شیخ علی آل اسحاق که بود؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این مطلب به زندگی علی آل اسحاق اختصاص دارد.

 

زندگینامه علی آل اسحاق

اطلاعات فردی

نام کامل على آل اسحاق

زادروز 25 تیر 1318 شمسی

زادگاه خوئین - زنجان

وفات 25 خرداد 1380 شمسی

مدفن قم - گلزار على بن جعفر علیه السلام

اساتید آیت الله آقا جواد تبریزى، آیت الله حسین راستى کاشانى، آیت الله حسین وحید خراسانى، آیت الله شهید محمدباقر صدر، آیت الله خویی و امام خمینی

شاگردان شیخ صلاح الدین

آثار قرائت امام خمینى از ولایت مطلقه فقیه یا حکومت جهانى فرامین الهى، اصول خودسازى یا اخلاق در مکتب وحى الهى و ...

 

آیت الله آل اسحاق (1422 - 1358 ق) (1380 - 1318 ش) از مبارزین انقلابی و مجتهدین معاصر بود که زهد و پارسایی او زبانزد و کاملاً به زخارف دنیا بی‌ توجه بود. ایشان یکی از شاگردان و ملازمان امام خمینی در نجف بود که در آخرین جمعه خردادماه 1380 در قم رحلت کرد.

 

ولادت

وى در 25 تیر سال 1318 ش. در خوئین، از توابع زنجان در خانواده ای مذهبى به دنیا آمد. پدر وى حاج شیخ عبدالکریم خوئینى، از عالمان بزرگ عصر خود به شمار مى رود. وى از شاگردان مرحوم آخوند خراسانى بود. روحیه مبارزاتى شدیدى داشت و با عمال و وابستگان حکومت طاغوتى رضاخان، که با منافع مردم در تضاد بود، به شدت مقابله مى کرد؛ به عنوان نمونه در مقابل دو خان، که مى خواستند زمین هاى کشاورزى مردم را به تصرف خود درآورند، ایستادگى کرد و توانست آنان را از تصرف در اموال مردم بازدارد.

 

تحصیل

آیت الله آل اسحاق از طفولیت وارد حوزه علمیه شد و با علما و فضلای آن حوزه‌ی سترگ دمساز شد.

 

هجرت به قم

آل اسحاق از همان هشت سالگى که با پدر به قم آمد، شروع به تحصیل نمود و مقدمات را در محضر آیت الله سید حسین بُدَلّا(رئیس ائمه جماعات) و استادان دیگر به پایان برد.

 

هجرت به نجف

ایشان پس از 8 سال اقامت تحصیلی در قم، در شانزده سالگى در سال 1334 شمسی در حالى که دو سال از فوت پدر مهربانش مى گذشت، تصمیم گرفت به عراق برود و در آن جا به تحصیل ادامه دهد؛ اما تیرگى روابط دو کشور ایران و عراق، باعث شد که این سفر انجام نشود. به همین سبب به حضرت معصومه سلام الله علیها پناه برد و با توسل به آن حضرت، توانست مجوز اقامت در عراق را دریافت کند و به عتبات عالیات سفر کند. او به نجف اشرف مى رود و در مدرسه آیت الله بروجردى اقامت مى گزیند.

 

اساتید

آقا شیخ على آل اسحاق در نجف اشرف در محضر شیخ صدراى بادکوبه اى «مکاسب» را فراگرفت و کتاب «رسائل» را، به همراه 3 نفر دیگر به طور خصوصى در محضر آیت الله آقا جواد تبریزى آموخت. وى جلد اول «کفایه» را نزد آیت الله حسین راستى کاشانى، آیت الله حسین وحید خراسانى، آیت الله حاج شیخ على فلسفى و جلد دوم آن را با پیشنهاد آیت الله محمدباقر حکیم نزد آیت الله شهید محمدباقر صدر به اتمام رساند.

 

وى که به مقام علمى شهید صدر پى برده بود، در جلسات درس دیگر او، که کتاب هاى «فلسفتنا»، «اقتصادنا» و برخى مباحث دیگر را تعلیم مى داد، شرکت مى کند و همان دروس را در مسجد هندىِ نجف براى عموم محصلین تدریس مى نماید. شیخ على، «شرح تجرید» رادر محضر آیت الله شهید سید اسدالله مدنى و فلسفه را در محضر آیت الله شیخ عباس قوچانى و همچنین علم طب را از مرحوم سید حسین حکیم فراگرفت. به علاوه، دو سال در درس خارج فقه آیت الله سید ابوالقاسم خوئى و سید محمود شاهرودى شرکت جست و سپس به مدت 12 سال، دو دوره درس خارج فقه آیت الله میرزا محمدباقر زنجانى را گذراند.

 

پس از تشریف فرمایى امام خمینى به نجف، در درس خارج فقه ایشان و نیز در درس «ولایت فقیه» امام شرکت کرد و تا سال 1353 شمسی که حکومت بعث عراق امام را دستگیر کرد، در محضر ایشان بود.

 

اجازه اجتهاد

وى دروس حوزه را تا رسیدن به مرحله اجتهاد ادامه داد و به گفته خانواده ایشان، از دو عالم بزرگ: آیت الله سید محسن حکیم و آقا بزرگ تهرانى، اجازه اجتهاد گرفت.

 

فعالیت ها

وى در زمان مرجعیت آیت الله حکیم، نماینده ایشان در استان موصل عراق در شهرهاى سنجار و طلع‌فر بود و به مدت 11 سال در فصل تابستان، دهه محرم، دهه صفر و ماه رمضان به آن جا مى رفت. از آن جا که مردم آن مناطق کرد بودند، او قبل از اعزام در طى سه ماه زبان کردى را فرامى گیرد. شیخ على، در ایام تبلیغ، در جلسات مناظره و مباحثه با اهل سنت آن ناحیه شرکت مى جست. این تلاش ها، باعث گرایش و جذب عده زیادى به مذهب تشیع شد؛ به طورى که توانست مسجد و مدرسه علمیه بسازد.

پس از رحلت آیت الله حکیم وى نمایندگى امام خمینی در همان منطقه را بر عهده گرفت.

 

فعالیت هاى فرهنگى و مبارزاتى

دستگیری بعد از سخنرانی در مسجد علوى شهر خرم آباد[۱]

تبلیغ در شهر سنجان، واقع در استان مرکزى در اوایل انقلاب و اشتغال سمت مسئول کمیته انقلاب اسلامى منطقه مذکور

فعالیت هاى فرهنگى و مذهبى در یافت آباد تهران در سال 1356 شمسی

تشکیل بسیج مردمى و ایجاد وحدت میان شیعه و سنى در استان سیستان و بلوچستان

تشکیل جلسات پاسخگویی به شبهات در سپاه پاسداران، جهاد سازندگى، اداره بهدارى و بهزیستى در شهرهاى مختلف

دو سفر تبلیغى به خارج از کشور؛ آذربایجان و لبنان

 

فعالیت اقتصادى

اگر چه وى در طول عمر خود فعالیت هاى فرهنگى، مبارزاتى داشت، اما بنا بر احساس وظیفه در برابر اقشار کم درآمد و طلاب، اقدام به فعالیت هاى اقتصادى کرد. یکى از آن فعالیت ها، گرفتن امتیاز صادرات و واردات از طریق مرز آذربایجان بود. وى درآمد حاصله را در امور فرهنگى و حمایت از طلاب و دیگر موارد لازم صرف کرد. همچنین به منظور خدمت به طلاب، یکى از مؤسسین تعاونى طلاب نیز بود.

 

حضور در جنگ

آیت الله بارها در جبهه هاى حق علیه باطل شرکت جست و دوشادوش رزمندگان اسلام اسلحه به دست گرفت.

وى در تشکیل بسیج عشایر و سازماندهى نیروهاى مقاوم بومى در منطقه جنوب نیز نقش خود را به خوبى ایفا کرد و اگر چه به سبب کسالت جسمانى نتوانست به طور دائم تا پایان جنگ در جبهه ها حضور یابد، اما در این راه مقدس فرزند رشیدش (محمدجواد آل اسحاق) و داماد و برادرزاده خود (مهندس ابوالحسن آل اسحاق) را تقدیم اسلام کرد.

 

شاگردان

وى در عراق کلاس درسى دایر کرده بود و عده زیادى از طلاب اهل ترکیه در مجلس درس وى حضور مى یافتند که شیخ صلاح الدین (رهبر مبارز ترکیه اى) یکى از آنان است. وى پس از انقلاب در دانشگاه هاى مختلف از جمله: دانشگاه شهید بهشتى تهران، دانشگاه تبریز و دانشکده امام حسین علیه السلام به فعالیت پرداخت و به عنوان استاد دانشگاه، معارف دین اسلام را براى دانشجویان مطرح مى کرد. همچنین در مدارس علمیه از جمله: مدرسه امام خمینى، مدرسه حجتیه (براى طلاب خارجى)، مدرسه الهادى و مدرسه صدوقى(براى طلاب ایرانى) درس اخلاق و دروس دیگر مى گفت.

 

فقه و اصول را نیز در خانه اش تدریس مى کرد. همچنین براى پاسخ به شبهه هاى مطرح شده، کلاسى در مدرسه فیضیه تحت عنوان «احکام اجتماعى قرآن و تبیین مسائل روز» تشکیل داده بود.

 

آثار قلمى

یکى از ویژگى هاى این مرد بزرگ تألیفات متنوع و مفید، با وجود فعالیت هاى فرهنگى سیاسى است. تألیفات وى بدین قرار است:

1. اسلام از دیدگاه دانشمندان جهان؛

2. آشنایى با مکتب وحى (مسیحیت)؛

3. مسئولیت امت از دیدگاه امام؛

4. جبهه یا دانشگاه خودسازى؛

5. کنترل زبان؛

6. یاد خدا عامل انقلاب؛

7. اخلاق و رفتار یا اصول تزکیه و حکمت (دوره ویژه جهاد سازندگى)؛

8. اصول خودسازى یا اخلاق در مکتب وحى الهى. (که جهت تدریس در دانشگاه شهید بهشتى نگاشته شده بود)؛

9. زمینه اسلام شناسى، ایدئولوژى در سنگر بسیج عشایر دزفول.

وى آثار دیگرى نیز دارد که به چاپ نرسیده است؛ از جمله:

1. قرائت امام خمینى از ولایت مطلقه فقیه یا حکومت جهانى فرامین الهى؛

2. تقریرات اصول فقه مرحوم آیت الله العظمى محمدباقر زنجانى؛

3. النکاح على المذاهب الخمسه (عربى)؛

4. الفقه الاسلامى (الحلقه الاولى، عربى)؛

5. آخرین نظریات علماى اصول در محور کفایة الاصول از مرحوم آخوند تا امام؛

6. مبانى فکرى امام امت یا اصول سیاسى، اجتماعى اسلام؛

7. بهترین راهنماى حج (مطابق با فتاواى امام خمینى)؛

8. معالم دین یا تنظیم مضامین عالى دعاى ندبه؛

 

وفات

این مرد مجاهد و نستوه در روز جمعه 25 خرداد سال 1380 ش. در اثر سکته قلبی دار فانى را وداع گفت و پیکرشان روز شنبه 26 خرداد با شرکت گسترده مردم از مسجد امام حسن عسکری علیه السلام تا حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها تشییع شد. پس از تشییع، بدن مطهرش در گلزار على بن جعفر علیه السلام، در قطعه مخصوص پدر شهیدان به خاک سپرده شد.

 

پانویس

۱. اسناد انقلاب اسلامى، ج 2، ص 387.

 

 

منبع

ستارگان حرم، جلد 12، زندگینامه علی آل اسحاق از مهدى احمدى،در دسترس درپایگاه اهل بیت علیهم السلام، بازیابی: 30 بهمن 1390.