عملیات والفجر ۴؛ طولانی اما پیروز

به گزارش خبرنگار جی پلاس، عملیات والفجر ۴ با هدف تأمین ارتفاعات شمال و شمال غرب مریوان، پاکسازی بخشی از مناطق اشغالی، انهدام نیرو‌های دشمن در منطقه پنجوین، قطع ارتباط عناصر ضدانقلاب منطقه با منابع پشتیبانی در عراق، خارج کردن شهر‌ها و آبادی‌های مرزی منطقه از برد توپخانه دشمن بعثی و تصرف پیشرفتگی شیلر انجام گرفت.

عملیات والفجر ۴ از نظر کلی شامل منطقه مرزی پیشرفتگی دره شیلر عراق در سرزمین ایران و در شمال شهر مریوان بود. این منطقه، یک منطقه کوهستانی است که از نظر عملیات نظامی از جمله صعب العبورترین مناطق بین ایران و عراق به شمار می‌رود. اما سپاه و ارتش با فرماندهی مشترک و طراحی یک عملیات بزرگ در این منطقه، شکست دیگری به دشمن بعثی تحمیل کردند.

عملیات والفجر ۴ در منطقه پنجوین و با هدف متصل کردن ارتفاعات سورن به سور کوه انجام شد. در صورت تحقق این هدف، خط دفاعی جبهه خودی در این منطقه (دشت شیلر) کوتاه و در به کارگیری نیرو صرفه جویی می‌شد. همچنین راه ضد انقلاب از محور دشت شیلر مسدود شده و شهر مریوان از دید و تیر دشمن خارج می‌شد. علاوه بر این، شهر پنجوین و پادگان آن و پادگان گرمک به تصرف درآمده و نیرو‌های دشمن منهدم می‌شدند و سرانجام، با پیروزی در این عملیات، مقدمات انجام عملیات در استان سلیمانیه عراق فراهم می‌آمد.

مهم‌ترین ارتفاعات منطقه پنجوین عبارتند از: سون، سور کوه و کانی مانگا که دهانه شیلر را تشکیل می‌دهند. ارتفاع دیگر منطقه، زله است که به شهر پنجوین مشرف است.

این شهر در طول جنگ به منطقه‌ای نظامی تبدیل و خالی از سکنه شد. دشمن با آگاهی از قصد رزمندگان برای حمله به این شهر، بخش عمده‌ای از آن را منهدم کرد.

بر اساس طرح مانور، عملیات در دو مرحله، از دو محور بانه و مریوان آغاز می‌شد. اهداف مرحله اول از محور بانه، تأمین ارتفاعات لری، گرمک و کنگرک، و از محور مریوان، ارتفاعات زله، مارو و خلوزه بود. در مرحله دوم نیز باید ارتفاعات سورن و کانی مانگا تصرف شود و با تکمیل هدف‌های واسط عملیات، ارتفاع سورن به سور کوه وصل شده و هدف اصلی تحقق یابد. برای انجام این مانور، هشت لشکر و دو تیپ پیاده از سپاه و یک لشکر پیاده از ارتش مأمور شدند. در مرحله اول، ۲۲ گردان از سپاه و سه گردان از نیروی زمینی ارتش و در مرحله دوم، هفت گردان از سپاه و یک گردان از نیروی زمینی ارتش و در مرحله سوم، تنها ۲۵ گردان از سپاه وارد عمل شدند.

عملیات در ۲۷ مهر ۱۳۶۲ (حدود دو ماه و نیم پس از عملیات والفجر ۲ و ۳) آغاز شد. در مرحله اول عملیات، به دلیل سرعت عمل فوق العاده، نیرو‌ها ارتفاعات لری، گرمک، کنگرک در محور بانه و مارو، خلوزه ۱، بلاله، سربلاله، تخم مرغی، سه درختی، پادگان گرمک، شهرک هرگنه و تپه شهدا در محور مریوان، آزاد شد.

مرحله دوم عملیات:

مرحله دوم، دو روز پس از مرحله اول، آغاز شد و طی آن ارتفاعات خلوزه ۲، کلو، هفت توانا، ارتفاعات اطراف پنجوین، یال شرقی ارتفاع زله، ارتفاعات ۱۶۷۲ شرق سنگ معدن در محور مریوان و شاخ نالشکینه در محور بانه، تصرف شد و نیرو‌های خودی به طور کامل بر شهر پنجوین تسلط یافتند، اما به دلیل عدم سقوط کامل ارتفاع زله، تصرف کامل شهر میسر نشد.

اگرچه عملیات والفجر ۴ باید در دو مرحله انجام می‌شد، ولی برای کامل کردن هدف ها، حدود سیزده روز بعد یعنی در ۱۲ آبان ۱۳۶۲، مرحله سوم این عملیات نیز انجام شد و طی آن، ارتفاعات استراتژیک شیخ گزنشین، شاخ تاجر از کانی مانگا به دست رزمندگان اسلام افتاد و در منطقه غرب ارتفاع کانی مانگا و چوارتا نیز نیرو‌ها دست به پیشروی زدند.

مراحل این عملیات به سرعت پیش رفت و طولی نکشید که پیروزی‌های رزمندگان اسلام نمایان شد به طوری که آزادسازی حدود ۱۰۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران و عراق از جمله ارتفاعات مارو، گرمک، خلوزه، براله و سربراله، کنگرک، لری، سه درختی، تخم مرغی، پادگان گرمک، شهرک هرگنه، تپه شهدا، هفت توانان، پنجوین، کانی مانگا و منطقه وسیع دره شیلر و تحت کنترل قرارگرفتن شهر پنجوین و چندین روستا؛ به اسارت گرفتن ۷۸۵ نفر از نیرو‌های دشمن بعثی و به غنیمت گرفتن ۳۱۵ خودرو، ۸ تانک و نفربر و ۱۵۷ قبضه ادوات تنها بخشی از نتایج این عملیات بود.

 حماسه بزرگ جبهه شمالی 

دشت وسیع و دره شیلر میان شهر مرزی بانه و مریوان با فرورفتگی خاصی که از خاک عراق به داخل ایران دارد، در گذشته و در تاریخ جنگ تحمیلی منطقه مهمی به شمار می‌رود.

بلندی‌های سورن؛ سورکوه؛ و کانی مانگا در دهانه این دشت قرار دارند. عملیات والفجر ۴ در سه مرحله با هدف وصل این بلندی‌ها به یکدیگر در خط خودی، از روز ۲۷ مهر ماه ۱۳۶۲ به مدت سی و سه روز در منطقه جبهه شمالی سلیمانیه و پنجوین انجام شد.

حمله ساعت ۲۴ و با رمز یا الله یا الله یا الله در منطقه‌ای به وسعت صد‌ها کیلومتر مربع آغاز شد.

نیرو‌ها از دو محور بانه و بلندی‌های لری، گرمک، کنگرک؛ و در محور مریوان و بلندی‌های پنجوین نام؛ زله؛ مارو و لوزه؛ به پیشروی پرداختند.

در مرحله دوم پس از گذشت دو روز از مرحله نخست، بلندی‌های سورن و کانی مانگا و چندین نقطه دیگر آزاد شد، اما بر اثر پاتک‌های دشمن روی قله‌های کانی مانگا، برخی از مناطق دست به دست شد و نهایتا در اشغال دشمن باقی ماند.

مرحله سوم عملیات روز دوم آبان ۱۳۶۲ به اجرا درآمد. سپاه پاسداران تنها با ۲۵ گردان وارد عمل شد و در مجموع ۱۰۰۰ کیلومتر مربع شامل ۳۰۰ کیلومتر از اراضی ایران و ۷۰۰ کیلومتر از اراضی عراق آزاد شد و معابر نفوذی گروهک‌های ضدانقلاب به داخل ایران در دره شیلر مسدود شد.

این عملیات را ۸ لشکر و ۲ تیپ از سپاه پاسداران و ۱ لشکر پیاده از ارتش به انجام رساندند. فرآیند این عملیات، تصرف پیشرفتگی دشت شیلر، شهر و پادگان پنجوین و گرمک عراق و تسلط بر ۱۳ شهر و روستای عراق، همراه با ۱۹۰۰۰ تن کشته و زخمی و اسیر و نابودی ده‌ها گردان کماندویی و مخصوص و گروهان دشمن بود.

دستاورد دیگر این عملیات خارج ساختن شهر مریوان از زیر دید و تیر دشمن و فراهم سازی مقدمات عملیات آتی در استان سلیمانیه عراق بود.

تلفات دشمن:

در این عملیات ۲۰۰ تن از رزمندگان اسلام از اسارت افراد ضد انقلاب بیرون آمدند. ارتش عراق در طول این عملیات ۱۰ فروند هواپیما، یک فروند بالگرد، بیش از ۹۰ دستگاه تانک و نفربر زرهی، ۲۰۰ دستگاه خودرو و انبوهی از سلاح و مهمات خود را از دست داد و ۵ دستگاه تانک و نفربر، ۱۰ دستگاه لودر و بولدوزر، ۲۰۰ دستگاه خودرو سبک و سنگین، ۲۰ قبضه سلاح ضد هوایی سام ۷، مقداری وسایل مخابراتی، مهمات و سلاح‌های سبک و سنگین از دشمن به غنیمت نیرو‌های ایرانی درآمد.

در این عملیات سردار علی رضاییان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه سیدالشهدا در منطقه به شهادت رسید.

خلاصه گزارش عملیات:

نام عملیات: والفجر ۴

زمان اجرا: ۲۷/۷/۱۳۶۲

مدت اجرا: ۳۳ روز

مکان اجرا: منطقه شمالی شهر پنجوین عراق در جبهه شمالی جنگ

رمز عملیات: یا الله ... یا الله ... یا الله

تلفات دشمن: ۱۹۰۰۰ نفر کشته، زخمی و اسیر

نیرو‌های عمل کننده: سپاه و ارتش

اهداف عملیات: آزادسازی بخشی از میهن اسلامی و ارتفاعات مهم منطقه، تصرف پیشرفتگی دشت شیلر، بستن راه ورود گروهک‌های ضد انقلاب که از طریق دشت شیلر انجام می‌شد، تصرف پادگان پنجوین و گرمک عراق و خارج ساختن مریوان از زیر دید و تیر دشمن.