.

المقتصر من المختصر؛ نسخه‌ای از آن در کتابخانه مجلس شورای اسلامی موجود است.

پانویس

1. ابن داوود، رجال ابن داوود، ۱۳۹۲ق، ص ۵.

2. دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۹ش، ج ۳، ص۴۸۴.

3. ابن داوود، رجال ابن داوود، ۱۳۹۲ق، ص۳.

4. ابن داوود، رجال ابن داوود، ۱۳۹۲ق، ص۵.

5. ابن داوود، رجال ابن داوود، ۱۳۹۲ق، ص۱۰.

6. حر عاملی، امل الآمل، ج۲، ص۷۱.