میرزا محمد فیض قمی؛ آیت الله العظمی ای که ترویج آیت الله بروجردی را می کرد

 به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی میرزا محمد فیض قمی اختصاص دارد.

زندگینامه میرزا محمد فیض قمی

آیة اللّه العظمی حاج آقا میرزا محمد فیض، فرزند ادیب نامی میرزا علی اکبر فیض (قدس سره) یکی از اعاظم فقها و از اکابر علمای طراز اول در قرن چهاردهم هجری است.

ولادت و تحصیلات

مرحوم حاج ملا علی واعظ خیابانی در کتاب علمای معاصرین در شأن ایشان می نویسد:.

«حضرت آیت اللّه آقا میرزا محمد فیض قمی یکی از اعاظم علمای طراز اول و دارای شخصیت تامه و مقبولیت عامه و مرجعیت کامله اند.

ولادت ایـشـان در سال ۱۲۹۳ ه ق در قم رخ داده است آنگاه مقدمات و سطوح را در قم تحصیل و سـپـس بـرای تکمیل تحصیلات عالیه به تهران مهاجرت کرده و از محضر آیت اللّه آقای حاج میرزا حسن آشتیانی صاحب حاشیه بر رسائل تحصیل فقه و اصول و نزد آیت اللّه میرزا محمود قمی و آقای آقا شیخ علی رشتی تحصیل حکمت و عرفان کرده است، و در سال ۱۳۱۷ ه ق به نجف اشرف عـزیـمـت و از محاضر درس آیات عظام: آیت اللّه آخوند خراسانی و آیت اللّه سید محمد کاظم یزدی اسـتفاده ها کرده است پس از بهره گیری کافی از دروس فوق، برای سیر دقایق افکار حضرت آیت اللّه میرزا محمد تقی شیرازی (میرزای دوم) به سامرا هجرت کرده اند ضمن تحصیل از محضر مـبـارک ایـشان، در شمار اعاظم تلامذه آن بزرگوار در آمده اند، و یکی از مدرسین نامی آن حوزه قـرار گـرفـتـه اند به همین جهت فوق العاده مورد توجه و عنایت خاص استاد بزرگوار خود واقع شـده انـد در هـمـان زمان در احـتیاطات مطلق، خود برخی از مقلدین خویش را به ایشان ارجاع فـرمـوده انـد پـس از مـراجعت به قم هم هرکس از اهالی قم و ساوه و اطراف آن، که از حضرت آیت اللّه شیرازی سـؤال مـی کردند، کـه احـتـیـاطـات مـطلق شما را به کدام یک از علما مراجعه نماییم؟ معظم له ایشان را معرفی می فرمودند.

آیت اللّه فـیض پس از تکمیل معلومات و فوز به مقام عالی اجتهاد، در سال ۱۳۳۳ ه ق به قم مراجعت فـرمـوده و از مـسـئولین و بزرگان آن بلده طیبه به شمار آمدند ایشان برای تربیت طلاب علوم دینی کمر همت بست و مدرسه فیضیه را که بسیاری از حجرات آن انبار علاف، بقال و کسبه شده بـود، از یـد غـاصـبـین و متصرفین انتزاع، و مسکن طلاب علوم دینی کرد و خود در آن مدرسه بـه تـدریـس اشـتغال ورزید و برای توسعه اداره علمیه آن، خود را نیازمند معاونت و کمک دید، تا بالاخره در سال ۱۳۴۰ ه ق از آیت اللّه العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (ره) که تا آن وقت در شهر اراک متوقف بودند، درخواست مهاجرت فرمود، و ایشان نیز با تمهیدات فراوان وارد قم شد و بـرای مـزید تجلیل ایشان، مسجد بالاسر را که محل نماز ایشان بود، به آیت اللّه حائری واگذار، و خـود هـم چـنـد ایـامی به ایشان اقتدا ورزیدند، و روز به روز در تقویت و رونق بخشیدن به حوزه علمیه قم کوشید، به حدی که آن را تا حد همسویی و رقابت با حوزه علمیه نجف رساندند، و از سال ۱۳۵۵ه ق که آیت اللّه حائری رحلت نمود، با عزمی راسخ و با اعانت سایر اعاظم دانشمندان قم، حوزه علمیه قم را حفظ نمودند.». [۱]

اصرار در مهاجرت

گویند این مرد بزرگ به آیت اللّه حائری که برای زیارت قبر شریف حضرت معصومه (س) آمده بود، و تـصـمیمی بر اقامت نداشتند، عرض کردند: مگر این قمی ها نباشند که وقتی دعبل خزاعی، جبه اعطایی امام رضا (ع) را که به قم آورد، و به هر قیمت بالایی که گفتند حاضر به فروش نبود، ولی در خارج شهر عده ای از جوانان از چنگش درآوردند؟

مـرحـوم آیت اللّه حائری فرمودند بودند: او جبه امام را داشت، به من چه ارتباط پیدا می کند؟

ایشان گفته بودند: شما هم علم امام (ع) را دارید.

شاگردان

حـوزه پـربرکت و پرفیض ایشان فارغ التحصیلان متعددی را تحویل جامعه داد، تنی چند از این علما عبارتند از:

۱ ـ مرحوم آیت الله میرزا مصطفی صادقی (متوفی ۱۳۵۸ ه ق)

۲ ـ آیت اللّه حاج سید مرتضی فقیه.

۳ ـ آیت اللّه حاج شیخ احمد فقیهی.

۴ ـ آیت اللّه حاج شیخ عباس مستقیم.

۵ ـ آیت اللّه حاج شیخ عباس حائری اصفهانی.

۶ ـ مرحوم شیخ ابوالقاسم نحوی.

۷ ـ مرحوم حاج شیخ علی پائین شهری.

۸ ـ مرحوم حاج محمد باقر قمی فرزند حاج شیخ ابوالقاسم کبیر قمی.

ترویج برای خدا

گـویند معظم له از آیت اللّه بروجردی رحمة اللّه علیه که پس از مؤسس بزرگوار، پرچمدار و زعیم حوزه بود، بسیار ترویج و تبلیغ می کرد برخی به ایشان اعتراض می کنند و می گویند شما که خود صاحب فتوی و مرجع تقلید هستید، برای چه از آقای بروجردی ترویج می کنید؟

در جواب می فرمایند: اگر کار برای خدا است، ما باید از کسی که فعلا علمدار است، و حوزه را حفظ می کند ترویج کنیم، و اگر برای غیرخداست، من اهلش نیستم.

آثار

تالیفات مرحوم فیض عبارت است از:.

۱ ـ کتاب الفیض در طهارت آب قلیل و عدم تنجیس متنجس (مطبوع).

۲ ـ حاشیه بر العروة الوثقی.

۳ ـ مناسک حج.

۴ ـ حاشیه وسیلة النجاة.

۵ ـ شرحی بر منظومه مرحوم سید بحرالعلوم در فقه.

۶ ـ ذخیرة العباد و چند اثر دیگر.

فرزندان

از آن مرحوم علاوه بر آثار علمی و تالیفی، چند خلف صالح بر جای مانده است که هر کدام در شغل و موقعیت خود منشا خدمات اسلامی و انسانی بوده و هستند:.

۱ ـ مـرحـوم میرزا عباس فیض، صاحب تالیفات عدیده، از جمله: گنجینه آثارقم، قم و روحانیت، انجم فروزان، بدر فروزان، تاریخ کاظمین و تاریخ پاکستان، و آثار دیگر.

۲ ـ حجت الاسلام والمسلمین حاج آقا مهدی فیض، یکی از ائمه جماعت مسجد امام حسن عسکری (ع) و دارای تالیفات چند که هنوز به طبع نرسیده اند.

۳ ـ دکـتر علیرضا فیض، استاد دانشگاه تهران، نویسنده مبادی فقه و اصول، ترجمه لمعه دمشقیه، حـقـوق جـزای عـمـومـی اسـلام، مـقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، حقوق جزای خـصـوصـی، و آثـار و تالیفات دیگر 

۴ ـ میرزا محمد تقی معروف به آقا میرزا.

۵ ـ حاج حسین آقا.

مـرحـوم فـیض چهار داماد داشتند که تنها حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ ‌عباس مستقیم از میان آنان در کسوت روحانیت بود.

وفات

ایـشـان پـس از عمری تلاش و کوشش در راه خدا، در دهه آخر جمادی الاولی سال ۱۳۷۰ ه ق، در حـال نماز وقتی دستها را به دعا برداشته بود، و «الهی عاملنا بفضلک» را می گفت، دار فانی را وداع گفت. آیت اللّه بروجردی بر پیکر او نماز خواند و در ایوان طلایی صحن عتیق مدفون شد.(2)

 پانویس

۱. علمای معاصرین، ص ۱۸۷ و ۱۸۸، تالیف ملا علی واعظ خیابانی (ره).

۲. در مـورد شـنـاخـت تـفـصیلی شخصیت ایشان می توان به: آثار الحجه، ج ۱، ص ۱۳۹ ـ علمای مـعـاصـرین،ص ۲۸۸ ـ گنجینه دانشمندان، ج ۱، ص ۳۴۱ ـ آئینه دانشوران، ص ۳۵۲ ـ لغت نامه دهـخـدا، ج ۲۵، ص ۳۶۵ ـانجم فروزان، ص ۱۳۸ ـ مجله نور علم، شماره ۶ دوره دوم، ص ۱۰۰ تا ۱۱۰ مقاله فاضل محترم آقای باقربیدهندی مراجعه کرد.

منبع

سایت اندیشه قم