جی پلاس/ به مناسبت سالروز رحلت؛
علامه آل مظفر کیست؟/مرجعی که در صدور فتوا آسان می گرفت
علامه محمد حسن مظفر، فقیه، متکلم و شاعر در سال ۱۳۰۱ در نجف اشرف به دنیا آمد. او نزد اساتیدی همچون آخوند خراسانی، سید یزدی و شیخ الشریعه اصفهانی درس آموخت. وی در صدور فتوا به مقلدانش سخت نمی گرفت.
به گزارش جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که به لطف روح بزرگشان مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی محمدحسن مظفر اختصاص دارد.
زندگینامه محمد حسن مظفر
محمدحسن مُظَفّر (۱۳۰۱-۱۳۷۵ق) فقیه، متکلم و شاعر شیعه قرن چهاردهم قمری در نجف بود. او به‌عنوان فقیهی نام برده شده که در صدور فتوا، فاقد سخت‌گیری برای مقلدان بوده است. ازجمله فتاوی خاص او می‌توان به جواز ازدواج با اهل کتاب و عدم نجاست اشیا با ملاقات متنجس اشاره کرد. آقابزرگ تهرانی در الذریعه از مظفر با عنوان «علامه آل مظفر» یاد کرده که کتاب دلائل الصدق لنهج الحق را در ردّ کتاب ابطال نهج الباطل نگاشت. مقبره مظفر در نجف است.
اطلاعات فردی
محمدحسن مظفر
تاریخ تولد ۱۲ صفر سال ۱۳۰۱ق
زادگاه نجف
محل زندگی نجف
تاریخ وفات ۲۳ ربیع‌الاول ۱۳۷۵ق
محل دفن مقبره اختصاصی در نجف
شهر وفات بغداد
خویشاوندان سرشناس محمدرضا مظفر
اطلاعات علمی
استادان آخوند خراسانی، سید یزدی، شیخ الشریعه اصفهانی
محل تحصیل نجف
اجازه روایت از شیخ الشریعه، آقابزرگ
تألیفات دلائل الصدق، درر الفوائد در شرح قواعد الاحکام، الافصاح عن احوال الرجال الصحاح
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی مرجعیت دینی مردم، امام جماعت مسجد مسابک نجف
زندگینامه
محمدحسن مظفر در ۱۲ صفر سال ۱۳۰۱ق در نجف به دنیا آمد.[۱] پدرش شیخ محمد از عالمان نجف بود که در سال ۱۳۲۲ق درگذشت.[۲] مادرش دختر شیخ عبدالحسین طریحی بود. برادرانش عبدالنبی، محمدحسین و محمدرضا هر سه روحانی و از عالمان شناخته‌شده بودند. مظفر با دختر شیخ محمدجواد شبیبی از عالمان و شاعران نجف ازدواج کرد.[۳] او در عراق زندگی می‌کرد و تنها یک‌بار در سال ۱۳۶۸ق برای زیارت حرم امام رضا(ع) به ایران سفر کرد.[۴]
وفات
محمدحسن مظفر در ۲۳ ربیع‌الاول سال ۱۳۷۵ق در بغداد درگذشت و پس از تشییع در نجف در مقبره‌ای کنار پدر و برادرش به خاک سپرده شد.[۵]
تحصیلات حوزوی
مظفر علوم حوزوی را در نجف آغاز کرد.[۶] او به‌مدت کوتاه نزد شیخ محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم طباطبایی یزدی و زمان بیشتر نزد شیخ علی جواهری و شیخ الشریعه اصفهانی دروس فقه و اصول را آموخت.[۷] آقابزرگ تهرانی و شیخ الشریعه اصفهانی به او اجازه روایت دادند.[۸]
شیخ محمدحسین مظفر(برادرش)، شیخ عبدالهادی شیخ‌راضی، شیخ محمدجواد حجامی، شیخ محمدطه حویزی و شیخ عبدالکاظم غبان از شاگردان او بودند.[۹]
آرای فقهی خاص
برخی معتقدند مظفر بعضی احکام شرعی در فقه را آسان گرفته و نیز فتاوای خاص داده است.[۱۰] مواردی از دیدگاه‌های او در فقه عبارتند از:
طهارت اهل کتاب و جایز بودن ازدواج با آنان.
نجس نشدن چیزی که با شیء متنجس (چیزی که نجس شده) برخورد می‌کند.
حکم رؤیت هلال با حاکم اسلامی است.[۱۱]
آثار
محمدحسن مظفر کتاب‌هایی در موضوعات مختلف نوشته است. دلائل الصدق لنهج الحق مشهورترین اثر او است که در اثبات عقاید شیعه و تأیید نظرات علامه حلی در کتاب نهج الحق نگاشته و به ردّ دیدگاه‌های فضل بن روزبهان خُنجی در کتاب ابطال نهج الباطل پرداخته است.[۱۲] دیگر آثار او از این قرار است:
کتاب دلائل الصدق، مشهورترین اثر محمدحسن مظفر
درر الفوائد در شرح قواعد الاحکام علامه حلی
الافصاح عن احوال الرجال الصحاح
حاشیه بر کفایه و عروة الوثقی
وَجیزَةُ الْمَسائل (رساله عملیه‌اش)
رساله در فروع علم اجمالی
حاشیه بر رساله سید ابوالحسن اصفهانی
حاشیه بر مناسک حج سید ابوالحسن اصفهانی
حاشیه بر رساله عملیه شیخ عبدالحسین مبارک
دیوان شعر.[۱۳]
جایگاه علمی و اخلاقی
آقابزرگ تهرانی در الذریعه از او با عنوان «علامه آل مظفر» یاد کرده است.[۱۴] مظفر پس از درگذشت سید محمدکاظم طباطبایی یزدی در سال ۱۳۳۷ق به تألیف و تدریس درس خارج پرداخت و به عقیده برخی، پس از وفات سید ابوالحسن اصفهانی در سال ۱۳۶۵ق به‌عنوان یکی از چهره‌های علمی، محل رجوع برخی مردم برای تقلید شد. گفته شده او به‌دلیل ویژگی‌های رفتاری و اخلاقی، بیشتر عزلت می‌جست و از مرجعیت دینی مردم دوری می‌کرد.[۱۵]
مظفر پس از پدرش و برادرش شیخ عبدالنبی، امامت جماعت مسجد مسابک نجف را بر عهده داشت و امامت مسجد هندی را از سید ابوالحسن اصفهانی نپذیرفت.[۱۶]
اشعار
محمدحسن مظفر در نشست‌های دینی و دوستانه، اشعارش را می‌خواند. اشعار او در مجلات ادبی منتشر می‌شد[۱۷] و بعدها برخی موسوعات مانند کتاب «شعراء الغری» به معرفی و بررسی شعرهای او پرداختند.[۱۸]
پانویس
۱. مردی، کتاب‌شناسی دلائل الصدق محمد حسن مظفر، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۵.
۲. مظفر، ترجمه دلائل الصدق، ۱۳۷۴ش، ص۲۳.
۳. شیخ راضی، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۴و۱۷۵.
۴. مردی، کتاب‌شناسی دلائل الصدق محمد حسن مظفر، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۵.
۵. مظفر، ترجمه دلائل الصدق، ۱۳۷۴ش، ص۲۴.
۶. شیخ راضی، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۴.
۷. حرزالدین، معارف الرجال، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۲۴۷.
۸. مظفر، ترجمه دلائل الصدق، ۱۳۷۴ش، ص۲۴.
۹. شیخ راضی، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۹.
۱۰. شیخ راضی، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۸.
۱۱. شیخ راضی، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۸.
۱۲. مظفر، ترجمه دلائل الصدق، ۱۳۷۴ش، ص۲۴و۲۵.
۱۳. مردی، کتاب‌شناسی دلائل الصدق محمد حسن مظفر، ۱۳۹۰ش، ص۲۷۵.
۱۴. آقابزرگ، الذریعه، دارالاضواء، ج۱۴، ص۱۶۱.
۱۵. شیخ راضی، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۶.
۱۶. شیخ راضی، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۶و۱۸۰.
۱۷. شیخ راضی، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر، ۱۴۲۸ق، ص۱۷۵.
۱۸. خاقانی، شعراء الغری، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۵۳۱-۵۳۷.
منابع
مظفر، محمدحسن، ترجمه دلائل الصدق، مترجم: محمد سپهری، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۴ش.
شیخ راضی، محمدطاهر، من أعلام النجف: الشیخ محمد حسن المظفر(۱۳۰۱-۱۳۷۵ه)، آفاق نجفیة، شماره۸، ۱۴۲۸ق.
خاقانی، علی، شعراء الغری یا النجفیات، قم، مکتبة آیةالله‌العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۸ق.
مردی، عباسعلی، کتاب‌شناسی دلائل الصدق محمد حسن مظفر (۱۳۷۶ق)، امامت‌پژوهی، شماره۲، ۱۳۹۰ش.
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء.
حرزالدین، محمد، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ق.
دیدگاه تان را بنویسید