آیت الله سید محمد مهدی خوانساری از علمای شیعه در قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری در اصفهان متولد شد. وی فرزند آیت الله محمدباقر خوانساری بود که نزد پدر شاگردی کرد. او در چهاردهم محرم الحرام ۱۳۲۴ قمری رحلت کرد.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی آیت الله العظمی سید محمد مهدی خوانساری اختصاص دارد.
زندگینامه سید محمدمهدی خوانساری
آیت الله سید محمدمهدی خوانساری (۱۲۵۱-۱۳۲۴ق)، از علمای امامیه در قرن سیزده و چهارده قمری و فرزند آیت الله سید محمد باقر خوانساری بود. با شاگردی نزد پدر، میرزا محمد هاشم و ملا حسینعلی تویسرکانی به درجۀ اجتهاد رسید و مدت‌ها مرجع تقلید جمعی از شیعیان در اصفهان بود.
اطلاعات فردی
سید محمدمهدی خوانساری
نسب خاندان خوانساری
تاریخ تولد ۱۲۵۱ق
زادگاه اصفهان
تاریخ وفات ۱۳۲۴ق
شهر وفات اصفهان
خویشاوندان سرشناس سید محمدباقر خوانساری صاحب روضات الجنات
اطلاعات علمی
استادان سید محمد باقر خوانساری
میرزا محمد هاشم خوانساری
ملا حسینعلی تویسرکانی
محل تحصیل اصفهان
تألیفات دلیل المصَلّین
رساله‌ای عملیه
فرائض یومیه ترجمه فارسی الفیه شهید اول
مُکَمِّل البَقِیة من احسن العطیة تکمیل شرح الفیه پدرش
شرح بر تبصره علامه حلی
تعلیقه بر اللمعة الدمشقیة
شرح بر نفلیۀ شهید اول
خوانساری سرانجام در اصفهان درگذشت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد. از وی رساله‌ای در احکام نماز و آثار دیگری به یادگار مانده است.
ولادت و درگذشت
آیت الله محمدمهدی خوانساری در ۱۲۵۱ق در اصفهان به دنیا آمد.[۱] او فرزند بزرگ آیت الله سید محمدباقر خوانساری، مشهور به صاحب روضات[۲] و مجری وصیت‌نامه وی بود.[۳]
آیت الله خوانساری در ۱۳۲۴ق درگذشت و در تخت فولاد کنار پدرش به خاک سپرده شد.[۴]
تحصیلات و جایگاه علمی
آیت الله محمدمهدی تحصیلاتش را در اصفهان نزد پدر و عموی خویش میرزا هاشم خوانساری صاحب مبانی الاصول، و ملاحسینعلی تویسرکانی به پایان رساند تا به درجه اجتهاد رسید، و مدت‌ها مرجع تقلید جمعی از شیعیان در اصفهان بود.[۵]
او از حیث مقام و موقعیت اجتماعی، در مرتبه‌ای پایین‌تر از برادر کوچکترش میرزا محمد مسیح (د ۱۳۲۵) قرار داشته است، ولی مظفر الدین شاه در نامه‌ای خطاب به وی، او را در مرگ پدرش تسلیت و دلداری داده است.[۶]
استادان
سید محمدباقر خوانساری
میرزا هاشم خوانساری
ملا حسینعلی تویسرکانی
آثار
دلیل المصَلّین
رساله‌ای عملیه: این رساله به زبان فارسی و در موضوع نماز نگاشته شد و در سال ۱۳۱۴ در اصفهان چاپ سنگی شد.[۷]
فرائض یومیه: این اثر ترجمه فارسی اَلفیه شهید اول است[۸] و در سال ۱۳۱۳ش در تهران به تحقیق محمدعلی مرعشی چاپ سنگی شد و نام آن را «هزار مسأله» نیز ذکر کرده اند.[۹]
مُکَمِّل البَقِیة من احسن العطیة: در تکمیل شرح الفیه پدرش نوشته شد.[۱۰]
شرح بر تبصره علامه حلی
تعلیقه بر اللمعة الدمشقیة
شرح بر النفلیه شهید اول[۱۱]
پانویس
۱. حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج۳، ص۸۲۰؛ مهدوی، ص۱۸۰.
۲. حبیب آبادی، مکارم الآثار، ج۳، ص۸۲۰.
۳. برای وصیت نامه، نک: روضاتی، ص۸۴-۸۸
۴. گزی برخواری، رجال اصفهان، ص۹۸.
۵. مشار، ج۶، ستون۳۷۵
۶. برای متن این نامه، اسنادی از خاندان روضاتیان، ص۴۷
۷. مشار، ج۶، ستون۳۷۵
۸. آقا بزرگ طهرانی، ج۱۶، ۱۵۱
۹. آقا برزگ، الذریعه، ج۲۵، ص۲۱۹; مشار، ج۶، ستون۳۷۶
۱۰. آقا بزرگ، الذریعه، ج۲۲، ص۱۸۱
۱۱. مهدوی، ص۱۸۰
منابع
این مقاله از «دانشنامه جهان اسلام»، ج ۱۶، ص ۳۸۹، با ویرایش گرفته شده است.
آقا بزرگ طهرانی، محمد محسن، طبقات اعلام الشیعه، الکرام البرره، قسم ۱-۲، مشهد، ۱۴۰۴ق.
اسنادی از خاندان روضاتیان، به کوشش رسول جعفریان، قم، انصاریان، ۱۳۸۲ش.
حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۳، اصفهان، ۱۳۵۱ش.
محمدعلی روضاتی، زندگانی حضرت آیت الله چهارسوقی، حاوی شرح حال بیش از یکصد نفر از رجال قرون اخیره، اصفهان، ۱۳۳۲ش.
عبدالکریم بن مهدی گزی برخواری، رجال اصفهان یا تذکرة القبور، چاپ مصلح الدین مهدوی، بی‌جا، بی‌نا، ۱۳۲۸ش.
خانبابا مشار، مولفین کتب چاپی فارسی و عربی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان، ۱۳۴۸ش.
