ملا علی تبریزی از علمای قرن چهاردهم قمری و مشهور به واعظ خیابانی است. وی نزد اساتیدی مانند آیات سید ابوالحسن اصفهانی، سید حسین بروجردی و ... شاگردی کرد. وی صاحب تالیف بیش از پنجاه جلد کتاب است.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی ملا علی تبریزی اختصاص دارد.
زندگینامه ملا علی تبریزی
ملاّ علی بن عبدالعظیم تبریزی (۱۲۴۴ش-۱۳۲۷ش)، مشهور به واعظ خیابانی، عالم و واعظ شیعی قرن چهاردهم قمری است. وی از آیات سیدابوالحسن اصفهانی، میرزا علی آقا شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء و آقا حسین بروجردی اجازه روایت داشت.
اطلاعات فردی
نام کامل ملا علی تبریزی
لقب واعظ تبریزی
تاریخ تولد ۱۳۴۵ش
زادگاه حکم آباد تبریز
تاریخ وفات ۱۲ شهریور ۱۳۲۷ش
اطلاعات علمی
استادان میرزا احمد شربیانی، محمدصادق ساعتی، احمد تاهباز، سید احمد خسروشاهی و میرزا اسداللّه تبریزی
محل تحصیل مدرسه طالبیه
اجازه روایت ازآیات سید ابوالحسن اصفهانی، میرزاعلی آقا شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء و حاج آقا حسین بروجردی
تألیفات علماء المعاصرین، تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء، وقایع الایام و ذخائر الاسفار
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی وعظ و خطابه
تبریزی صاحب بیش از پنجاه تألیف است. تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء، علمای معاصرین ، وقایع الایام و ذخائر الاسفار از جمله آثار او است.
زندگینامه
ملا علی در ۱۲۸۲ق در حکم‌آباد تبریز به دنیا آمد[۱] و در ۱۲ شهریور ۱۳۲۷ش/ ۲۸ شوال ۱۳۶۷ق در تبریز درگذشت.[۲] وی به شعر علاقه‌مند بود و از وعاظ مشهور ایران به شمار می‌آمد.[۳]
شهرت به واعظ خیابانی
ملا علی خیابانی اطلاعات زیادی به ویژه در زمینه تاریخ و تراجم داشت. او خود در مقدمه کتاب علمای معاصرین تصریح کرده است که از عنفوان جوانی به تاریخ و تراجم علاقه شدیدی داشته است. همچنین ذوق و شوق تالیف و خطابه داشت. بدین سبب پس از فراغت از دوره سطح از همان ایام خطابه و وعظ و سخنرانی پرداخت. او از واعظان مشهور آذربایجان بوده به همین خاطر واعظ خیابانی خوانده شد.[۴]
سفرها
وی به مکه، مدینه، مشهد، عراق، خوی، ارومیه، زنجان، قم و تهران سفر کرد و از علمایی مانند آیات سید ابوالحسن اصفهانی، میرزاعلی آقا شیرازی، شیخ محمدحسین کاشف الغطاء و آقا حسین بروجردی اجازه روایت دریافت کرد؛ همچنین علمای بسیاری از وی اجازه گرفتند.[۵]
جایگاه علمی
ملا علی پس از فراگرفتن صرف و نحو نزد ملانور محمد مشهور به مقدس اهرایی به مدرسه طالبیه رفت و در آنجا نزد استادانی چون میرزا احمد شربیانی، محمدصادق ساعتی، ملا احمد تاهباز، سید احمد خسروشاهی و میرزا اسداللّه تبریزی حاضر شد.[۶]
مشایخ اجازه
واعظ خیابانی به علت جامعیت علمی و ارتباط نزدیک با عالمان دینی از بزرگان حوزه های نجف، قم، کاظمین و تبریز اجازه روایت و امور حسبیه دریافت کرد. شیخ عباس قمی، محمدحسین کاشف‌الغطاء، سید ابوالحسن اصفهانی، سید محمد حجت کوه‌کمری، میرزا محمدعلی اردوبادی، آقاحسین قمی، محمدباقر بیرجندی، سیدحسن صدر و محمدجواد بلاغی از جمله این افراد هستند.[۷]
تألیفات
واعظ خیابانی بیشتر زندگی خود را صرف نوشتن و تألیف سپری کرده و به تصریح خودش از سال ۱۳۰۵ق تا ۱۳۵۵ق بیش از ۵۰ اثر در موضوعات مختلف به رشته نگارش درآورده است.[۸] برخی از آثار او به این شرح است:
تحفة الاحبّاء فی شرح قصیدة سیدالشعراء در شرح قصیده عینیه حِمْیری، که در آن به شرح حال حمیری نیز پرداخته است. این کتاب اولین اثر وی بوده است.
علماء المعاصرین به فارسی، در احوال علمای امامیه زمان وی.
وقایع الایام در چند جلد در شرح وقایع و اعمال ماه شوال، رمضان، محرّم، رجب و شعبان.
ذخائرالاسفار.
طرائف الصحائف.
منتخب المقاصد و منتجب الفوائد در ۹جلد که کشکول‌مانند است.[۹]
کتابخانه شخصی
کتابخانه ملاعلی واعظ تبریزی متشکل از کتاب های خطی و چاپی بوده و آقابزرگ تهرانی در بیشتر جلدهای کتاب الذریعه از کتابخانه او یاد می کند. ملاعلی واعظ، اسامی کتاب های خطی کتابخانه اش را در آخر کتاب وقایع الایام آورده و درباره آن توضیح داده است. بیشتر کتاب های دست‌نویس او پس از وفاتش به کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی در قم منقل شده و در آنجا نگهداری می‌شود.[۱۰]
پانویس
۱. قزوینی، یادداشتهای قزوینی، ج ۸، ص۲۱۲.
۲. حائری، روزشمار شمسی، ۱۳۸۶ش، ص۴۰۴.
۳. تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۶۳۶؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
۴. دائرةالمعارف تشیع، ج ۷، ص ۳۴۷.
۵. تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۷-۴۰۹؛ تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۳۵۹، ۶۳۶، ۶۵۴ ۶۵۵، ۶۵۸-۶۵۹، ۶۶۱-۶۶۴، ۶۷۶-۶۷۷؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
۶. تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۶؛ تبریزی، صیام وقایع الایام، ص۶۳۵-۶۳۶؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱، قسم۴، ص۱۴۶۸.
۷. الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۲و۳۳.
۸. الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۵.
۹. تبریزی، وقایع الایام، ص۳۴۲-۳۴۴؛ تبریزی، علماء معاصرین، ص۴۰۶-۴۰۷؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲۲، ص۴۳۸، ج ۲۵، ص۱۲۹؛ امین، ج۸، ص۲۶۶.
۱۰. الوان‌ساز خویی، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت‌الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، ۱۳۸۵ش، ص۳۵.
منابع
آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، جزء۱: نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد ۱۴۰۴ق.
تبریزی، علی، صیام وقایع الایام، تبریز، ۱۳۸۵.
تبریزی، علی، علماء معاصرین، چاپ سنگی تهران ۱۳۶۶ق.
تبریزی، علی، وقایع الایام فی تتمة محرم الحرام، قم ۱۴۱۰ق.
قزوینی، محمد، یادداشتهای قزوینی، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۳ش.
الوان‌ساز خویی، محمد، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت الله ملاعلی واعظ خیابانی تبریزی، نسخه‌پژوهی، شماره۳، ۱۳۸۵ش.
