سید حسین بن رفیع الدین محمد آملی اصفهانی معروف به سلطان العلما در سال ۱۰۰۱ متولد شد. او داماد شاه عباس صفوی شد. وی از فقهای قرن یازدهم هجری بود و در سال ۱۰۶۴ رحلت کرد.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی سید حسین بن رفیع الدین محمد آملی اصفهانی معروف به سلطان العلما اختصاص دارد.
زندگینامه سلطان العلماء
سید حسین بن رفیع الدین محمد آملی اصفهانی (۱۰۰۱ -۱۰۶۴ق)، ملقب به سلطان العلماء از فقهای شیعه در قرن یازدهم هجری قمری و وزیر شاه عباس صفوی. شهرت علمی سلطان العلما به خاطر حاشیه‌هایش بر کتاب‌های علمی است.
اطلاعات فردی
نام کامل سید حسین بن رفیع الدین محمد
لقب سلطان العلماء، خلیفه سلطان
محل زندگی ایران
تاریخ وفات ۱۰۶۴ ه.ق
محل دفن نجف
شهر وفات بهشهر مازندران
خویشاوندان سرشناس دختر شاه عباس صفوی (همسرش)
اطلاعات علمی
استادان شیخ بهایی، پدرش رفیع الدین محمد، سلطان حسین ندوشنی، محمود رنانی
تألیفات تعلیقه‌هایش بر معالم الاصول، شرح مختصر عضدی، زبده شیخ بهایی، لمعه و...
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی وزیر شاه عباس اول و دوم صفوی
زندگینامه
خانواده
سید حسین بن رفیع الدین محمد بن امیر شجاع الدین محمود آملی اصفهانی در ۱۰۰۱ق به دنیا آمد. پدرش رفیع‌الدین محمد از علما بود. نسب سلطان العلما به امام سجاد (ع) می‌رسد.[۱] همسرش دختر شاه عباس اول بود.[۲] و میرزا ابراهیم آملی (که شاه در سه‌سالگی چشمان او را کور کرد)، میرزا حسن (پدر میرزا باقر) که تا زمان نادر (۱۱۶۰ ه.ق) زنده بود و میرزا علی (که نسل او تا به امروز باقی هستند و آیت‌الله مرعشی از این نسل است) سه فرزند او بوده‌اند.[۳]
ازدواج با دختر شاه و وزارت
او با دختر شاه عباس اول ازدواج کرد و در ۱۰۳۳ ه.ق بعد از وفات سلمان خان به مسند وزارت نشست. در ۱۰۴۱ق شاه صفی او را از وزارت عزل و به مهاجرت به قم مجبور کرد. او تا زمان شاه عباس دوم در قم ماند و به مطالعه و تحقیق پرداخت. در ۱۰۵۵ ه.ق (در زمان شاه عباس دوم) مجددا به وزارت شاه رسید.[۴] برخی، انتصابش از طرف شاه عباس دوم را به مخالفت سرسخت شاه با میرزا قاضی، شیخ الاسلام اصفهان، تعلیل کرده‌اند.[۵]
سلطان العلماء، در بازگشت از سفر قندهار در بهشهر از دنیا رفت. جسدش را به نجف منتقل کردند و در آن‌جا دفن شد. سال وفاتش ۱۰۶۴ هجری قمری است.[۶]
اطلاعات علمی
او و ملا خلیل قزوینی شاگرد شیخ بهایی بوده‌اند. مشهورترین آثارش تعلیقه‌هایش بر معالم الاصول، شرح مختصر عضدی، زبده شیخ بهایی و لمعه است.[۷] تعلیقه‌اش بر معالم به حاشیه سلطان معروف است.[۸] او بر بیان، ترکیبی عرفانی از روایات سعی داشت.[۹]
اساتید
پدرش رفیع الدین محمد
شیخ بهایی
سلطان حسین ندوشنی
محمود رنانی[۱۰]
پانویس
۱. آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص ۱۶۸
۲. آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص۱۶۸
۳. آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج۵، ص۱۶۹
۴. آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج ۵، ص۱۶۸-۱۶۹؛ افندی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج ۷، ص ۸۹؛ فاضل قائینی، علم الاصول تاریخا و تطورا، ص۱۵۲
۵. ترنر، التشیع و التحول فی العصر الصفوی، ص۲۳۷
۶. سبحانی، ادوار الفقه الامامی، ص۲۷۴؛ فاضل قائینی، علم الاصول تاریخا و تطورا، ص۱۵۲
۷. سبحانی، ادوار الفقه الامامی، ص۲۷۳؛ آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج۵، ص۱۶۹
۸. اسلامی، مدخل علم فقه...، ص۳۴۵
۹. ترنر، التشیع و التحول فی العصر الصفوی، ص۲۳۷
۱۰. آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج۵، ص۱۶۹
منابع
آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن، طبقات اعلام الشیعه، تحقیق علی نقی منزوی، اسماعیلیان، قم. (نسخه کتابخانه دیجیتال نور)
اسلامی، رضا، مدخل علم فقه: ادوار، منابع، مفاهیم، کتابها و رجال فقه مذاهب اسلامی، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، قم، ۱۳۸۴ ش.
افندی، عبدالله بن عیسی بیگ، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، تحقیق: احمد حسینی اشکوری، اهتمام: محمود مرعشی نجفی، مطبعه خیام، قم. (کتابخانه دیجیتال نور)
ترنر، کالین، التشیع و التحول فی العصر الصفوی، ترجمه حسین‌علی عبدالساتر، منشورات جمل، بغداد. (کتابخانه دیجیتال نور)
سبحانی تبریزی، جعفر، ادوار الفقه الامامی، موسسه امام صادق(ع)، قم. (کتابخانه دیجیتال نور)
فاضل قائینی نجفی، علی، علم الاصول تاریخا و تطورا، انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، قم. (کتابخانه دیجیتال نور)
